نگاهی نگران‌کننده به شیوع روزافزون بیماری ام‌اس در مازندران
استان مازندران با تمام زیبایی‌های طبیعی و ظرفیت‌های گردشگری‌اش، این روزها با تهدیدی خاموش و نگران‌کننده روبرو است؛ بیماری التهابی و مزمن “ام‌اس” که بنا بر گزارش‌های رسمی، به شکل قابل‌توجهی در میان بانوان مازندرانی شیوع یافته است. کارشناسان هشدار داده‌اند که نرخ ابتلا به بیماری ام‌اس در مازندران به طرز نگران‌کننده‌ای رو به افزایش است و بیشترین قربانیان این بیماری، زنان در سنین ۲۰ تا ۴۰ سال هستند؛ سنی که نقطه اوج توانمندی جسمی و روانی انسان به شمار می‌رود.
زنگ خطر برای بانوان مازندرانی: بیماری ام‌اس در کمین است
ام‌اس چیست و چگونه عمل می‌کند؟
بیماری ام‌اس یا «مولتیپل اسکلروزیس» یک اختلال مزمن خودایمنی در سیستم عصبی مرکزی است که مستقیماً مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پوشش محافظ رشته‌های عصبی به نام «میلین» حمله می‌کند. این پوشش آسیب‌دیده باعث اختلال در انتقال سیگنال‌های عصبی می‌شود. نتیجه این اختلال ممکن است به علائم گوناگونی ازجمله ضعف عضلانی، اختلالات حرکتی، اختلالات بینایی، بی‌حسی اندام‌ها، سرگیجه، مشکلات حافظه و حتی ناتوانی دائمی منجر شود.
افزایش سه‌برابری خطر در بانوان
دکتر محمد باغبانیان، فوق تخصص بیماری ام‌اس و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، در نشست شورای سلامت استان هشدار داد که شیوع این بیماری در میان بانوان، سه برابر بیش از مردان است. به گفته وی، بیشترین سن ابتلا بین ۲۰ تا ۴۰ سال گزارش شده است؛ یعنی دقیقا دوره‌ای که زنان نقش‌های پررنگی در جامعه، خانواده و اقتصاد ایفا می‌کنند. ابتلا به این بیماری می‌تواند آسیب‌های جدی به کیفیت زندگی فردی و اجتماعی آنان وارد سازد.
آمارهای هشداردهنده از شیوع در ایران و مازندران
طبق آمار اعلام شده توسط متخصصان، نرخ ابتلا به ام‌اس در کشور ایران ۱۲۷ نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است که این رقم نشان می‌دهد ایران در میان کشورهای با شیوع بالا قرار دارد. این وضعیت در استان‌هایی مانند مازندران نیز به‌صورت ویژه‌ای نگران‌کننده است. شیوع ام‌اس در مناطق شمالی ایران به دلایل مختلفی ازجمله شرایط محیطی، استرس‌های روانی، کمبود ویتامین D و عوامل ژنتیکی، در حال افزایش است.
اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع
یکی از مهم‌ترین نکاتی که متخصصان بر آن تاکید دارند، تشخیص به‌موقع بیماری است. ام‌اس اگر در مراحل اولیه شناسایی شود، می‌توان با داروهای مناسب روند پیشرفت آن را کند یا حتی برای مدت طولانی متوقف کرد. درمان‌های دارویی اولیه در بازه ۲ تا ۵ سال از شروع بیماری، بیشترین اثربخشی را دارند. همین موضوع باعث شده که شعار امسال سازمان جهانی بهداشت برای روز جهانی ام‌اس “تشخیص به موقع ام‌اس من” باشد.
علائم پنهان و متفاوت بیماری
ام‌اس به‌دلیل علائم متنوع و متغیرش، اغلب «بیماری هزار چهره» نامیده می‌شود. علائم اولیه ممکن است بسیار خفیف و گذرا باشند، به‌طوری که فرد متوجه آن‌ها نشود یا آن را جدی نگیرد. برخی از شایع‌ترین نشانه‌های این بیماری عبارت‌اند از:
-
تاری یا دوبینی و مشکلات بینایی
-
بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در دست‌ها یا پاها
-
احساس خستگی زودرس یا ضعف عضلانی
-
اختلال در تعادل و سرگیجه مکرر
-
دشواری در تمرکز، حافظه و پردازش اطلاعات
-
اسپاسم عضلانی یا دردهای موضعی
-
مشکلات ادراری یا مثانه عصبی
همین تنوع در علائم، تشخیص بیماری را دشوارتر می‌سازد و گاهی پزشکان برای اطمینان از ام‌اس ناچار به انجام آزمایش‌های پیشرفتهای مانند MRI، تست‌های مغز و اعصاب و بررسی مایع نخاع می‌شوند.
جهش علمی در درمان بیماری ام‌اس
با وجود آنکه تاکنون درمان قطعی برای ام‌اس کشف نشده، اما پیشرفتهای علمی در دهه اخیر امیدواری زیادی در بیماران و خانواده‌هایشان ایجاد کرده است. امروزه بیش از ۲۰ نوع داروی مختلف برای کنترل این بیماری وجود دارد که بسیاری از آن‌ها در ایران تولید یا وارد شده‌اند و خوشبختانه تحت پوشش بیمه قرار دارند. این داروها می‌توانند با تقویت سیستم ایمنی یا کاهش التهاب، به کنترل علائم بیماری کمک کنند و روند ناتوانی را به تاخیر اندازند.
