استفاده از ماسک‌های پزشکی، به یکی از مهم‌ترین راه‌های محافظت از سلامت فردی و عمومی تبدیل شده است. این ابزار ساده، با ایجاد یک سد فیزیکی، مانع از ورود ذرات معلق، گرد و غبار، باکتری‌ها و ویروس‌ها به سیستم تنفسی می‌شود. اما همه ماسک‌ها یکسان نیستند و هر کدام با توجه به طراحی و جنس، کاربردهای متفاوتی دارند. شناخت انواع ماسک‌ها و تفاوت‌های عملکردی آن‌ها، به شما کمک می‌کند تا در موقعیت‌های مختلف، مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنید. در این مقاله، به بررسی سه نوع پرکاربرد ماسک‌های پزشکی، یعنی ماسک‌های سه‌لایه، N95 و فیلتردار می‌پردازیم.
انواع ماسک‌های پزشکی (N95، سه‌لایه، فیلتردار)
۱. ماسک سه‌لایه (ماسک جراحی): محافظت در برابر قطرات درشت
ماسک سه‌لایه، که با نام ماسک جراحی نیز شناخته می‌شود، پرکاربردترین نوع ماسک پزشکی است. این ماسک‌ها از سه لایه پارچه نبافته (Non-woven fabric) ساخته شده‌اند. لایه بیرونی معمولاً ضدآب است و از ورود قطرات درشت جلوگیری می‌کند، لایه میانی فیلترکننده (لایه ملت‌بلون) است و لایه داخلی با پوست صورت در تماس بوده و جاذب رطوبت است.
- کاربرد:
- محیط‌های درمانی: پزشکان و پرستاران از این ماسک برای جلوگیری از انتشار قطرات تنفسی خود به محیط عمل و همچنین محافظت از خود در برابر ترشحات درشت بیمار استفاده می‌کنند.
- محیط‌های عمومی: برای پیشگیری از انتقال ویروس‌ها از فرد آلوده به دیگران در محیط‌های شلوغ مانند اتوبوس، مترو و مراکز خرید، بهترین گزینه است. این ماسک‌ها برای افراد بیمار، به منظور جلوگیری از انتشار بیماری، بسیار توصیه می‌شود.
- مزایا:
- مقرون‌به‌صرفه: قیمت پایین‌تری نسبت به سایر ماسک‌ها دارد.
- راحتی: به دلیل سبک بودن و سهولت تنفس، برای استفاده طولانی‌مدت مناسب است.
- کاربرد عمومی: برای جلوگیری از انتشار بیماری از فرد بیمار به دیگران، بسیار موثر است.
- معایب:
- عدم فیلتر ذرات ریز: به دلیل نداشتن فیلتراسیون قوی و عدم چسبیدن کامل به صورت، در برابر ذرات بسیار ریز معلق در هوا مانند آلودگی‌ها و آئروسل‌ها (قطرات ریز حاوی ویروس) محافظت کامل ایجاد نمی‌کند.
انواع ماسک‌های پزشکی (N95، سه‌لایه، فیلتردار)
۲. ماسک N95 (ماسک فیلتردار): محافظت از ذرات ریز معلق
ماسک N95، یک نوع ماسک تنفسی فیلتردار است که برای محافظت از فرد در برابر ذرات بسیار ریز معلق در هوا طراحی شده است. عبارت “N95” نشان می‌دهد که این ماسک قادر به فیلتر کردن حداقل ۹۵ درصد از ذرات با اندازه ۰.۳ میکرون و بزرگ‌تر است. این ماسک‌ها به صورت کامل روی صورت قرار می‌گیرند و هیچ‌گونه شکافی برای ورود هوا باقی نمی‌گذارند.
- کاربرد:
- محیط‌های پرخطر پزشکی: پرسنل درمانی که در تماس نزدیک با بیماران مبتلا به بیماری‌های عفونی تنفسی (مانند سل، آنفولانزای خوکی، و کووید-۱۹) هستند، از این ماسک استفاده می‌کنند.
- محیط‌های صنعتی: کارگران در محیط‌هایی با گرد و غبار، فیوم‌ها و ذرات خطرناک صنعتی، برای محافظت از سیستم تنفسی خود، از این ماسک استفاده می‌کنند.
- آلودگی هوا: در شهرهایی با آلودگی هوای شدید، ماسک N95 بهترین گزینه برای محافظت از ریه‌ها در برابر ریزگردها و ذرات آلاینده است.
- مزایا:
- فیلتراسیون قوی: بالاترین سطح فیلتراسیون را در میان ماسک‌های عمومی ارائه می‌دهد.
- محافظت از فرد: به دلیل قرارگیری محکم روی صورت، از ورود ذرات به سیستم تنفسی فرد استفاده‌کننده جلوگیری می‌کند.
