به گزارش اخبار جهان به نقل از ایلنا، احسان آخانی، فعال محیط زیست، در گفتگویی ابعاد فاجعه‌بار خشک شدن بی‌رویه رودخانه‌ها و تالاب‌های ایران در اثر سدسازی‌های غیراصولی را تشریح کرد. آخانی با صراحت اعلام کرد که ایران بیش از هر کشور دیگری در این فاجعه زیست‌محیطی مقصر است. سدسازی‌های بی‌رویه، خشکاندن رودخانه‌ها و تالاب‌ها، به طور مستقیم منجر به فرسایش خاک، افزایش تولید ریزگردها و گسترش کانون‌های گرد و غبار در سراسر کشور شده است. وی تصریح کرد: “با این رویه اشتباه، به نتایجی رسیده‌ایم که در حال حاضر شاهد آن هستیم.”
آخانی با اشاره به منشاء داخلی بخش عظیمی از ریزگردهای ایران، دشت میقان، کویر مرکزی و سایر مناطق تحت تاثیر فرسایش خاک را به عنوان کانون‌های اصلی تولید ریزگرد معرفی کرد. وی توسعه ناپایدار را عامل اصلی این فاجعه دانست و گفت که گرچه بخشی از ریزگردها منشاء خارجی دارند، اما سهم عمده‌ی آنها داخلی است. این مسئله به ویژه استان مرکزی را تحت تأثیر قرار داده و به تولید ریزگردها و پیامدهای ناگوار آن دامن زده است.
آخانی در ادامه به پروژه‌های عظیم سدسازی در کشورهای همسایه اشاره کرد. پروژه گاپ (GAP) ترکیه با احداث 12 تا 13 سد بر روی رودهای دجله و فرات، و سد کمال خان در افغانستان بر روی رود هیرمند، به عنوان نمونه‌هایی از پروژه‌های توسعه‌ای نام برد که حق‌آبه‌های ایران را به شدت کاهش داده‌اند. وی تأکید کرد که این سدها به خشک شدن هورالعظیم در غرب ایران و کاهش شدید آب رود هیرمند منجر شده و به این ترتیب، مناطق شرق و غرب و همچنین مناطق مرکزی ایران را بیش از پیش در معرض ریزگردها قرار داده‌اند.
این فعال محیط زیست با هشدار جدی درباره تداوم این روند ناپایدار، پیش‌بینی کرد که در صورت عدم تغییر رویه، روزهای آلوده به ریزگرد در ایران به صورت متوالی و متعدد افزایش خواهد یافت و کنترل این آلودگی‌ها به شدت دشوار خواهد شد. وی بیان داشت: “بارها تذکر داده شده که باید بساط توسعه ناپایدار در تمامی بخش‌های کشور از میان برداشته شود، اما متأسفانه گوش شنوایی وجود ندارد.”
آخانی با یادآوری هشدارهای قبلی فعالان محیط زیست درباره عواقب برداشت بیش از حد از منابع آبی، انتقاد شدید خود را از عدم توجه به سیاست‌های توسعه پایدار ابراز کرد. وی بر ضرورت دیپلماسی آب و گفتگو با کشورهای همسایه برای حل مشکلات زیست محیطی تأکید کرد، اما در عین حال به ویرانی دریاچه ارومیه و تالاب گاوخونی به عنوان نمونه‌های بارز بی‌توجهی به هشدارهای زیست محیطی اشاره کرد.
وی با طرح این سوال که چرا سیاستگذاران از این میزان تخریب و خطا عبرت نمی‌گیرند، به وخامت اوضاع کنونی اشاره کرد و گفت: “اکنون که مسئله ریزگردها به واسطه همین توسعه ناپایدار به وجود آمده است، نمی‌دانیم چه باید کنیم؟!” وی تصمیمات کلان ملی را که استان‌ها و شهرهای بسیاری را تحت تاثیر قرار داده، عامل اصلی این بحران دانست.
آخانی در ادامه، تلاش‌های فعلی برای حل این بحران از طریق کمیته‌های اضطرار را کم اثر دانست و به صراحت گفت: “در کمیته اضطرار نمی‌توانیم آب را به تالاب هامون برگردانیم! نمی‌توانیم آب را به تالاب میقان اراک برگردانیم! نمی‌توانیم منابع آبی بیش از 860 هزار حلقه چاهی را که در کشور حفر شده کنترل کنیم تا کار به اینجا نرسد!” او در نهایت با ابراز نگرانی عمیق از عدم آگاهی از اقدامات انجام شده و تبعات آن، به این نتیجه رسید که کشور باید عواقب تصمیمات نادرست خود را بپذیرد. این وضعیت بحرانی، نشان دهنده‌ی نیاز فوری به تغییر در سیاست‌های توسعه و توجه جدی به مسائل زیست‌محیطی در ایران است. اخبار جهان بر اهمیت توجه به هشدارهای کارشناسان و فعالان محیط زیست و اتخاذ تدابیر فوری برای جلوگیری از تشدید این فاجعه زیست محیطی تاکید دارد.
منبع: ایلنا
