به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، دکتر احمد کاظمی، استادیار حقوق بین‌الملل و کارشناس حوزه قفقاز، در نشستی با موضوع «پیوندهای تاریخی ـ فرهنگی ایران و جمهوری آذربایجان» اعلام کرد که منطقه قفقاز برای هزاران سال بخشی جدایی‌ناپذیر از سرزمین ایران بوده است. او تأکید کرد این منطقه از جنبه‌های فرهنگی، اساطیری، ادبی و دینی، سرزمینی مقدس برای ایران محسوب می‌شود.
این پژوهشگر با بیان اینکه ایران سرزمین‌های زیادی را در طول تاریخ از دست داده است، افزود که حسرت از دست دادن قفقاز همچنان برای ایرانیان باقی است. به گفته کاظمی، قفقاز از معدود مناطقی است که هم جنبه ایرانیت و هم جنبه اسلامی و شیعی را در خود دارد و به همین دلیل، بخشی از جغرافیای سیاسی شیعه و عقبه تمدنی ایران به شمار می‌رود.
اشتراک مذهبی با جمهوری آذربایجان به دوران صدر اسلام بازمی‌گردد
این نویسنده و پژوهشگر توضیح داد که مذهب تشیع از صدر اسلام و از طریق یکی از حاکمان شیعه در منطقه قفقاز و آران تاریخی پذیرفته شد. او تأکید کرد که اشتراک مذهبی میان ایران و جمهوری آذربایجان، ریشه‌ای تاریخی دارد که به دوران حضرت علی (ع) و نمایندگان ایشان بازمی‌گردد.
کاظمی در ادامه به اشتراکات فرهنگی، تمدنی و تاریخی ایران و جمهوری آذربایجان پرداخت و گفت:
هویت و نژاد مشترک: اولین عنصر پیونددهنده مردم دو کشور است. او با استناد به آثار مورخان، بیان کرد که هویت این منطقه برای هزاران سال کاملاً ایرانی بوده و تا قرن هشتم هجری، زبان آذری قدیم در آنجا رواج داشته است. به گفته عباس جوادی، مورخ و استاد دانشگاه، تغییرات جمعیتی ناگهانی در این منطقه رخ نداده و هویت آران و آلبانیای قفقاز، هویتی ایرانی است. وی افزود تغییر زبان به معنای تغییر هویت نژادی نیست و تلاش‌ها برای انکار هویت اصیل آذربایجان و جعل هویتی غیرایرانی بر اساس زبان ترکی، خیانتی بزرگ به تاریخ این منطقه است.
زبان فارسی: دومین عنصر مشترک فرهنگی معرفی شد. کاظمی اظهار داشت که زبان فارسی برای قرن‌ها زبان رسمی منطقه قفقاز بوده و این منطقه یکی از کانون‌های اصلی زبان فارسی به شمار می‌رفت. او با اشاره به کتاب «سرایندگان فارسی‌زبان در قفقاز» نوشته عزیز دولت‌آبادی، گفت که معرفی ۲۲۷ شاعر فارسی‌زبان از منطقه قفقاز نشان می‌دهد این سرزمین محل پرورش بزرگان شعر و ادب فارسی بوده است.
حضور اقلیت‌ها و اقوام ایرانی: سومین عنصر پیوند دو کشور است. به گفته کاظمی، علاوه بر آذربایجانی‌ها که ایرانی‌تبار هستند، اقوام دیگری مانند تات‌ها، تالش‌ها، کردها و ارمنی‌ها نیز از اقوام ایرانی ساکن در جمهوری آذربایجان به شمار می‌روند. او افزود تالش‌ها با جمعیتی حدود ۲ میلیون نفر، بزرگترین اقلیت قومی این کشور هستند و زبان تالشی یکی از زبان‌های باستانی ایران است. وی همچنین بر اهمیت توجه به وضعیت فرهنگی اقلیت‌ها در مقابل سیاست‌های تک‌زبانی در کشورهای منطقه تأکید کرد.
آثار معماری ایرانی: چهارمین عنصر مشترک است. این استاد دانشگاه به کشف کاخی با معماری هخامنشی شبیه به پاسارگاد در منطقه شمکیر جمهوری آذربایجان اشاره کرد و افزود معماری ایچری شهر و کاخ شروانشاهان نیز گویای این هویت مشترک است.
سنن و آیین‌های مشترک: پنجمین عنصر پیوند فرهنگی است. وی گفت آیین‌هایی مانند نوروز، شب چله و چهارشنبه‌سوری که در جمهوری آذربایجان برگزار می‌شود، ریشه در فرهنگ ایرانی دارند و عمق پیوندهای تمدنی دو کشور را نشان می‌دهند.