- معایب:
- دشواری تنفس: به دلیل مقاومت بالای فیلتر، تنفس از طریق آن دشوارتر است و برای استفاده طولانی‌مدت توصیه نمی‌شود.
- قیمت بالا: نسبت به ماسک‌های سه‌لایه گران‌تر است.
انواع ماسک‌های پزشکی (N95، سه‌لایه، فیلتردار)
۳. ماسک فیلتردار (سوپاپ‌دار): راحتی بیشتر با خطر انتشار
برخی از ماسک‌های N95 و سایر ماسک‌های فیلتردار، دارای یک سوپاپ یک‌طرفه یا فیلتر در جلوی خود هستند. این سوپاپ‌ها، هوای بازدم را به بیرون هدایت می‌کنند و باعث خروج رطوبت و گرما می‌شوند، که این ویژگی تنفس را راحت‌تر می‌کند.
- کاربرد:
- محیط‌های صنعتی: در محیط‌های کاری گرم و مرطوب که نیاز به حفاظت تنفسی بالا دارند، استفاده از این ماسک‌ها رایج است.
- آلودگی هوا: برای استفاده در هوای آلوده، به دلیل راحتی تنفس، انتخاب خوبی هستند.
- مزایا:
- راحتی بیشتر: تنفس در این ماسک‌ها بسیار آسان‌تر از مدل‌های بدون سوپاپ است.
- کاهش رطوبت و گرما: رطوبت و گرمای ناشی از بازدم را از داخل ماسک خارج می‌کند.
- معایب:
- عدم محافظت از دیگران: از آنجایی که هوای بازدم را بدون فیلتر به بیرون می‌فرستد، اگر فرد بیمار باشد، می‌تواند ویروس را به محیط اطراف منتقل کند. این ماسک‌ها برای استفاده در محیط‌های درمانی یا عمومی در دوران همه‌گیری بیماری‌های واگیردار، به دلیل خطر انتشار ویروس، توصیه نمی‌شوند.
انواع ماسک‌های پزشکی (N95، سه‌لایه، فیلتردار)
مقایسه و جمع‌بندی: کدام ماسک برای چه کسی مناسب است؟
انتخاب نوع ماسک کاملاً به هدف استفاده شما بستگی دارد. در یک جمع‌بندی ساده، می‌توان گفت:
- ماسک سه‌لایه: اگر هدف شما جلوگیری از انتشار قطرات تنفسی‌تان به دیگران است (مثلاً اگر بیمار هستید) یا در یک محیط عمومی شلوغ به دنبال محافظت در برابر قطرات درشت هستید، این ماسک بهترین و اقتصادی‌ترین گزینه است.
- ماسک N95 بدون سوپاپ: اگر در یک محیط پرخطر (مانند بیمارستان یا محیط‌های صنعتی) به دنبال حداکثر محافظت از خود در برابر ذرات ریز معلق در هوا هستید، این ماسک بهترین گزینه است.
- ماسک N95 با سوپاپ: اگر در یک محیط آلوده به دنبال راحتی تنفس هستید و خطر انتقال بیماری به دیگران وجود ندارد، این ماسک می‌تواند انتخاب خوبی باشد.
توجه: استفاده از ماسک تنها در صورتی موثر است که به درستی روی صورت قرار گیرد و تمام دهان و بینی را پوشش دهد. همچنین، ماسک‌های یک‌بارمصرف را نباید شستشو داد یا دوباره استفاده کرد.
جدول مقایسه انواع ماسک‌های پزشکی
انواع ماسک‌های پزشکی (N95، سه‌لایه، فیلتردار)
سوالات متداول درباره ماسک‌ها
آیا ماسک‌های پارچه‌ای برای محافظت در برابر ویروس‌ها موثر هستند؟ ماسک‌های پارچه‌ای در مقایسه با ماسک‌های پزشکی، فیلتراسیون بسیار پایین‌تری دارند. این ماسک‌ها می‌توانند تا حدودی مانع از انتشار قطرات تنفسی شوند، اما برای محافظت از فرد در برابر ذرات ریز کافی نیستند.
چرا در بیمارستان‌ها از ماسک‌های سوپاپ‌دار استفاده نمی‌شود؟ به دلیل اینکه سوپاپ این ماسک‌ها هوای بازدم بیمار را بدون فیلتر به بیرون می‌فرستد، می‌تواند باعث انتشار ویروس در محیط بیمارستان شود و خطر ابتلا برای سایر افراد را افزایش دهد.
چگونه می‌توان از اصالت ماسک N95 اطمینان حاصل کرد؟ ماسک‌های N95 باید دارای تأییدیه‌های سازمان‌های معتبر مانند FDA آمریکا یا CE اروپا باشند. همچنین، ماسک اصلی باید کاملاً روی صورت محکم شود و تنفس از طریق آن کمی دشوار باشد.
راه‌اندازی میز ارتباطات مردمی با حضور ۳۰ دستگاه اجرایی
