به گزارش اخبار جهان به نقل از مهر، جلسه هم‌اندیشی جمعی از مسئولان اندیشکده‌های حوزوی با حضور نوید نظری، مدیر خانه اندیشه‌ورزان ایران، در اندیشکده دین و حکمرانی قم برگزار شد. در این نشست که با حضور جمعی از اندیشه‌ورزان برجسته حوزوی از جمله حجت‌الاسلام کمیل قنبرزاده (مرکز جامع علوم اسلامی ولی امر)، حجت‌الاسلام علی محمدی (اندیشکده معنا)، حجت‌الاسلام یحیی عبداللهی (مرکز تفقه علوم اسلامی)، حجت‌الاسلام محسن امیدوار (اندیشکده دینا)، حجت‌الاسلام علیرضا قربانی (اندیشکده مسیر) و محسن علیزاده (اندیشکده دین و حکمرانی) برگزار گردید، چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی اندیشکده‌های حوزوی در ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
محسن علیزاده، میزبان جلسه، با اشاره به ناتمام ماندن بسیاری از طرح‌ها و ایده‌ها به دلیل فقدان ساختار پایدار و تمرکززدایی ناکارآمد منابع، بر ضرورت ایجاد «زنجیره طولی تجربیات نهادی» تأکید کرد. وی معتقد است که این زنجیره می‌تواند با ایجاد هماهنگی و انسجام در طرح‌ها، پایداری و تداوم آنها را تضمین کند. علیزاده همچنین بر ضرورت دوری از نگاه‌های بخشی و کوتاه‌مدت و اتخاذ رویکردی جامع و آینده‌نگر در ارائه راهکارهای بلندمدت توسط اندیشکده‌ها تأکید کرد و همکاری و تعامل مستمر بین این نهادها را برای دستیابی به راه‌حل‌های نوآورانه ضروری دانست.
نوید نظری، مدیر خانه اندیشه‌ورزی ایران، در ادامه جلسه، با اشاره به اهمیت مبانی دینی و الهیاتی در ارائه راه‌حل‌های مؤثر، حوزه علمیه را به عنوان مرکزی مناسب برای پاسخگویی به این مبانی معرفی کرد. وی با اشاره به سنت دیرینه و پایداری علمی حوزه، بر نقش بی‌بدیل آن در ارائه پاسخ‌های مبنایی تأکید کرد. نظری همچنین به نقش حوزویان آشنا با فضای دانشگاهی اشاره کرد و این جریان انضمامی را سنت تاریخی کشور دانست. او با انتقاد از فعالیت اندیشکده‌های امروزی در لایه‌های سطحی و پایین‌تر (به عنوان مثال، مسائل مرتبط با ترافیک و بنزین)، بر ضرورت تمرکز بر لایه‌های بالاتر موضوع‌شناسی، همانند رویکرد اندیشکده‌های غربی، تأکید کرد و پیشنهاد داد که کارهای فرایندی به شرکت‌های مشاوره واگذار شود و اندیشکده‌ها بر مسائل راهبردی‌تر تمرکز کنند. این تمرکز، به گفته نظری، در قم امکان‌پذیر است.
نظری همچنین بر اهمیت تربیت نیروی انسانی متخصص و حفظ هویت علمی اندیشکده‌ها تأکید فراوان کرد. وی با اشاره به تأکیدات رهبری بر تربیت، قم را مکانی ایده‌آل برای پرداختن به این موضوع دانست و فقدان تربیت در سطوح بالای مدیریت را یکی از عوامل بروز ناهنجاری‌ها در کشور برشمرد. وی همچنین تأکید کرد که اصالت تربیت و هویت علمی، استقلال اندیشکده‌ها را نسبت به فضای رسانه‌ای تضمین می‌کند. نظری با اشاره به تأثیرگذاری بالای رسانه‌ها بر تصمیم‌گیری‌ها، حتی تا حدی که با چند توییت می‌توان تصمیمات کلیدی را تغییر داد، بر ضرورت تغییر رویکرد اندیشکده‌ها و پاسکاری اصولی با فضای رسانه‌ای با نگاهی زیست‌بومی تأکید کرد.