سنگ‌نوشته‌ها و جای‌نام‌ها: ششمین عنصر مشترک فرهنگی و تاریخی است. کاظمی به نام قدیم باکو یعنی «بادکوبه» اشاره کرد و گفت جای‌نام‌های فارسی فراوانی در سراسر جمهوری آذربایجان، به‌ویژه در مناطق تالش‌نشین، وجود دارد که با وجود تلاش برای تغییر، همچنان باقی مانده‌اند.
احساس تعلق تاریخی: به عنوان هفتمین عنصر پیوند فرهنگی معرفی شد. این استاد حقوق بین‌الملل بیان کرد که پس از قراردادهای گلستان و ترکمنچای، همواره یک احساس تعلق به فرهنگ و تمدن ایرانی در میان مردمان قفقاز وجود داشته است. او به وقایع سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ در نخجوان اشاره کرد که مردم با ارسال تلگراف به شاه ایران و جامعه ملل، خواستار بازگشت به ایران شدند. به گفته وی، ترس از همین هویت و بازگشت به خویشتن، منشأ برخی رفتارهای امروزی در منطقه است.
بزرگترین سرمایه ایران در قفقاز، سرمایه فرهنگی و دینی است
این کارشناس حوزه قفقاز تأکید کرد که بزرگترین سرمایه ایران در این منطقه، سرمایه تمدنی، فرهنگی و دینی است و دشمنان با آگاهی از این موضوع، برای تغییر و استحاله هویتی آن تلاش می‌کنند. او با انتقاد از مسدود ماندن مرزهای ایران و جمهوری آذربایجان به بهانه کرونا برای بیش از ۵ سال، این پرسش را مطرح کرد که چرا در همین مدت، تسهیلات ویژه‌ای برای ارتباط با کشورهایی مانند ترکیه، امارات، عربستان و اسرائیل فراهم شده است.
کاظمی با اشاره به اینکه منطقه قفقاز یکی از کانون‌های تمدنی ایران بوده، افزود مردمان این منطقه همواره پیشتاز حفاظت از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی ایران بوده‌اند و به همین دلیل، با وجود اشغال توسط تزارها و عثمانی‌ها، فرهنگ و تمدن ایرانی در آنجا باقی مانده است.
ظرفیت فرهنگ ایرانی برای تشکیل اتحادیه منطقه‌ای
کاظمی در پاسخ به سؤالی درباره امکان تشکیل یک اتحادیه منطقه‌ای در حوزه تمدن ایرانی، گفت که صلح‌خواهی و نوع‌دوستی از ویژگی‌های تاریخی ایرانیان است. به گفته او، فرهنگ ایرانی، به‌ویژه پدیده نوروز، این ظرفیت را دارد که بستری برای همکاری، ائتلاف و حتی یک اتحادیه منطقه‌ای باشد.
تلاش غرب برای هویت‌زدایی از قفقاز
این پژوهشگر درباره سرمایه‌گذاری قدرت‌های جهانی برای ایجاد تفرقه در منطقه توضیح داد که نظام بین‌الملل در دوره گذار قرار دارد و نظم جدیدی در حال شکل‌گیری است. او افزود منطقه قفقاز و آسیای مرکزی به دلیل ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی، ترانزیتی و انرژی برای مدعیان نظم نوین جهانی اهمیت زیادی دارد. کاظمی تأکید کرد که بزرگترین چالش در این منطقه، هویت‌زدایی است، زیرا این منطقه تنها در صورتی به نفع جبهه غرب عمل خواهد کرد که هویت اصیل ایرانی آن از بین برود. او طرح «جهان ترک» را عقبه نظم انگلوساکسونی و صهیونیستی دانست که تحقق آن به حذف هویت ایرانی مردمان منطقه وابسته است.
کریدور زنگه‌زور، یک فتنه ژئوپلیتیکی است
او در پاسخ به سؤالی درباره دالان جعلی زنگه‌زور، هدف از آن را ایجاد یک «فتنه ژئوپلیتیک» دانست که با ورود آمریکا نیز ماهیت آن تغییر نمی‌کند. کاظمی با اشاره به هشدارهای رهبر معظم انقلاب درباره تغییرات ژئوپلیتیکی، هوشیاری ایران در سطح عالی را تأیید کرد اما عملکرد نهادهای مربوطه را متناسب با انتظارات ندانست. به گفته وی، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، ایران را تنها مانع این کریدور دانسته و برای رفع این مانع، پیشنهاد دخالت آمریکا و منافع آن را مطرح کرده‌اند.
این استاد دانشگاه در پایان تأکید کرد که یکی از بزرگترین مشکلات ایران در حوزه قفقاز، وجود یک شبکه نفوذ است که طی سه دهه توسط دشمنان و با حمایت مالی جمهوری آذربایجان شکل گرفته است. او هشدار داد تا زمانی که با این شبکه نفوذ که همکار ترکیه، انگلیس و رژیم صهیونیستی است، مقابله نشود، ایران نخواهد توانست جایگاه واقعی خود را در قفقاز احیا کند.
منبع: روابط عمومی انجمن همگرایی مواریث تمدن ایرانی
