به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از تابناک؛ این پدیده که به طور مکرر تجربه می‌شود، فراتر از یک اشتباه ساده است. تحقیقات نشان می‌دهد که “سندروم لرزش فانتوم” به عنوان یک پدیده فراگیر در زندگی دیجیتال امروزی وجود دارد. این لرزش‌های غیر واقعی، نمایانگر رابطه‌ای پیچیده و گاهی توام با اضطراب بین انسان و فناوری‌های شخصی است.
**از پیجرها تا گوشی‌های هوشمند**
پدیده لرزش فانتوم به دوران قبل از ظهور گوشی‌های هوشمند بازمی‌گردد. در دهه 1990، کاربران پیجرها تجربیات مشابهی را گزارش می‌کردند و آن را با اصطلاح غیررسمی “بیپ‌اپی‌لپسی” توصیف می‌کردند. اما با فراگیر شدن گوشی‌های هوشمند و تبدیل شدن آن‌ها به ابزاری دائمی که در جیب و کیف همراه افراد است، این تجربه به یک پدیده رایج و گسترده تبدیل شده است.
اصطلاح علمی این پدیده برای اولین بار در مقالات روان‌شناسی با عنوان “سندروم لرزش فانتوم” (Phantom Vibration Syndrome) مطرح شد. محققان توضیح دادند که این تجربه در واقع نوعی “توهم لمسی” است: فرد لرزشی را احساس می‌کند که در واقع وجود خارجی ندارد. در بسیاری از موارد، حتی شنیدن یک صدای کوتاه یا لرزش روی سطح میز می‌تواند این توهم را تقویت کند.
**سوءتعبیر محرک‌های حسی یا توهم لمسی**
بر اساس مطالعه‌ای که در سال 2012 در مجله (Computers in Human Behavior) منتشر شد، سندروم لرزش فانتوم به درک لرزش یا صدای اعلان تلفن همراه در شرایطی اشاره دارد که هیچ محرک واقعی وجود ندارد. نویسندگان این تحقیق این پدیده را ناشی از سوءتعبیر محرک‌های حسی یا توهم لمسی دانستند. نکته جالب این است که 89 درصد از شرکت‌کنندگان در این مطالعه گزارش داده‌اند که حداقل هر دو هفته یک بار این تجربه را داشته‌اند.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که پدیده لرزش فانتوم بسیار شایع‌تر از آن چیزی است که معمولاً تصور می‌شود. کاربران مختلف در انجمن‌های اینترنتی نیز بارها این تجربه را تأیید کرده‌اند. اخبار جهان گزارش می‌دهد که تعدادی از کاربران می‌گویند این تجربه روزانه یک بار برایشان اتفاق می‌افتد.
سندروم لرزش فانتوم به خودی خود تهدیدی جدی برای سلامت روان به شمار نمی‌رود، اما این پدیده نشان‌دهنده رابطه بسیار نزدیک و گاه مضطربانه انسان با فناوری‌های شخصی است. این لرزش‌های خیالی به ما یادآوری می‌کنند که تلفن‌های همراه و اعلان‌های آن‌ها تا چه حد در زندگی روزمره ما رسوخ کرده‌اند.
**اختلالات فناورانه**
توضیح علل این پدیده به تحقیقات روان‌شناسی و علوم اعصاب بازمی‌گردد. مطالعه‌ای که در سال 2010 در نشریه علمی-پزشکی (British Medical Journal) منتشر شد، نشان داد که مغز برای مدیریت حجم بالای ورودی‌های حسی از الگوها و فیلترهای پیش‌بینی استفاده می‌کند. به عبارت دیگر، هنگامی که تلفن همراه به طور منظم در جیب فرد می‌لرزد، مغز به تدریج انتظار این لرزش را دارد، حتی اگر محرکی در واقع وجود نداشته باشد.
در پژوهش‌ها، سندروم لرزش فانتوم به عنوان بخشی از “اختلالات فناورانه” (iDisorders) معرفی می‌شود. این اصطلاح بیانگر این است که اضطراب ناشی از وابستگی به ابزارهای دیجیتال می‌تواند به شکل‌های گوناگونی بروز پیدا کند، حتی به صورت توهم لرزشی.
این مطالعات حاکی از آن است که رابطه کلی ما با فناوری‌های معاصر سطوح بالایی از اضطراب را ایجاد می‌کند. ما در هنگام انتظار برای ایمیل بعدی یا پیام شبکه اجتماعی دچار اضطراب می‌شویم. این اضطراب می‌تواند به نتایج متفاوتی منجر شود و لرزش فانتوم یکی از بی‌خطرترین آن‌ها است.
**تجربه یک الگوی قدیمی**
برای بسیاری از افراد، سندروم لرزش فانتوم یک تجربه روزمره است. در گزارش اخبار جهان، کاربری عنوان می‌کند: “گاهی حتی وقتی تلفن همراهم در جیبم نیست، احساس می‌کنم در حال لرزش است و این تجربه واقعاً من را می‌ترساند.” این روایت‌ها نشان می‌دهد که تجربه لرزش فانتوم محدود به موقعیت‌های خاص نیست و می‌تواند حتی بدون وجود تلفن همراه رخ دهد.
این پدیده برای بسیاری کاملاً آشنا است. کاربران قدیمی فناوری نیز از همین تجربه در دوران پیجرها سخن می‌گویند. این روایت تاریخی نشان می‌دهد که لرزش فانتوم محصول مستقیم تلفن‌های هوشمند نیست، بلکه ادامه یک الگوی قدیمی‌تر در تعامل انسان با ابزارهای دیجیتال است.
همانطور که پیش‌تر گفته شد، سندروم لرزش فانتوم به خودی خود خطری جدی برای سلامت روان ایجاد نمی‌کند. اما این پدیده بازتابی از رابطه بسیار نزدیک و گاه اضطراب‌آور انسان با فناوری‌های شخصی است. لرزش‌های خیالی یادآوری می‌کنند که تلفن‌های همراه و اعلان‌هایشان تا چه اندازه در زندگی روزمره ما نفوذ کرده‌اند.
از سوی دیگر، این تجربه برای بسیاری از افراد عادی شده و جای نگرانی ندارد. با این حال، فراگیر بودن این پدیده نشان می‌دهد که وابستگی ما به ابزارهای دیجیتال ابعادی فراتر از راحتی و کارایی یافته است. تلفن‌های هوشمند دیگر تنها ابزار ارتباطی نیستند؛ آن‌ها بخشی از بدن و ذهن ما شده‌اند.
منبع : تابناک