حجت‌الاسلام قربانی، در بخش دیگری از جلسه، به فضای رقابتی موجود و غلبه حرف‌های رسانه‌ای بر بهترین ایده‌ها اشاره کرد و سرعت اجرا را به عنوان یکی از چالش‌های اساسی اندیشکده‌ها مطرح نمود. وی با اشاره به تحولات پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۲، نقش‌آفرینی اندیشکده‌ها را در شرایط جدید بحرانی خواند و به تغییر رویکرد برخی اندیشکده‌ها به سوی فعالیت‌های شبه‌حاکمیتی یا تولید محصول به جای تمرکز بر ارائه راه‌حل‌ها انتقاد کرد. وی در این خصوص پرسش “اگر نمی‌شود با حاکمیت کار کرد، پس برای چه انقلاب کردیم؟” را مطرح کرد و پیشنهاد داد که در شرایط فعلی، اندیشکده‌ها باید به اقدامات پارتیزانی در حوزه‌های خاص روی آورند، بر تولید ابزار و راه‌حل‌های کاربردی متمرکز شوند و مقیاس زمانی فعالیت‌های خود را به کمتر از یک سال کاهش دهند.
حجت‌الاسلام علی محمدی نیز با اشاره به اهمیت تحول در کنار صیانت از سنت، بر ضرورت تربیت نسلی متخصص با آشنایی همزمان با سنت حوزوی و فهم تحول تأکید کرد. وی این ضرورت را برای جلوگیری از بن‌بست تلاش‌های چندین ساله و ایجاد مرجعیتی معتبر برای طرح‌های تحولی ضروری دانست. وی همچنین از رویکردهایی که دستاوردهای پیشرو را تخطئه می‌کنند، انتقاد کرد و بر ضرورت دیالوگ بین نهاد علم، حاکمیت و جامعه، به عنوان نقطه شروع تحول، تأکید نمود. محمدی بر نیاز به ادبیات حقوقی و نظریه‌های عملیاتی در تعامل با حاکمیت تأکید کرد و “سیاسی بودن” را در این بستر، معادل ارتقا هوشمندی اجتماعی دانست. وی با اشاره به جهاد تبیین، معضل اصلی را تضعیف زیرساخت‌های ارتباطی مؤمنانه و بی‌اعتمادی دانست، نه کمبود محتوا.
حجت‌الاسلام قنبرزاده در این نشست به بن‌بست حوزه علمیه در تولید اندیشه در باب نظامات اجتماعی اشاره کرد و با وجود فرمایشات رهبری مبنی بر اینکه “مرکز تولید اندیشه اسلام در باب نظامات اجتماعی” باید چهارمین بعد هویتی حوزه باشد، از مواجهه مسئولان با این موضوع ابراز ناامیدی کرد. وی با ذکر مثال فوتبال آمریکایی، به کمبود ابتکار و پیشروی در تولید اندیشه اشاره نمود و با اشاره به صحبت های خود با اعضای شورای نگهبان، از عدم رضایت آنها از روش فعلی قانون‌گذاری خبر داد و بر ضرورت استخراج قانون از اسلام و جایگزینی نظریه‌های مادی تأکید کرد. قنبرزاده با اشاره به فرمایشات رهبری در سال ۸۹، بر نقش نظریه‌پردازی علمای دین در اداره جامعه و عدم امکان اداره جامعه بدون نرم‌افزار مناسب تأکید کرد و نیاز به شبکه کاری و تجربه‌نگاری را برای شناسایی نقاط ضعف ضروری دانست.
حجت‌الاسلام عبداللهی، در پایان جلسه، به معرفی مرکز تفقه علوم اسلامی و الگوهای حکمرانی پرداخت و سه شاخصه اصلی مأموریت این مرکز را محوریت وحی (کتاب و سنت)، روش فقاهت جامع و مقیاس حکومتی و تمدنی برای تحقق مطالبات رهبری، معرفی کرد. وی هدف مرکز را فهم جامع و نظام‌مند وحی، فراتر از گزاره‌های فقهی موجود دانست و بر ضرورت استخراج مبانی علوم انسانی از وحی تأکید کرد. عبداللهی به طرح سه لایه «مکتب (تفقه)، دانش، الگو و نهاد» اشاره کرد و نقش اندیشکده‌ها را در لایه میانی (دانش) برای امتداد معارف وحی با هم‌افزایی عناصر دیگر برشمرد و بر ضرورت تفکر در مورد ساختار قدرت‌ها و سیاست کشورها در نظم نوین جهانی و ارائه الگوهای جایگزین مطلوب در مقابل سازمان‌های بین‌المللی تأکید کرد.
منبع: مهر
