گزنه، گیاهی است که با ظاهر منحصر به فرد و خواص شگفت‌انگیزش، توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند. این گیاه که به دلیل دندان‌های ریز و تیز خود دردناک به نظر می‌رسد، در واقع منبعی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی است. در باغ‌ها و طبیعت وحش، گزنه به عنوان نمادی از قدرت و استقامت شناخته می‌شود، زیرا توانایی زنده ماندن در شرایط دشوار را دارد. این گیاه، بافتی نرم و لطیف دارد که به هنگام لمس ناگهان به حس سوزش تبدیل می‌شود و این تضاد عمیق، آن را به موضوعی جذاب برای پژوهشگران و طبیعت‌گردان تبدیل کرده است.

در دنیای پزشکی سنتی، گزنه به عنوان یک داروی طبیعی با خواص درمانی فراوان شناخته می‌شود. این گیاه در درمان مشکلات مختلفی از جمله التهاب، آلرژی و حتی مشکلات مربوط به دستگاه ادراری استفاده می‌شود. ترکیبات موجود در گزنه می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی کمک کرده و احساس خستگی را کاهش دهند. با توجه به این ویژگی‌ها، بسیاری از افراد به دنبال روش‌های مختلفی برای بهره‌برداری از خواص گزنه هستند، از جمله تهیه چای، عصاره و حتی استفاده در غذاهای روزمره. این گیاه، در کنار زیبایی‌اش، به عنوان یک منبع غذایی و درمانی ارزشمند در فرهنگ‌های مختلف جایگاه خاصی دارد.

كليات گياه شناسي: گزنه

گزنه گياهي است كه از دوران ماقبل تاريخ نيز وجود داشته و مردم آن زمان از آن براي تغذيه استفاده مي كردند و از خواص درماني آن اطلاع داشته اند .

جالينوس حكيم كه در قرن دوم ميلادي زندگي مي كرده آنرا براي رفع سرمخوردگي و بيماير دستگاه تنفسي بكار مي برده است .

گزنه گياهي است علفي و چند ساله كه ساقه آن چهار گوش بوده و بطور قائم تا ارتفاع يك متر بالا مي رو د. اين گياه در خرابه ها ،‌باغها و نقاط مرطوب كه چهارپايان از آن عبور مي كنند بحالت خودرو مي روي ريشه اين گياه خزنده بوده و در ناحيه اي كه سبز مي شود كم كم تمام منطقه را فرا مي گيرد .

ساقه اين گياه را پرزها و تارهاي مخروطي شكل پوشانده كه در صورت لمس كردن ساقه بدست مي چسبد و پوست را مي گزد كه توليد خارش و سوزش مي كند و شايد بهمين دليل آنرا گزنه ناميده اند .

تخم آن نرم ، ريز و تيره رنگ و مانند تخم كتان است قسمت مورد استفاده اين گياه برگهاي تازه ، ريشه ف شيره و دانه آن است .

تركيبات شيميايي

گزنه داراي تانن ، لسيتين ،‌اسيد فورميك ، نيترات پتاسيم و كلسيم ، تركيبات آهن درد ، ويتامين C و نوعي گلوكوزيد است كه پوست را قرمز مي كند از سرشاخه هاي اين گياه ماده قرمز رنگي بنام اورتي سين استخراج مي شود .

خواص داروئي

گزنه از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است

۱) گزنه مو را تقويت كرده و از ريزش موي سر جلوگيري مي كند ، حتي در بعضي از مورد موي سر دوباره مي رويد . براي استفاده از اين خاصيت ۶ گرم سر شاخه ها و برگها و ريشه گزنه را بتنهايي و يا با ۳۰ گرم چاي كوهي در يك ليتر آبجوش ريخته و آنقدر بجوشانيد تا حجم مايع به نصف برسد . شبها مقدري از اين مايع را به سر بماليد و صبح بشوئيد .

۲)براي برق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوي سر موها را با چاي گزنه ماساژ دهيد . بدين منظور يك قاشق چايخوير بگ گزنه خشك را در يك ليوان آب جوش ريخته و مدت نيمساعت بگذاريد بماند . ماساژ دادن با اين چاي ، شوره سر را برطرف مي كند.

۳)دستگاه هاضمه را تقويت مي كند

۴)ادرار را زياد مي كند

۵)براي درمان بيماري قند مفيد است بدين منظور يك فنجان چاي گزنه را سه بار در رو.ز ميل كنيد

۶)ترشح شير را در زنان شيدره زياد مي كند

۷)اخلاط خوني را برطرف مي كند

۸)بيماريهاي پوستي را برطرف مي كند

۹)براي باز كردن عادت ماهيانه از دانه گزنه استفاده كنيد

۱۰)در درمان كم خوني موثر است و تعداد گلبولهاي قرمز را زياد مي كند

۱۱)اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف مي كند

۱۲)گزنه عرق آور است

۱۳)پاك كننده اخلاط سينه ، ريه و معده است

۱۴)نيروي جنسي را تقويت مي كند

۱۵)گرفتيگ هاي كبدي را رفع مي كند

۱۶)براي از بين بردن زگيل ، ضماد برگهاي تازه آنرا روي زگيل بماليد .

