خبرگزاری اخبار جهان منتشر کرده است:
سهمیه انرژی به کد ملی برای عدالت در توزیع یارانه
در گزارش تازه‌ای که از سوی نماینده شوشتر و گتوند در مجلس منتشر شد، طرحی برای اختصاص سهمیه انرژی به هر نفر با هدف مدیریت مصرف و بهبود عدالت در توزیع یارانه‌های انرژی مطرح شده است. این طرح که به صورت رسمی توسط این نماینده مطرح شده، برای هر شهروند ایرانی یک مقدار مشخص از انرژی یارانه‌ای در قالب یک سهمیه ماهیانه در نظر می‌گیرد تا مصرف انرژی به شکل هوشمندانه‌تری مدیریت شود و از هدررفت منابع صرفه‌جویی گردد.
طرح پیشنهادی به شکل نخستین گام برای کاهش نابرابری‌های موجود در توزیع یارانه‌های انرژی مطرح می‌شود. در این چارچوب، هر فرد از یک سهمیه انرژی یارانه‌ای ماهانه برخوردار است و مصرف بیشتر از این مقدار به قیمت واقعی و بدون یارانه محاسبه می‌شود. به بیان دیگر، افراد با مصرف پایین یا متوسط از انرژی، به ازای سهمیه خود بهره‌مند می‌شوند و انرژی اضافه را می‌توانند با قیمت بازار یا قیمت‌های آزاد تامین کنند. این در حالی است که مصرف‌کنندگان با مصرف بالا ناچار به پرداخت قیمت کامل انرژی خواهند بود.
یکی از نکات کلیدی طرح، امکان تبادل یا فروش سهمیه اضافی انرژی بین شهروندان است. به این معنا که کسانی که مصرف پایینی دارند و مقدار سهمیه‌شان بیشتر از نیازشان است، می‌توانند انرژی مازاد را به بازار یا به هم‌نوعان خود بفروشند یا با سازوکارهای مشخصی مبادله کنند. در مقابل، خانوارها و افرادی با مصرف بالاتر باید انرژی مورد نیازشان را از عرضه‌کنندگان با قیمت واقعی یا قیمت آزاد تامین کنند. هدف اصلی از این مکانیزم، بهینه‌سازی مصرف و جلوگیری از تخصیص ناهمگون یارانه‌ها است که در حال حاضر به‌ویژه به نفع پرمصرف‌ها تمام می‌شود.
در تبیین این طرح، بحث عدالت در توزیع یارانه انرژی به عنوان محور الاساسی مطرح شده است. به باور طراحان طرح، تخصیص سهمیه انرژی به نفر می‌تواند به کاهش فاصله بین اقشار مختلف اجتماعی کمک کند و نقش مهمی در بهبود عدالت اجتماعی ایفا کند. با این رویکرد، یارانه‌ها نه تنها به صورت گسترده‌تری به اقشار کم‌مصرف و کم‌درآمد خواهد رسید، بلکه با ایجاد سازوکار تبادل سهمیه، مصرف بهینه و هوشمندتر خواهد شد. به ادعای ارائه‌دهنده طرح، این رویکرد می‌تواند از طریق تشویق به مصرف مطلوب و کاهش مصرف غیرضروری، به مدیریت بهتری از منابع انرژی منجر شود.
از منظر اقتصادی-سیاسی، معرفی چنین سازوکاری می‌تواند به سمت تغییر تعرفه‌گذاری‌ها و ایجاد یک سیستم پلکانی اشاره کند. به گفته تحلیلگران طرح، تعرفه‌گذاری پلکانی در کنار سهمیه‌های فردی انرژی، می‌تواند به گونه‌ای عمل کند که هر چه مصرف کم‌تر باشد، بهره‌مندی از یارانه بیشتر باشد، و به مرور زمان مصرف غیرضرور و پرمصرف کاهش یابد. این رویکرد به کارگیری ابزارهای اقتصادی مانند قیمت‌گذاری هدفمند و سهمیه‌گذاری را در کنار هم در دستور کار قرار می‌دهد تا توزیع یارانه‌ها به صورت عادلانه‌تر و کارآمدتر انجام شود.
