به گزارش اخبار جهان به نقل از تابناک، اول مهرماه سالروز یکی از عملیات‌های غرورآفرین نیروی هوایی ارتش ایران در جنگ تحمیلی با عراق است؛ عملیات کمان 99. این عملیات، پاسخ قاطع و سریع ایران به حمله هوایی گسترده عراق به خاک ایران در 31 شهریور 1359 بود. حمله‌ای که با هدف فلج کردن زیرساخت‌های نظامی و غیرنظامی ایران آغاز شد و نقطه عطفی در آغاز جنگ هشت ساله ایران و عراق به شمار می‌رود.
در ساعت 14 روز 31 شهریور، 192 فروند هواپیمای عراقی به رهبری صدام حسین، 10 پایگاه و فرودگاه ایرانی را هدف قرار دادند. این حمله وسیع، شبیه به حمله هوایی اسرائیل به مصر و سوریه در سال 1967 بود، که در آن بیش از 400 هواپیما منهدم شدند. حمله عراق با هدف غافلگیری و ایجاد خسارات گسترده صورت گرفت، اما به سرعت با واکنش تند و قاطع نیروی هوایی ایران مواجه شد. در ساعات عصر همان روز، در یک عملیات انتقامجویی اولیه، فانتوم‌های F4 از پایگاه‌های همدان و بوشهر به پایگاه‌های هوایی کوت و شعیبیه عراق حمله کردند. اما این تنها آغاز ماجرا بود. در این عملیات اولیه، یکی از فانتوم‌ها به دلیل پرواز در ارتفاع بسیار پایین، به کابل‌های برق عراق برخورد کرده و دو خلبان، محمد صالحی و خالد حیدری، به شهادت رسیدند و نام خود را به عنوان اولین شهدای نیروی هوایی ایران در جنگ ثبت کردند. این در حالی بود که پیش از این نیز خلبانانی چون علی ایلخانی، محمد زارع نعمتی و حسین لشگری به شهادت رسیده یا اسیر شده بودند.
طرح اصلی انتقام، با نام رمز “البرز” و با عنوان عملیات کمان 99، در ساعات اولیه اول مهرماه 1359 به اجرا درآمد. این عملیات که به “عملیات 140 فروندی” نیز شهرت یافت، شاهد 334 سورتی پرواز بود که 223 سورتی آن در خارج از مرزهای ایران انجام شد. آیت‌الله خامنه‌ای، در آن زمان عضو شورای انقلاب، امام جمعه تهران و معاون وزیر دفاع، خبر همزمان بمباران پایگاه‌های عراق توسط 140 فروند هواپیمای ایرانی را به نمایندگان مجلس شورای اسلامی اعلام کرد. این خبر، نشانه ای از سازماندهی دقیق و قدرت بالای نیروی هوایی ایران در آن شرایط حساس بود.
پایگاه‌های سوم شکاری همدان (36 فروند)، اول شکاری تهران، دوم شکاری تبریز، چهارم شکاری دزفول به عنوان یگان‌های اصلی بمباران‌کننده، و پایگاه‌های هفتم و هشتم شیراز و اصفهان به عنوان یگان‌های پشتیبان در این عملیات شرکت داشتند. هواپیماهای فانتوم F4 و اف-5 تایگر در عملیات بمباران و اف-14 تامکت در تأمین پوشش هوایی و جلوگیری از نفوذ جنگنده‌های دشمن نقش کلیدی داشتند. در آن روز، به ازای هر 50 مایل از آسمان ایران، یک فروند F14 برای حفاظت از بمب افکن‌ها گشت‌زنی می‌کرد. این نشان از دقت و وسعت برنامه‌ریزی این عملیات دارد. در اوایل جنگ، قبل از تجهیز عراق به سامانه‌های دفاع هوایی پیشرفته از سوی شوروی، نیروی هوایی ایران موفق به انجام حمله های هوایی مؤثر و گسترده به عمق خاک عراق شد.
با این حال، در عملیات کمان 99 نیز تعدادی از هواپیماها و خلبانان ایرانی از دست رفتند. از جمله، شهادت بهزاد عشقی‌پور و بهزاد اسلامی‌نیا، دو خلبان فانتوم پایگاه همدان که پس از بازگشت موفق از مأموریت، در سانحه ای با ساختمان مسکونی پایگاه برخورد کردند. این حادثه، تلنگری بر سختی و خطرات این عملیات بود.
در این گزارش، تنها به بخشی از نام‌های خلبانان شجاع شرکت‌کننده در عملیات کمان 99 اشاره شده است. نام‌هایی چون پرویز دهقان پارچینی، ابراهیم فخار، حسینعلی ذوالفقاری، محمد عتیقه‌چی، زنده‌یاد اکبر صیاد بورانی، جعفر عمادی، محمدصدیق قادری، اصغر باقری، سیاوش مشیری، مسعود مافی، مسعود اقدام، غلامعلی شیرازی، سیدجمشید اوشال، زنده‌یاد محمداسماعیل محترم امیدی، غلامرضا یزد، سید محمدتقی فاضلی، فرشید اسکندری، سید اسماعیل موسوی، عباس رمضانی میمی، مرحوم صمد علی‌بالازاده، صدر سعیدی، محمد عقبایی و فضل‌الله جاویدنیا، نماد شجاعت و فداکاری در برابر تهاجم دشمن هستند. این عملیات نشان داد که نیروی هوایی ایران با آمادگی و سازماندهی بالا قادر به پاسخگویی مؤثر و قاطعانه به تجاوز دشمن است. پیامدهای این عملیات، افزایش روحیه در میان مردم ایران و ایجاد هراس در میان نیروهای عراقی بود. این عملیات به عنوان نمونه بارزی از دفاع جانانه و پاسخگویی سریع در برابر تجاوزگری، در تاریخ نظامی ایران به ثبت رسیده است.
منبع: تابناک
