در هفته‌ای که گذشت، روابط چین و فیلیپین وارد فاز جدیدی از تنش شد. نیروی دریایی فیلیپین خبر داد که یکی از ناوهای آن در نزدیکی صخره اسکاربرو با دو کشتی جنگی چینی برخورد کرده که به گفته مقامات فیلیپینی، رفتاری تهاجمی، ناامن و تحریک‌آمیز داشته‌اند. این حادثه، بار دیگر آتش اختلافات قدیمی بر سر دریای چین جنوبی را شعله‌ور کرد.
مقامات فیلیپینی هشدار دادند که این اقدامات می‌تواند ثبات منطقه را به خطر بیندازد و خواستار عقب‌نشینی چین از مواضع تند خود شدند. در مقابل، پکن نیز در بیانیه‌ای رسمی، فیلیپین را به ورود غیرقانونی به آب‌های سرزمینی چین متهم کرد.
🚢 تقابل نظامی چین و فیلیپین در دریای چین جنوبی؛ تنش‌ها به اوج رسید
🌊 دریای چین جنوبی؛ چرا این منطقه مهم است؟
دریای چین جنوبی یکی از استراتژیک‌ترین مسیرهای دریایی جهان است. این منطقه:
-
سالانه بیش از ۵ تریلیون دلار تجارت جهانی را میزبانی می‌کند
-
دارای منابع عظیم انرژی مانند نفت و گاز است
-
یکی از غنی‌ترین مناطق صیادی جهان به‌شمار می‌رود
-
پل ارتباطی میان شرق آسیا، اقیانوس هند و خاورمیانه است
به همین دلیل، ادعای مالکیت بر بخش‌های مختلف این دریا، همواره منشأ مناقشه بوده و اغلب به درگیری‌های نظامی و دیپلماتیک منجر شده است.
📍 صخره اسکاربرو؛ نقطه داغ اختلافات
صخره اسکاربرو (Scarborough Shoal) یکی از مناطق مورد مناقشه میان چین و فیلیپین است. این صخره:
-
حدود ۱۹۰ کیلومتر با ساحل فیلیپین فاصله دارد
-
از نظر تاریخی در دوره استعمار تحت کنترل اسپانیا و سپس آمریکا بوده
-
چین آن را بخشی از قلمرو تاریخی خود می‌داند
-
محل برخوردهای متعدد دریایی و هوایی میان دو کشور بوده
در سال ۲۰۱۶، دادگاه دائمی داوری لاهه (PCA) اعلام کرد که ادعای چین بر بخش بزرگی از دریای چین جنوبی فاقد اعتبار قانونی است، اما چین این حکم را نپذیرفت و همچنان به ساخت پایگاه‌های نظامی و گشت‌زنی‌های دریایی ادامه داد.
⚠️ روایت فیلیپین از حادثه اخیر
طبق اعلام نیروی دریایی فیلیپین، در روزهای اخیر:
-
یک ناو گشتی فیلیپینی به صخره اسکاربرو نزدیک شده بود
-
دو کشتی چینی به آن نزدیک شده و رفتاری تهاجمی و تحریک‌آمیز نشان داده‌اند
-
مقامات مانیل رفتار چین را تهدیدی برای امنیت منطقه دانسته‌اند
-
فیلیپین به نهادهای بین‌المللی شکایت کرده و خواستار میانجی‌گری شده است
🇨🇳 پاسخ قاطع چین: آب‌های ماست
در پاسخ به این ادعاها، سخنگوی ارتش جنوب چین، ژنرال «تیان جون‌لی» اعلام کرد:
«نیروهای فیلیپینی تلاش داشتند وارد آب‌های تحت مالکیت چین شوند. ما آن‌ها را ردیابی کرده و وادار به عقب‌نشینی کردیم. صخره اسکاربرو بخشی جدایی‌ناپذیر از سرزمین تاریخی چین است.»
چین در دهه‌های اخیر با ساخت جزایر مصنوعی و استقرار سامانه‌های نظامی در منطقه، حضور خود را در دریای چین جنوبی تقویت کرده و این موضوع، اعتراض کشورهای منطقه و آمریکا را به دنبال داشته است.