سیدمحمد سادات ابراهیمی، نماینده شوشتر و گتوند در مجلس، در اظهار نظرهای خود ضمن تأکید بر مزایای این طرح، تصریح کرد که اختصاص سهمیه انرژی به نفر می‌تواند به نفع اقشار ضعیف و مصرف‌کنندگان کم‌مصرف باشد. او تأکید کرد که با این سیستم، همه افراد به نسبت مساوی از انرژی یارانه‌ای برخوردار می‌شوند و در نتیجه فاصله بین طبقات اجتماعی در دسترسی به انرژی کاهش می‌یابد. به گفته وی، هدف از این طرح این است که هر شهروند در هر ماه میزان مشخصی انرژی یارانه‌ای در اختیار داشته باشد و این امر به مدیریت مصرف و عدالت در توزیع یارانه‌ها کمک کند.
سادات ابراهیمی همچنین متذکر شد که طرحی که به نفر سهمیه اختصاص می‌دهد، می‌تواند به تشویق عموم مردم به دقت در مصرف انرژی و پرهیز از مصرف غیرضروری منجر شود. او با اشاره به اینکه در حال حاضر یارانه انرژی به بیشترین مصرف‌کنندگان تعلق می‌گیرد، گفت که تغییر سازوکار به سوی توزیع عادلانه‌تر می‌تواند به کاهش ضریب جینی کمک کند و از طرفی دولت باید با طراحی دقیق و اجرای حمایتی، از بروز افزایش قیمت‌ها جلوگیری کند. او هشدار داد که اجرای طرح باید به گونه‌ای باشد که اهداف تعیین‌شده محقق شود و بتوان نتیجه مطلوبی از لحاظ عدالت و صرفه‌جویی در انرژی حاصل کرد.
در این چارچوب نظری، منتقدان و موافقان طرح بر این نکته تأکید دارند که چنین سازوکاری می‌تواند به بهبود کارایی اقتصاد انرژی کمک کند و از هدررفت منابع جلوگیری نماید. با این حال، اجرای عملی طرح نیازمند طراحی دقیق سازوکارهای اجرایی، سیستم‌های اندازه‌گیری مصرف، زیرساخت‌های لازم برای تبادل سهمیه و بازارهای مکمل است تا از هرج و مرج یا سوءاستفاده جلوگیری شود. همچنین باید به تعامل با قیمت‌های بازار انرژی و جلوگیری از فشارهای قیمتی برای اقشار کم‌درآمد توجه ویژه‌ای وجود داشته باشد تا اثرات جانبی ناشی از دگرگونی در سطح تعرفه‌ها به حداقل برسد.
در نهایت، مطرح‌کنندگان این ایده بر این باورند که اختصاص سهمیه انرژی به نفر می‌تواند به عنوان گامی هوشمندانه برای صرفه‌جویی در مصرف و عدالت در توزیع یارانه انرژی عمل کند. برای اجرایی‌شدن کامل این طرح، نیازمند همکاری جدی میان دولت، مجلس و نهادهای اجرایی است تا با طراحی دقیق، پیاده‌سازی گام‌به‌گام، ارزشیابی مداوم و به‌روزرسانی مناسب، به اهداف کاهش هدررفت انرژی، مدیریت مصرف و کاهش نابرابری‌های اقتصادی دست یافت.
خبرگزاری اخبار جهان تمامی جزییات این طرح را از زبان سخنان نماینده مذکور منتشر می‌کند تا مخاطبان بتوانند با رویکردی جامع و کارشناسانه، از ابعاد مختلف این طرح و پیامدهای محتمل آن آگاه شوند. همچنین، پیگیری‌های بیشتر درباره پیاده‌سازی این سیاست در آینده نزدیک و واکنش‌های کارشناسان اقتصادی به نحوه اجرای آن در دست بررسی است.
