به گزارش اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، برنامه تلویزیونی «جام جم» با موضوع «چالش‌ها و موانع تولید فیلم‌های دفاع مقدس» با حضور مسعود ده‌نمکی و محمدحسین لطیفی، دو چهره شاخص سینمای ایران، شامگاه سه‌شنبه اول مهرماه روی آنتن شبکه یک رفت. این برنامه، گفتگویی مفصل پیرامون مشکلات ساخت آثار سینمایی با موضوع دفاع مقدس بود که نکات قابل‌توجهی را در مورد چالش‌های تولید، بودجه‌بندی، روایت و مدیریت فرهنگی در این حوزه مطرح کرد.
محمدحسین لطیفی، کارگردان و تهیه‌کننده باسابقه، در ابتدا به سختی‌های ذاتی ساخت فیلم‌های دفاع مقدس اشاره کرد. وی با بیان اینکه سینما به خودی خود کاری دشوار است، افزود که پرداختن به موضوعات دفاع مقدس، این سختی را دوچندان می‌کند. لطیفی به این نکته مهم پرداخت که بخش خصوصی به‌ندرت در تولید فیلم‌های دفاع مقدس مشارکت می‌کند و این ژانر عمدتا به حمایت و سوبسید دولتی وابسته است. به گفته وی، هدف از تولید این آثار، تنها ثبت وقایع تاریخی برای آیندگان نیست، بلکه انتقال درس‌ها و ارزش‌های دفاع مقدس به نسل‌های کنونی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
لطیفی با تاکید بر ضعف فیلمنامه‌ها به عنوان ریشه‌ی اصلی مشکلات، اظهار داشت: بسیاری از فیلم‌ها صرفا به روایت زندگی شهدا می‌پردازند و از پرداختن به مکتب فکری و آرمان‌های آنان غافل می‌مانند. به اعتقاد وی، روایت یک داستان خوب بر بستر جنگ، می‌تواند به خلق آثاری ماندگار و جهانی منجر شود، همانند آنچه در سینمای جنگی سایر کشورها به چشم می‌خورد. وی افزود: ما باید فراتر از تمرکز صرف بر شخصیت‌ها، به ایدئولوژی و تفکر حاکم بر دفاع مقدس بپردازیم تا بتوانیم به موفقیت دست یابیم.
لطیفی به نقش تجربه در این ژانر اشاره کرد و گفت که سینمای دفاع مقدس به کارگردانانی با تجربه و سابقه‌ی قابل‌توجه نیاز دارد – کارگردانانی که حداقل 27 یا 28 سال سابقه کار داشته باشند و درک عمیقی از روایت داستان و فضای خاص این ژانر داشته باشند. وی با رد ادعای کمبود بودجه، بر اهمیت انگیزه و تعهد تهیه‌کنندگان تأکید کرد و از کاهش دستمزد خود در برخی پروژه‌ها به عنوان نمونه‌ای از این تعهد یاد کرد. لطیفی همچنین بر این نکته تاکید کرد که سینمای دفاع مقدس عرصه‌ی آزمون و خطا برای کارگردانان تازه‌کار نیست و حضور مشاوران با تجربه در کنار کارگردانان جوان، امری ضروری است. وی با مقایسه‌ی کمیت فیلم‌های جنگی در سینمای جهان و ایران، به ضعف روایت و فیلمنامه‌نویسی در سینمای دفاع مقدس اشاره کرد.
لطیفی با طرح این مسأله که بودجه‌ی کل سینمای کشور حتی برای آسفالت یک خیابان نیز کافی نیست، به مشکلات مدیریتی در حوزه فرهنگ اشاره کرد و از فقدان هدفمند‌ی در مدیریت فرهنگی انتقاد کرد. وی بر اهمیت زنده نگه داشتن روحیه‌ی ایثار، سلحشوری و شجاعت به عنوان ارکان اساسی فرهنگ دفاع مقدس تاکید کرد و خاطر نشان ساخت که جذابیت قصه نه در نام شخصیت‌ها، بلکه در بستر اتفاقات و جریان‌های واقعی نهفته است. وی با ابراز نارضایتی از شرایط موجود، به دو سال و نیم کار بدون بودجه و عدم پرداخت بدهی‌های تلویزیون اشاره کرد. وی همچنین بر اهمیت گسترش مفهوم دفاع مقدس فراتر از جنگ و شامل هرگونه دفاع از مرزهای کشور، تاکید کرد و فیلم غریب را که با محوریت شخصیت های کردستان ساخته بود، مثال زد.
در ادامه، مسعود ده‌نمکی، کارگردان و تهیه‌کننده‌ی شناخته‌شده‌ی سینمای ایران، به نحوه‌ی ساخت آثار خود اشاره کرد. وی با اشاره به فیلم «اخراجی‌ها» که با ۸۰ درصد سرمایه‌ی بخش خصوصی ساخته شده بود، بر امکان ساخت فیلم‌های دفاع مقدس با حمایت بخش خصوصی تاکید کرد. با این حال، وی اذعان داشت که در حال حاضر، حتی ساخت یک فیلم آپارتمانی نیز برای بخش خصوصی دشوار است، چه برسد به فیلم‌های جنگی با هزینه‌های بسیار بالاتر. ده‌نمکی به این نکته اشاره کرد که سینما صرفاً یک صنعت نیست، بلکه دارای روح و محتواست و اعتقاد کارگردان به محتوای کار خود، در محصول نهایی تاثیرگذار است.