نقش خانواده و حمایت‌های اجتماعی
زندگی با ام‌اس برای بیماران می‌تواند بسیار دشوار باشد، به‌ویژه اگر حمایت روانی و اجتماعی مناسبی دریافت نکنند. در این میان، خانواده و اطرافیان نقشی اساسی دارند. همراهی روانی، درک شرایط بیمار، تنظیم انتظارات، ایجاد محیطی آرام و پرهیز از استرس‌های اضافی، همگی عواملی هستند که بر روند بهبود و کیفیت زندگی فرد مبتلا اثرگذارند.
بیماری ام‌اس و سبک زندگی
مطالعات پزشکی نشان داده‌اند که سبک زندگی سالم می‌تواند در کنترل بهتر این بیماری موثر باشد. از جمله این موارد می‌توان به:
-
تغذیه مناسب و سرشار از ویتامین D
-
ورزش سبک و منظم مانند یوگا و پیاده‌روی
-
کاهش استرس‌های روزمره با مدیتیشن و آرام‌سازی ذهن
-
خواب کافی و باکیفیت
-
پرهیز از مصرف دخانیات و الکل
-
استفاده منظم از داروهای تجویز شده
اشاره کرد. این تغییرات ساده می‌توانند روند درمان را به شکل قابل‌توجهی تسهیل کنند و از تشدید بیماری جلوگیری نمایند.
نگاه پیشگیرانه: چرا آموزش و آگاهی حیاتی است؟
تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان داده که آموزش عمومی درباره بیماری‌های مزمن مانند ام‌اس، نقش کلیدی در کاهش آمار ناتوانی‌ها ایفا می‌کند. وقتی جامعه بداند علائم اولیه این بیماری چیست، یا چگونه باید با بیماران ام‌اس رفتار کند، هم بار درمانی کاهش می‌یابد و هم فشار روانی بر بیماران کم‌تر می‌شود.
در همین راستا، راه‌اندازی کمپین‌های اطلاع‌رسانی، آموزش کارکنان بهداشتی در مراکز درمانی روستایی و شهری، همکاری با رسانه‌ها و حضور فعال سمن‌ها می‌تواند در استان‌هایی مانند مازندران تحولی اساسی ایجاد کند.
چرا بانوان بیشتر در معرض هستند؟
یکی از پرسش‌های رایج درباره ام‌اس، دلیل شیوع بیشتر آن در میان بانوان است. پاسخ این پرسش در زمینه‌های مختلفی ریشه دارد. برخی مطالعات ژنتیکی نشان می‌دهند که تفاوت‌های هورمونی و ساختاری در سیستم ایمنی زنان، آن‌ها را در برابر بیماری‌های خودایمنی آسیب‌پذیرتر می‌کند. همچنین عوامل محیطی مانند کمبود ویتامین D، سطح بالای استرس و حتی مسائلی همچون سبک زندگی نشسته و بی‌تحرکی نیز در افزایش ریسک ابتلا در زنان نقش دارند.
سوالات متداول درباره بیماری ام‌اس
آیا ام‌اس یک بیماری ارثی است؟
خیر، ام‌اس یک بیماری ارثی نیست اما عوامل ژنتیکی می‌توانند در افزایش ریسک آن موثر باشند.
آیا ام‌اس منجر به مرگ می‌شود؟
در اغلب موارد، ام‌اس بیماری کشنده نیست اما می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهد و در صورت عدم درمان، منجر به ناتوانی شود.
آیا ام‌اس با تغذیه کنترل می‌شود؟
تغذیه نقش مکمل در کنترل علائم دارد اما جایگزین داروهای درمانی نیست.
آیا زنان باردار می‌توانند داروهای ام‌اس مصرف کنند؟
بسته به نوع دارو، برخی از آن‌ها در بارداری منع مصرف دارند و باید با مشورت پزشک اقدام شود.
آیا ام‌اس با فیزیوتراپی بهبود می‌یابد؟
فیزیوتراپی می‌تواند در کاهش سفتی عضلات و بهبود تعادل بسیار موثر باشد، اما به تنهایی کافی نیست.
جمع‌بندی: ضرورت آگاهی، آموزش و اقدام سریع
بیماری ام‌اس به‌ویژه در استان‌هایی مانند مازندران تبدیل به دغدغه‌ای جدی شده است. افزایش آمار ابتلا، به‌ویژه در میان زنان، زنگ خطر بزرگی برای حوزه بهداشت عمومی به شمار می‌رود. از این‌رو، تاکید بر تشخیص زودهنگام، شروع درمان سریع، ارائه آموزش‌های عمومی و حمایت‌های روانی و اجتماعی از بیماران باید در دستور کار مسئولان و جامعه قرار گیرد. در نهایت، هر فرد با آگاهی بیشتر می‌تواند نقشی در کاهش شیوع و اثرات این بیماری بازی کند.
طرز تهیه لازانیای گوشت با پنیر موزارلا برای ۶ نفر
