به گزارش اخبار جهان به نقل از کتاب «سفرنامه از خراسان تا بختیاری» اثر هانری رنه دالمانی، تصویری از نقشه تهران و حومه آن در سال ۱۲۷۷ خورشیدی (۱۸۹۸ میلادی) منتشر شده است. این سند تاریخی، پنجره‌ای به سوی تهران در اواخر دوره قاجار می‌گشاید و تصویری جذاب از جغرافیای شهری و بافت آن زمان را به نمایش می‌گذارد. جزئیات موجود در این نقشه، اطلاعات ارزشمندی در مورد گسترش شهر، موقعیت محلات، مسیرهای ارتباطی و حتی احتمالا برخی بناهای مهم آن دوره ارائه می‌دهد.
بررسی این نقشه، ما را به عصر ناصرالدین شاه قاجار می‌برد، دوره‌ای که تهران به عنوان پایتخت، در حال تحول و گسترش بود. با نگاهی دقیق به نقشه، می‌توان محدوده شهر تهران را در آن زمان شناسایی کرد. مشخص است که شهر در مقایسه با تهران امروزی، وسعتی بسیار کمتر داشته و بیشتر در محدوده محلات قدیمی و مرکزی متمرکز بوده است. این نقشه احتمالا نقاط مهمی مانند کاخ گلستان، ارگ سلطنتی، بازار بزرگ تهران و برخی مساجد و اماکن مذهبی را نشان می‌دهد، اگرچه تشخیص دقیق آنها بدون اطلاعات بیشتر، دشوار است. اما خود وجود این نقشه به ما کمک می‌کند تا تغییرات شگرف شهری تهران در طول بیش از یک قرن اخیر را درک کنیم. مقایسه این نقشه با نقشه‌های مدرن تهران، نشان‌دهنده‌ی رشد خارق‌العاده‌ی شهر و تحولات اساسی در ساختار شهری است.
علاوه بر محدوده شهر، نقشه احتمالا مسیرهای ارتباطی مهم مانند جاده‌ها و خیابان‌های اصلی را نشان می‌دهد. این مسیرها، تصویر روشنی از نحوه‌ی جابجایی مردم و کالا در آن زمان ارائه می‌دهد و می‌توان از آنها برای درک الگوهای تردد و شبکه‌ی حمل و نقل شهری در اواخر دوره قاجار استفاده کرد. همچنین، وجود یا عدم وجود ساختارهایی مثل دیوارهای حصار شهر، و یا کانال‌های آبیاری در نقشه قابل بررسی است. هر جزئیات ریز، اطلاعات ارزشمندی در مورد ساختار اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن دوره فراهم می‌کند.
نقشه دالمانی، تنها یک سند جغرافیایی ساده نیست. این اثر، ابزاری ارزشمند برای مورخان، جغرافی‌دانان و محققان حوزه مطالعات شهری است. این نقشه می‌تواند به عنوان منبعی برای مطالعات میدانی و تحقیقات مرتبط با تاریخ شهری تهران مورد استفاده قرار گیرد. محققان می‌توانند از این نقشه برای بررسی الگوهای توسعه‌ی شهری، تغییر کاربری زمین، و همچنین تغییرات جمعیتی تهران در طول تاریخ استفاده کنند. مقایسه این نقشه با سایر منابع تاریخی و تصاویر قدیمی تهران می‌تواند تصویر کامل‌تری از توسعه و تحولات شهری پایتخت ایران ارائه دهد.
ارزش تاریخی این نقشه از این نظر نیز قابل توجه است که به ما اجازه می‌دهد تا سیر تحول تهران را از شهری نسبتا کوچک و متمرکز در اواخر دوره قاجار تا کلانشهر امروزی دنبال کنیم. این مقایسه چالش‌ها و موفقیت‌های دولت‌ها و شهروندان تهران در مدیریت رشد سریع شهری را آشکار می‌کند. از دیگر سو، تحلیل این سند می‌تواند به درک بهتر محدودیت‌های توسعه شهری در آن دوره و همچنین تأثیر عوامل مختلف بر شکل‌گیری شهر تهران کمک کند.
علاوه بر جنبه‌های علمی و تحقیقاتی، این نقشه دارای ارزش فرهنگی و تاریخی نیز است. نقشه به عنوان بخشی از میراث تاریخی ایران، می‌تواند در نمایشگاه‌ها و موزه‌های تاریخی به نمایش گذاشته شود و فرصت آشنایی عموم مردم با تاریخ شهر تهران را فراهم کند. شاید در آینده، با پیشرفت فن‌آوری و استفاده از روش‌های دیجیتال بهتر بتوان جزئیات این نقشه را بررسی و اطلاعات جدیدتری از آن استخراج کرد. به‌طور کلی، انتشار این نقشه تاریخی فرصت بسیار خوبی برای شناخت بهتر گذشته و توسعه شهری تهران به دست می‌دهد. این نقشه نه تنها یک سند تاریخی است، بلکه روایتی از تاریخ و تغییرات شهر تهران به شمار می‌رود. مطالعه و تحلیل آن می‌تواند درک ما را از تاریخ معاصر ایران افزایش دهد. اخبار جهان با انتشار این تصویر به جایگاه مهم سندهای تاریخی در تحلیل و بررسی تاریخ شهرها و کشورها اشاره می‌کند.
منبع: کتاب «سفرنامه از خراسان تا بختیاری» اثر هانری رنه دالمانی
