به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از تابناک، مسئله تنهایی و افسردگی در دوران سالمندی، پدیده‌ای فراتر از یک احساس گذرا بوده و به عنوان یک چالش جدی برای سلامت جسمی و روانی این قشر از جامعه شناخته می‌شود. با افزایش سن، تغییرات متعددی در زندگی فرد رخ می‌دهد که می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات روحی شود. نادیده گرفتن این علائم و تلقی کردن آن به عنوان بخشی طبیعی از فرآیند پیری، اشتباهی است که می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری بر کیفیت زندگی و سلامت عمومی سالمندان داشته باشد. بنابراین، شناخت دقیق نشانه‌ها، دلایل بروز و عواقب این اختلال برای خانواده‌ها و نظام سلامت کشور امری ضروری است.
افسردگی در سالمندان اغلب با علائمی متفاوت از جوانان بروز می‌کند و همین موضوع تشخیص آن را دشوارتر می‌سازد. در حالی که غم و اندوه یکی از نشانه‌های کلیدی است، بسیاری از سالمندان به جای ابراز احساسات، بیشتر از مشکلات جسمی شکایت می‌کنند. دردهای مزمن و بدون دلیل پزشکی مشخص، مانند سردرد، کمردرد یا مشکلات گوارشی، می‌تواند نقابی برای افسردگی پنهان باشد. از دیگر نشانه‌های مهم می‌توان به از دست دادن علاقه و انگیزه نسبت به فعالیت‌هایی که زمانی لذت‌بخش بودند، اشاره کرد. کناره‌گیری از جمع‌های خانوادگی و دوستانه، رها کردن سرگرمی‌ها و بی‌توجهی به ظاهر و بهداشت شخصی، همگی زنگ خطرهایی هستند که نباید نادیده گرفته شوند.
تغییرات در الگوی خواب و اشتها نیز از علائم فیزیکی رایج افسردگی در سنین بالا به شمار می‌رود. بی‌خوابی‌های شبانه، بیدار شدن‌های مکرر یا در مقابل، خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز، می‌تواند نشان‌دهنده یک اختلال روحی باشد. همچنین، کاهش یا افزایش شدید اشتها که منجر به تغییرات وزنی قابل توجه می‌شود، باید مورد بررسی قرار گیرد. از منظر روانی، احساس پوچی، بی‌ارزشی، ناامیدی و افکار مرتبط با مرگ یا خودکشی، جدی‌ترین علائمی هستند که نیازمند مداخله فوری پزشکی و روان‌شناختی می‌باشند. تحریک‌پذیری، بی‌قراری و مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری نیز از دیگر نشانه‌هایی است که عملکرد روزانه فرد را مختل می‌کند.
عوامل متعددی در بروز افسردگی سالمندان نقش دارند که می‌توان آن‌ها را به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. یکی از مهم‌ترین دلایل، مشکلات و بیماری‌های جسمی است. ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، آرتروز یا پارکینسون، نه تنها با ایجاد درد و محدودیت‌های حرکتی کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند به طور مستقیم بر شیمی مغز و خلق‌وخوی فرد تأثیر بگذارد. علاوه بر این، از دست دادن عزیزان، به ویژه همسر، دوستان نزدیک و هم‌سن‌وسالان، فرد را با خلأ عاطفی عمیقی مواجه می‌کند که اگر به درستی مدیریت نشود، به انزوا و افسردگی می‌انجامد. بازنشستگی و از دست دادن نقش اجتماعی و شغلی نیز می‌تواند حس هدفمندی و هویت را از فرد بگیرد و او را مستعد آسیب‌های روحی کند.
انزوای اجتماعی یکی دیگر از ریشه‌های اصلی افسردگی در این دوره از زندگی است. زندگی به تنهایی، دوری فرزندان و کاهش روابط اجتماعی به دلیل مشکلات حرکتی یا فوت دوستان، احساس تنهایی را تشدید می‌کند. این حس انزوا، چرخه‌ای معیوب ایجاد می‌کند که در آن فرد افسرده تمایل کمتری به برقراری ارتباط دارد و این خود، افسردگی او را عمیق‌تر می‌سازد. مشکلات مالی و نگرانی‌های مربوط به هزینه‌های زندگی و درمان نیز استرس مزمنی را به سالمندان تحمیل می‌کند که خود از عوامل خطرآفرین برای سلامت روان محسوب می‌شود.
پیامدهای ناشی از افسردگی درمان‌نشده در سالمندان بسیار گسترده و جدی است. این اختلال نه تنها رنج روانی شدیدی را به فرد تحمیل می‌کند، بلکه سلامت جسمی او را نیز به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. تحقیقات نشان داده است که افسردگی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و روند بهبودی از بیماری‌ها و جراحی‌ها را کندتر کند. همچنین، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی و سکته مغزی در سالمندان افسرده به مراتب بالاتر است. این وضعیت می‌تواند منجر به تشدید دردهای مزمن شده و انگیزه فرد برای پیروی از دستورات پزشکی و مصرف منظم داروها را کاهش دهد که این امر مدیریت سایر بیماری‌ها را نیز با مشکل مواجه می‌سازد.
از منظر شناختی، افسردگی می‌تواند حافظه، تمرکز و توانایی حل مسئله را مختل کند و در موارد شدید، علائمی شبیه به زوال عقل یا دمانس ایجاد نماید که به آن “دمانس کاذب” گفته می‌شود. مهم‌تر از همه، افسردگی کیفیت کلی زندگی را به شدت کاهش می‌دهد و لذت بردن از سالهای پایانی عمر را از فرد سلب می‌کند. افزایش خطر خودکشی در میان سالمندان مبتلا به افسردگی، تلخ‌ترین پیامد این بیماری است و بر ضرورت تشخیص به موقع و درمان مؤثر آن تأکید دارد. حمایت خانواده، مراجعه به متخصص روان‌پزشک یا روان‌شناس، ایجاد فرصت‌هایی برای فعالیت‌های اجتماعی و تشویق به داشتن یک سبک زندگی سالم، گام‌های اساسی برای مقابله با این چالش و بازگرداندن امید و نشاط به زندگی سالمندان است.
منبع : تابناک
