به گزارش اخبار جهان به نقل از تسنیم، هر ساله میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با بحران‌های سلامت روان دست و پنجه نرم می‌کنند؛ بحران‌هایی که گاهی به اقدامی فاجعه‌بار مانند خودکشی منجر می‌شوند. این تراژدی انسانی نه تنها زندگی یک فرد را به پایان می‌رساند، بلکه خانواده‌ها و جوامع را نیز عمیقا تحت تاثیر قرار می‌دهد. آمارهای جهانی نشان می‌دهند که هر 40 ثانیه یک نفر به دلیل خودکشی جان خود را از دست می‌دهد؛ اما پیشگیری از خودکشی امکان‌پذیر است و آگاهی‌بخشی، گفت‌وگو و حمایت اجتماعی می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در نجات جان‌ها داشته باشد.
در گفت‌وگویی که به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی با سیده زهرا آقامیری، مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد مشاوره خانواده انجام شده است، به بررسی علل و عوامل بروز این بحران، علائم هشداردهنده و راهکارهای پیشگیری پرداخته می‌شود. آقامیری، مجموعه ای از عوامل را به عنوان زمینه‌ساز گرایش به خودکشی عنوان می‌کنند، از جمله اختلالات روانی مانند روان‌پریشی یا اختلالات شخصیت. تجربه خشونت، سوءاستفاده جسمی یا جنسی نیز می‌تواند آسیب‌پذیری افراد را به شدت افزایش دهد.
علاوه بر این، عوامل محیطی همچون از دست دادن شغل، مرگ عزیزان، شکست‌های عاطفی، پایان ناگهانی روابط یا دریافت پاسخ‌های منفی در شرایط حساس، می‌تواند فرد را به مرز ناامیدی و تصمیم به خودکشی سوق دهد. آسیب‌های اجتماعی گسترده و فقدان یک شبکه حمایتی قوی از دیگر عوامل مهم هستند. مصرف مواد مخدر، به ویژه مواد صنعتی مانند شیشه و گل، نیز شدت افکار خودکشی را تشدید می‌کند. افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن نیز به دلیل احساس ناکامی و درماندگی، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. افسردگی شدید و عمیق نیز می‌تواند میل به ادامه حیات را به شدت کاهش دهد. در نهایت، مفهوم «درماندگی آموخته‌شده»، که توسط مارتین سلیگمن مطرح شده است، به وضعیتی اشاره دارد که در آن فرد پس از شکست‌های پیاپی، امید و انگیزه خود را برای ادامه زندگی از دست می‌دهد.
شناسایی علائم هشداردهنده خودکشی از اهمیت حیاتی برخوردار است. برخی افراد علناً درباره تمایل خود به خودکشی صحبت می‌کنند، یا اقدامات نمایشی انجام می‌دهند، در حالی که برخی دیگر افکار خود را پنهان نگه می‌دارند که این دسته در معرض خطر بیشتری قرار دارند. از جمله علائم هشداردهنده می‌توان به صحبت درباره نحوه مرگ، تهیه وسایل برای خودکشی، صحبت درباره وصیت‌نامه، نوشتن دست‌نوشته‌ها، مصرف بی‌رویه الکل یا مواد مخدر، انزوای اجتماعی و احساس خشم و انتقام‌جویی اشاره کرد. مشکلات مالی، فشارهای روانی، اضطراب شدید و پریشانی‌های روحی، به ویژه در افراد مبتلا به اختلالات روان‌پریشی، احتمال اقدام به خودکشی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند. این افراد اغلب احساس ناامیدی، تنهایی و بی‌ارزشی می‌کنند.
تفاوت مهمی بین افکار خودکشی و اقدام به خودکشی وجود دارد. افکار خودکشی به دنیای درونی فرد و تصورات ذهنی او در مورد پایان زندگی مربوط می‌شود، در حالی که اقدام به خودکشی وارد عرصه عمل می‌شود و فرد شروع به برنامه‌ریزی و آماده‌سازی برای پایان دادن به زندگی خود می‌کند. شناسایی این تفاوت برای مداخله به موقع ضروری است. خانواده‌ها و اطرافیان باید به صحبت‌های افراد در مورد مرگ، تغییرات رفتاری مانند انزوا و تمایل به تنها ماندن، و آماده‌سازی محیط برای اقدام به خودکشی توجه ویژه داشته باشند.
پیشگیری از خودکشی در سطوح فردی و خانوادگی نیازمند اقدامات چندجانبه است. داشتن یک همدم امن، استفاده از خدمات متخصصان سلامت روان، و حمایت عاطفی از سوی دوستان و خانواده از اقدامات مهم هستند. حمایت مالی و اطمینان‌بخشی به فرد در خصوص حل مشکلاتش نیز نقش بسزایی دارد. درمان‌های روانشناختی، شامل دارودرمانی و روش‌های روان‌درمانی، می‌توانند در تغییر افکار و باورهای فرد، کاهش احساس بی‌ارزشی، و تقویت خودکارآمدی او موثر باشند. تمرکز بر روی مدیریت مشکلات به صورت گام به گام و قابل حل، کلید موفقیت در این راه است. حمایت‌های اجتماعی و مشاوره تلفنی نیز نقش نجات‌بخش دارند.
درمان‌های روانشناختی نقش مهمی در کاهش افکار خودکشی دارند. این درمان‌ها با تمرکز بر مدیریت عوامل مؤثر بر افکار و اقدامات خودکشی، از طریق افزایش آگاهی، مدیریت دیدگاه‌های منفی، تقویت عزت نفس و خودکارآمدی، کنترل مصرف مواد مخدر و ارائه حمایت‌های تخصصی، به فرد کمک می‌کنند تا با مشکلات خود به صورت واقع‌بینانه‌تر برخورد کند. کمپ‌ها و مراکز تخصصی در این زمینه نقش حیاتی دارند. اولین قدم در مواجهه با فردی که افکار خودکشی دارد، شنیدن بدون قضاوت و فراهم کردن فضایی امن برای بیان احساسات است. سپس می‌توان با طراحی برنامه‌ای گام به گام، به مدیریت مشکلات پرداخت.
برای کاهش آمار خودکشی در جامعه، اقداماتی همچون محدود کردن دسترسی به ابزارهای خودکشی، تغییر باورهای نادرست در خصوص خودکشی و افزایش آگاهی در مورد پیامدهای آن ضروری است. خانواده‌ها باید مهارت‌های زندگی، از جمله خودآگاهی، مدیریت هیجانات و کنترل خشم را به اعضای خانواده آموزش دهند. مواجهه با ناکامی، تقویت مسئولیت‌پذیری و افزایش آگاهی در خصوص آسیب‌های مواد مخدر و الکل نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. آگاهی از اختلالات روانی و لزوم درمان نیز حیاتی است. اخبار جهان در این زمینه به خانواده‌ها و افراد آسیب‌پذیر توصیه می‌کند تا از خدمات تخصصی و مشاوره‌های حرفه‌ای برای پیشگیری از این فاجعه انسانی استفاده نمایند.
منبع: تسنیم