🌐 موضع سایر کشورها چیست؟
در کنار چین و فیلیپین، کشورهای دیگری نیز نسبت به دریای چین جنوبی ادعا دارند که شامل:
-
🇻🇳 ویتنام
-
🇲🇾 مالزی
-
🇧🇳 برونئی
-
🇮🇩 اندونزی
هرکدام از این کشورها مالکیت بخش‌هایی از این دریا را ادعا می‌کنند. آمریکا نیز بارها با اعزام ناوهای خود به منطقه، از آزادی کشتیرانی در این آب‌ها حمایت کرده و سیاست‌های چین را به چالش کشیده است.
📉 تأثیر تنش‌ها بر اقتصاد منطقه
ادامه تنش‌ها در این منطقه می‌تواند پیامدهای متعددی داشته باشد:
| تاثیر احتمالی | توضیح |
|---|---|
| 🔻 کاهش امنیت دریایی | افزایش درگیری نظامی، عبور کشتی‌های تجاری را تهدید می‌کند |
| 📉 نوسان قیمت انرژی | منابع گازی و نفتی منطقه می‌تواند دستخوش بحران شود |
| ⚠️ افزایش هزینه‌های بیمه کشتیرانی | شرکت‌ها برای عبور از منطقه ملزم به پرداخت هزینه‌های بیشتر می‌شوند |
| 🛑 اختلال در زنجیره تأمین | به‌ویژه در بازار آسیا-اقیانوسیه که به واردات وابسته است |
🗨️ تحلیلگران چه می‌گویند؟
کارشناسان معتقدند اگر دو کشور نتوانند از مسیر دیپلماسی به تفاهم برسند، درگیری دریایی می‌تواند به بحران امنیتی بزرگ‌تر در منطقه شرق آسیا منجر شود. برخی تحلیل‌ها همچنین هشدار داده‌اند که:
-
تقابل چین و فیلیپین می‌تواند آمریکا را به مداخله وادار کند
-
تنش‌ها ممکن است باعث تشکیل ائتلاف‌های منطقه‌ای علیه پکن شود
-
بازارهای اقتصادی آسیا تحت تأثیر ناامنی قرار خواهند گرفت
📣 درخواست‌ها برای میانجی‌گری بین‌المللی
در پی این درگیری، سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد و آسه‌آن (اتحادیه کشورهای جنوب‌شرقی آسیا) خواستار خویشتن‌داری طرفین شده‌اند. این سازمان‌ها تأکید کرده‌اند که اختلافات باید از طریق مذاکره و احترام به قوانین بین‌المللی، به‌ویژه کنوانسیون حقوق دریاها (UNCLOS) حل‌وفصل شود.
📌 نتیجه‌گیری: خطر درگیری همچنان پابرجاست
تقابل اخیر میان ناوهای چین و فیلیپین نشان می‌دهد که دریای چین جنوبی همچنان یکی از خطرناک‌ترین مناطق جهان از نظر تنش‌های ژئوپلیتیکی باقی مانده است. اگرچه هر دو کشور تاکنون از درگیری مستقیم نظامی پرهیز کرده‌اند، اما ادامه برخوردهای این‌چنینی ممکن است به درگیری بزرگ‌تری منجر شود.
راه‌حل اساسی، مذاکره، احترام به قوانین بین‌المللی و تلاش برای دستیابی به سازوکارهایی است که ثبات بلندمدت را تضمین کند.
❓سوالات متداول
📌 چرا صخره اسکاربرو اهمیت دارد؟
زیرا موقعیت استراتژیک دارد، منابع غنی صیادی دارد و در منطقه مورد مناقشه قرار گرفته است.
📌 چه کشورهایی در دریای چین جنوبی اختلاف دارند؟
چین، فیلیپین، ویتنام، مالزی، برونئی و اندونزی.
📌 آیا آمریکا در این مناقشات نقش دارد؟
بله. آمریکا با اعزام ناوهای خود از آزادی کشتیرانی دفاع می‌کند و در مقابل سیاست‌های چین ایستاده است.
