به گزارش اخبار جهان به نقل از خبرگزاری صدا و سیمای مرکز فارس، تغذیه مناسب در دوران کودکی، به ویژه در پنج سال اول زندگی، نقش حیاتی در رشد مغز و بهبود عملکرد شناختی کودکان ایفا می‌کند. این دوره بحرانی برای تکامل عصبی، نیازمند دریافت کافی ریزمغذی‌ها و درشت‌مغذی‌های ضروری است که تأثیرات بلندمدتی بر توانایی‌های ذهنی و عملکرد تحصیلی کودک خواهد گذاشت. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که رژیم غذایی نامناسب می‌تواند منجر به اختلالات یادگیری، کاهش تمرکز و حتی بروز اختلالاتی مانند ADHD شود. در مقابل، یک برنامه غذایی سالم و متعادل، پایه و اساس رشد سالم مغز و توسعه توانایی‌های شناختی را فراهم می‌کند.
یکی از عناصر کلیدی در این راستا، اسیدهای چرب امگا-3، به‌ویژه DHA، است که جزئی جدایی‌ناپذیر از غشای سلول‌های عصبی بوده و برای رشد و عملکرد بهینه مغز ضروری است. مصرف کافی DHA می‌تواند موجب بهبود حافظه، افزایش تمرکز و کاهش رفتارهای بیش‌فعالی در کودکان شود. منابع غذایی غنی از DHA شامل ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین، روغن کتان، گردو و تخم‌مرغ‌های غنی‌شده است. سازمان‌های بهداشتی مصرف حداقل دو وعده ماهی در هفته را برای کودکان بالای دو سال توصیه می‌کنند. کمبود این اسیدهای چرب حیاتی می‌تواند عواقب جدی برای رشد و نمو شناختی کودک داشته باشد. این کمبود می‌تواند در طولانی مدت منجر به افت تحصیلی و مشکلات رفتاری گردد.
آهن نیز نقشی اساسی در عملکرد مغز و یادگیری دارد. کمبود آهن، که شایع‌ترین کمبود تغذیه‌ای در کودکان است، با اختلال در عملکرد مغزی، کاهش حافظه کوتاه‌مدت و افت توجه همراه است. افزایش مصرف آهن از طریق منابع غذایی مانند گوشت قرمز، مرغ، حبوبات، زرده تخم‌مرغ و غلات غنی‌شده، امری حیاتی است. همچنین، مصرف همزمان ویتامین C با منابع گیاهی آهن، جذب آن را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. این امر به جذب بهتر آهن در بدن و در نتیجه عملکرد بهتر مغز کمک شایانی می‌کند. کمبود آهن می‌تواند منجر به خستگی، بی‌حالی و در نهایت، اختلال در یادگیری شود.
ویتامین‌های گروه B، به‌ویژه B6، B12 و فولات، نیز نقش مهمی در ساخت انتقال‌دهنده‌های عصبی دارند. کمبود این ویتامین‌ها می‌تواند موجب خستگی ذهنی، بی قراری و ضعف تمرکز شود. منابع غذایی غنی از این ویتامین‌ها شامل تخم مرغ، گوشت، ماهی، سبزی‌های برگ سبز و لبنیات هستند. این ویتامین‌ها برای عملکرد درست سیستم عصبی مرکزی و در نتیجه، تمرکز و یادگیری کودکان ضروری هستند. خوردن این مواد غذایی به صورت روزانه و منظم، از بروز کمبودهای ویتامین گروه B و عواقب منفی آن جلوگیری می‌کند.
یُد نیز عنصری کلیدی در تکامل مغزی است و کمبود آن، به‌ویژه در سال‌های اولیه زندگی، منجر به کاهش ضریب هوشی و بروز اختلالات یادگیری می‌شود. منابع غذایی حاوی ید شامل نمک یددار، ماهی، لبنیات و تخم‌مرغ است. استفاده از نمک یددار در تهیه غذاها، راهی ساده و مؤثر برای تأمین نیاز بدن به این عنصر حیاتی است. عدم توجه به این نکته می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری بر رشد شناختی کودک داشته باشد.
علاوه بر موارد ذکر شده، برخی شواهد حاکی از آن است که رژیم غذایی سرشار از قندهای ساده، مواد افزودنی (مانند رنگ‌های مصنوعی) و چربی‌های ترانس می‌تواند رفتارهای بیش‌فعالی را تشدید کند. از این رو، جایگزینی قندهای ساده با کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار و جو دوسر، استفاده از پروتئین کافی در هر وعده غذایی و حذف نوشابه و اسنک‌های فرآوری‌شده، نقش مهمی در بهبود عملکرد مغزی و تمرکز کودکان دارد.
در اکثر کودکان با رژیم غذایی متنوع، نیازی به مکمل‌های غذایی نیست. اما در موارد بدغذایی شدید، محدودیت‌های رژیمی (مانند رژیم وگان) یا بیماری‌های خاص، ممکن است پزشک یا متخصص تغذیه مصرف مکمل‌ها را توصیه کند. در هر صورت، پیش از مصرف هرگونه مکمل، مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه ضروری است.
به طور خلاصه، برای بهبود عملکرد مغزی و افزایش تمرکز کودکان، رژیم غذایی باید سرشار از ریزمغذی‌های کلیدی مانند آهن، یُد، ویتامین‌های گروه B و اسیدهای چرب امگا-3 باشد. همچنین، پرهیز از مصرف بیش از حد قندهای ساده، غذاهای فرآوری‌شده و مواد افزودنی نیز ضروری است. والدین با فراهم کردن یک رژیم غذایی متنوع، طبیعی و مغذی، می‌توانند به‌طور مؤثر از رشد ذهنی فرزندان خود حمایت کنند. توجه به این نکات، نه تنها به بهبود عملکرد تحصیلی و شناختی کودکان کمک می‌کند، بلکه در پیشگیری از بروز بسیاری از مشکلات رفتاری و سلامتی در آینده نیز نقش مهمی دارد. اخبار جهان تأکید می‌کند که مشاوره با کارشناسان تغذیه برای برنامه‌ریزی رژیم غذایی مناسب کودکان، گامی ضروری در جهت تأمین سلامت و رشد آن‌ها است. این موضوع نه تنها از اهمیت بالایی برخوردار است بلکه وظیفه والدین و جامعه در قبال سلامت نسل آینده می‌باشد.
منبع: خبرگزاری صدا و سیمای مرکز فارس
