خبرگزاری اخبار جهان گزارش می‌دهد: فرونشست دشت‌های یزد با برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی تشدید می‌شود
مدیرعامل آب منطقه‌ای یزد با اشاره به کاهش قابل توجه بارندگی‌ها و برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، اخطار می‌دهد که پدیده فرونشست در استان به شکل جدی‌تری رخ می‌دهد و کیفیت آب در یزد تهدید می‌شود. براساس گفته‌های محجوبی، این مدیرعامل، فرایند فرونشست نتیجه تداوم کسری منابع آبی است و حتی در شرایط بارندگی مناسب نیز اثرات منفی خود را بر جا می‌گذارد.
هر سال به طور متوسط شاهد کسری آبخوانی در استان هستیم که مقدار آن بالغ بر صدها میلیون متر مکعب است و این وضعیت به مرور زمان منجر به فرسایش سفره‌های زیرزمینی و کاهش تغذیه آبخوان‌ها می‌شود. اثر مستقیم این روند، کاهش فشار آبی در چاه‌ها و پایین آمدن سطح مخازن است که به دنبال آن کیفیت آب نیز دچار افت می‌شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که فرونشست می‌تواند سبب کاهش نفوذپذیری زمین و فشرده شدن بیشتر لایه‌های آبی شود و این پیامدها در برخی مناطق به مرگ آهسته آبخوان‌ها منجر می‌شود؛ وضعیتی که به تکانه‌ای برای بحران‌های آبی در منطقه تبدیل می‌شود.
یکی از پیامدهای ملموس این روند، کاهش بازدهی و ظرفیت آبدهی چاه‌های صنعتی، خدماتی، شرب و کشاورزی است. با برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، ترکیب آب شور و شیرین در پهنه‌های آبی تغییر می‌کند و این امر به حرکت منابع آب شور به سمت سفره‌های شیرین و کاهش کیفیت قابل قبول آب منجر می‌شود. در نتیجه، مدیریت دقیق منابع آبی و تغییر الگوی مصرف به عنوان دو محور کلیدی در مقابله با فرونشست مطرح می‌شود.
برای مقابله با این پدیده، تمرکز اصلی بر مدیریت مصرف آب است. اجرای سند سازگاری با کم‌آبی و طرح‌های تحویل حجمی آب از جمله ابزارهای اصلی مدیریت مصرف در استان است. به‌طور مشخص، تحویل حجمی آب بر اساس سطح پروانه‌ها و نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی و صنعتی به صورت گسترده اجرا می‌شود تا بتوان از استخراج بیش از حد منابع جلوگیری کرد و شناسایی مخارج آب را بهبود داد.
در حال حاضر درصد قابل توجهی از چاه‌های صنعتی و کشاورزی استان به کنتورهای هوشمند مجهز شده‌اند؛ این اقدام به رصد دقیق‌تر میزان آبدهی و جلوگیری از برداشت غیرمجاز کمک می‌کند و امکان مدیریت دقیق‌تر منابع را فراهم می‌آورد. با این حال، اجرای کامل این طرح و امکان پذیر کردن آن برای تمامی چاه‌های مجاز و غیرمجاز نیازمند پیوستگی و همکاری بین دستگاه‌های اجرایی و مردم است.
یکی از چالش‌های جدی در اجرای این راهکارها، شناسایی چاه‌های غیرمجاز است. برخی از چاه‌ها در محیط‌های سربسته و مسقف وجود دارند که تشخیص فعالیت آن‌ها دشوار می‌نماید. به همین دلیل از شهروندان و افراد محلی خواسته می‌شود در این امر ما را یاری کنند و هرگونه مورد مشکوک را گزارش دهند تا با استفاده از سازوکارهای قانونی جلوی سوءاستفاده از منابع آبی گرفته شود.
در نهایت، فرونشست دشت‌های یزد نشانی روشن از این است که مدیریت منابع آبی به همکاری گسترده میان دولت، فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی و آگاهی عمومی نیاز دارد. با وجود اقدام‌های کنترلی مانند کنتورهای هوشمند، اجرای سند سازگاری با کم‌آبی و تعیین حجم آب بر اساس پروانه‌ها، حفظ کیفیت آب و جلوگیری از فرونشست تنها از طریق هماهنگی و پایش مستمر میسر می‌شود. توجه به این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است تا آب‌های زیرزمینی استان یزد پایدار بمانند و آینده ساکنان این منطقه با امنیت بیشتری تأمین شود.