ده‌نمکی به انتقاد از برخی فیلم‌های دفاع مقدس که به صورت ناخواسته ضد جنگ جلوه داده می‌شدند، پرداخت و بر لزوم پاسخگویی به نسل‌های جدید در مورد دلایل و اهداف جنگ تأکید کرد. وی همچنین به انتقاد از نحوه‌ی مدیریت فرهنگی پرداخت و از به کارگیری افراد بی‌تجربه تحت عنوان جوان‌گرایی انتقاد کرد. ده‌نمکی به فیلمنامه‌ای اشاره کرد که در مورد پرواز ۶۵۵ نوشته بود، اما به دلیل روابط سیاسی با آمریکا، ساخت آن به تعویق افتاد. وی همچنین به اهمیت سینمای جنگ در پیشبرد تکنولوژی سینمای ایران، از جمله ورود دوربین دیجیتال و جلوه‌های ویژه کامپیوتری، اشاره کرد.
ده‌نمکی با بیان این که ساخت فیلم جنگی سخت‌تر از جنگ است، به خطرات و دشواری‌های تولید این آثار، از جمله فقدان ادوات جنگی و نیاز به جلوه‌های ویژه، اشاره کرد. وی همچنین بر اهمیت آینده‌نگری در مدیریت فرهنگی تأکید کرد و گفت هنرمندان به دلیل ارتباط مستقیم با مردم، آگاهی بیشتری نسبت به نیازهای جامعه دارند. ده‌نمکی به اهمیت پرداختن به موضوعات مهمی چون وحدت ملی و یا تقابل ایرانیت و اسلامیت با زبان هنر و نه با زور و بخشنامه، اشاره کرد.
وی با اشاره به اهمیت استفاده از طنز در انتقال مفاهیم، به مثال‌هایی از آثار خود اشاره کرد که در آنها مفاهیم مشترک بین جنگ‌های مختلف تاریخی و با دوره‌های مختلف زمانی برای مخاطب به تصویر کشیده شده است. ده‌نمکی به دو نوع فیلمسازی در حوزه دفاع مقدس اشاره کرد: فیلم‌هایی که مدیران می‌پسندند و فیلم‌هایی که مردم می‌پسندند. وی از پایین آمدن کیفیت سینمای کمدی و کمبود فیلم‌های اجتماعی حرفه‌ای انتقاد کرد و بر اهمیت طنز ایدئولوژیک و اجتماعی تأکید نمود.
ده‌نمکی به این نکته‌ی مهم اشاره کرد که گیشه همه چیز نیست و به اهمیت روایت صحیح و واقع‌گرایانه‌ی وقایع جنگ پرداخت. وی به اهمیت توجه به لحظات پیش از اعزام نیرو به جبهه و زندگی انسانی سربازان اشاره کرد. ده‌نمکی به حساسیت‌های موجود در پرداختن به برخی از رویدادهای جنگ، مانند عملیات کربلای ۴، و نیاز به رویکردی دقیق و حساب شده اشاره کرد. وی بر اهمیت نشان دادن عظمت کار جوانان ایرانی در جنگ و پرهیز از نشان دادن دشمن به عنوان موجودی ضعیف، تاکید کرد.
ده‌نمکی در ادامه به این نکته اشاره کرد که عظمت عملیات‌های جنگی زمانی به خوبی منتقل می‌شود که از دل درام و احساسات انسانی روایت شود. وی همچنین به مشکلات تولید فیلم‌های جنگی، از جمله بحران لجستیک و نبود ادوات نمایشی، اشاره کرد. وی با اشاره به مشکل تعمیم در نشان دادن شخصیت‌ها در فیلم، به هالیوود اشاره کرد که حتی در فیلم‌های جنگی نیز معمولاً مسئولان و حاکمیت را به نوعی مثبت نشان می‌دهند.
ده‌نمکی در پایان به نقش مهم رسانه و قدرت روایت در شکل‌دهی به افکار عمومی اشاره کرد و از بی‌اثر کردن رسانه ملی توسط مدیریت‌های نادرست اقتصادی انتقاد کرد. وی با اشاره به هزینه‌های هنگفت برخی از فیلم‌های دفاع مقدس و عدم جذب مخاطب، بر نیاز به یک مرکز مدیریت فرهنگی قوی و کارآمد برای نظارت و هدایت تولیدات این ژانر تأکید کرد و در پایان به مسأله‌ی دستمزدهای هنگفت بازیگران اشاره کرد و بر ضرورت کنترل هزینه‌ها تأکید کرد.
منبع: خبرگزاری مهر
