به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، انتشار گزارش گوگل در خصوص تخمین میزان مصرف انرژی، آب و کربن مربوط به هر درخواست به مدل‌های جیمنای (Gemini)، گامی مهم در جهت افزایش شفافیت و درک عمیق‌تر از اثرات زیست‌محیطی هوش مصنوعی محسوب می‌شود. این اقدام، که به عنوان اولین گام شفاف از سوی یک شرکت بزرگ فناوری با محصول هوش مصنوعی پرطرفدار شناخته می‌شود، فرصتی را برای جامعه علمی و عموم مردم فراهم می‌سازد تا از نزدیک با عملکرد و مصرف بالای انرژی در مراکز داده عظیم آشنا شوند.
بر اساس گزارش فنی گوگل، یک درخواست میانه (Median Prompt) به اپلیکیشن‌های جیمنای، به طور متوسط ۰.۲۴ وات-ساعت برق مصرف می‌کند. این میزان انرژی تقریباً معادل روشن کردن یک دستگاه مایکروویو استاندارد برای مدت یک ثانیه است. گوگل در این گزارش، رویکردی جامع را در نظر گرفته و تنها به مصرف پردازنده‌های هوش مصنوعی اکتفا نکرده است.
بر اساس این گزارش، سهم مصرف انرژی به این ترتیب است:
* چیپ‌های هوش مصنوعی (TPU): ۵۸٪ از کل انرژی مصرفی
* سخت‌افزارهای جانبی (CPU و حافظه میزبان): ۲۵٪ از انرژی مصرفی
* ماشین‌های آماده‌به‌کار (Idle Machines): ۱۰٪ از کل انرژی مصرفی
* سربار مرکز داده: ۸٪ از کل انرژی مصرفی (شامل خنک‌سازی و تبدیل توان)
این تفکیک نشان می‌دهد که بهینه‌سازی صرفاً پردازنده‌های هوش مصنوعی (مانند GPUها یا TPUهای گوگل) برای کاهش مصرف انرژی کافی نیست و زیرساخت‌های جانبی نیز نقش مهمی در این میان ایفا می‌کنند. کارشناسان معتقدند که این گزارش می‌تواند به عنوان یک «سنگ بنای اصلی در حوزه انرژی هوش مصنوعی» مورد استفاده قرار گیرد، زیرا تخمین‌های دقیق این‌چنینی تنها در مقیاس عملیاتی شرکت‌های بزرگ فناوری امکان‌پذیر است.
با وجود این شفافیت قابل توجه، گزارش گوگل محدودیت‌هایی نیز دارد. آمار ارائه‌شده مربوط به یک درخواست میانه است و درخواست‌های پیچیده‌تر، مانند خلاصه‌سازی محتوای ده‌ها کتاب یا استفاده از مدل‌های استدلالی، به مراتب انرژی بیشتری مصرف می‌کنند. همچنین، این برآورد صرفاً به درخواست‌های متنی محدود می‌شود و شامل وظایف پرانرژی‌تری مانند تولید تصویر یا ویدیو نمی‌شود. علاوه بر این، گوگل از افشای تعداد کل درخواست‌هایی که روزانه جیمنای دریافت می‌کند خودداری کرده است، که این مسئله تخمین میزان مصرف کل انرژی جیمنای در سطح جهان را دشوار می‌سازد.
ساشا لوچیونی، محقق هوش مصنوعی و اقلیم، با استقبال از این اقدام، تأکید می‌کند که این گزارش نمی‌تواند جایگزین یک استانداردسازی صنعتی (مشابه برچسب انرژی Energy Star) باشد. به گفته وی، گوگل همچنان تصمیم می‌گیرد که چه جزئیاتی را، چه زمانی و چگونه به اشتراک بگذارد.
در بخش دیگری از این گزارش، گوگل تخمین‌هایی در مورد مصرف آب و انتشار کربن ارائه کرده است. بر اساس این تخمین‌ها، هر درخواست میانه، معادل ۰.۰۳ گرم دی‌اکسید کربن تولید و حدود ۰.۲۶ میلی‌لیتر (تقریباً پنج قطره) آب مصرف می‌کند.
در محاسبه میزان کربن، گوگل از یک برآورد بازارمبنا (Market-based Estimate) استفاده کرده است که شامل خریدهای برق از پروژه‌های انرژی پاک توسط این شرکت می‌شود. به دلیل این قراردادها، انتشار کربن گوگل به ازای هر واحد برق، تقریباً یک‌سوم میانگین شبکه‌ای است که در آن فعالیت می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد که هزینه واقعی انتشار کربن برای مراکز داده فاقد چنین قراردادهایی، به مراتب بالاتر است.
جف دین، از مدیران ارشد گوگل، در این رابطه می‌گوید: «مردم نباید نگرانی عمده‌ای در مورد مصرف انرژی یا آب مدل‌های جیمنای داشته باشند، زیرا اندازه‌گیری‌های واقعی ما نشان می‌دهد که این میزان معادل کارهایی است که روزانه بدون فکر کردن انجام می‌دهید، مانند تماشای چند ثانیه تلویزیون یا مصرف پنج قطره آب.»
نکته قابل توجه در گزارش گوگل، کاهش مصرف انرژی هوش مصنوعی است. بر اساس این گزارش، یک درخواست میانه در مه ۲۰۲۴، ۳۳ برابر بیشتر از مه ۲۰۲۵ انرژی مصرف می‌کرده است. این پیشرفت به دلیل بهینه‌سازی مدل‌ها و نرم‌افزارها حاصل شده است. این امر نشان می‌دهد که نوآوری فنی می‌تواند تأثیر زیست‌محیطی هوش مصنوعی را در بلندمدت کاهش دهد، اما چالش اصلی همچنان افزایش تعداد کاربران و درخواست‌ها خواهد بود. توسعه و استفاده از فناوری‌های نوین و بهینه سازی مصرف انرژی در مراکز داده، نقش مهمی در کاهش اثرات منفی هوش مصنوعی بر محیط زیست ایفا خواهد کرد.
منبع : خبرگزاری مهر