۱۷)براي پاك كردن مثانه ، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه برگ گزنه را همراه با ريشه شيرين بيان دم كنيد و بنوشيد

۱۸)براي التيام زخم ها و زخم هاي سرطاني از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده كنيد

۱۹)براي برطرف كردن كهير از جوشانده گزنه بمقدر سر فنجام در روز بنوشيد

۲۰)درد نقرس را كاهش مي دهد

۲۱)براي برطرف كردن ناراحتي هاي زنانه قبل از عادت ماهيانه از چاي گزنه استفاده كنيد

۲۲)ناراحتي هاي كليه را برطرف مي كند

۲۳)ضماد آن درد عضلاني را برطرف مي كند

۲۴)كرم معده و روده را مي كشد

۲۵)درمان كننده بواسير است

۲۶)براي برطرف كردن درد رماتيسم ، برگهاي تازه آنرا روي پوست بماليد .

طرز استفاده

۱- دم كرده گزنه : مقدر ۴۰ گرم برگ گزنه را در يك ليتر آبجوش ريخته و بمدت ۱۰ دقيقه دم كنيد . مقدر مصرف آن سه فنجان در روز بعد از غذاست .

۲- جوشانده گزنه : مقدر ۳۰ گرم گزنه را در يك ليتر آب ريخته و بمدت ۱۰ دقيقه آنرا بجوشانيد . اين جوشانده براي تصفيه خون مفيد است . مقدر مصرف آن يك فنجان بين غذاها در روز است .

۳-تنطور گزنه :‌يك قسمت برگ گزنه را با پنج قسمت الكل ۵۰ درجه طبي مخلوط كرده و در داخل شيشه در بسته بريزيد و بمدت ۱۵ روز هر روز آنرا تكان دهيد بعد از اينمدت آنرا صاف كرده و در شيشه دربسته نگاهدري كنيد . مقدر مصرف آن ۱۵-۱۰ قطره سه بار در روز مي باشد .

مضرات

گزنه اگر بيش از حد استفاده شود ممكن است براي روده ها و كليه ها مضر باشد بنابراين بهتر است با صمغ عربي و كتيرا خورده شود

مقدر مصرف بيش از ۱۰ گرم در روز ممكن است باعث بند آمدن ادرار شود . زنان باردار و كودكان بايد از مصرف آن خورددي كنند .

تاریخچه گزنه

گزنه، گیاهی با خاصیت‌های فراوان، قدمتی دیرینه در تاریخ پزشکی و گیاه‌شناسی دارد. این گیاه با نام علمی “Urtica dioica” به خوبی شناخته شده است و به خاطر ویژگی‌های ضدالتهابی و ساختمانی‌اش، از دوران باستان مورد توجه قرار گرفته است. رومیان و یونانیان باستان به خواص درمانی گزنه پی برده بودند و از آن برای تسکین دردها و درمان زخم‌ها بهره می‌بردند. همچنین، این گیاه به عنوان منبع غذایی در برخی فرهنگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت و پیشینیان از برگ‌های آن در تهیه سوپ‌ها و خوراک‌ها بهره می‌بردند.

در قرون وسطی، گزنه به عنوان یک گیاه دارویی محبوب در اروپا شناخته شد و پزشکان آن زمان به کاربردهای متعدد آن در درمان بیماری‌های مختلف اشاره می‌کردند. این گیاه به ویژه در درمان بیماری‌های پوستی و اختلالات تنفسی موثر تلقی می‌شد. با گذشت زمان، علم نوین نیز به بررسی خواص گزنه پرداخته و آن را در زمینه‌های مختلفی مانند طب سنتی و داروشناسی به کار گرفته است. امروزه، گزنه به عنوان یک مکمل غذایی و دارویی در سراسر جهان شناخته می‌شود و همچنان به دلیل خواص شگفت‌انگیزش، مورد توجه بسیاری از محققان و علاقه‌مندان به گیاه‌درمانی قرار دارد.

خواص درمانی گزنه

گزنه، گیاهی با خواص شگفت‌انگیز و کاربردهای درمانی متنوع است که از دیرباز در طب سنتی مورد توجه قرار گرفته است. این گیاه سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌هاست که به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. عصاره گزنه به‌عنوان یک ضدالتهاب طبیعی شناخته می‌شود و می‌تواند در کاهش دردهای مفصلی و التهاب‌های ناشی از آرتریت مؤثر باشد. همچنین، این گیاه به بهبود سلامت پوست و درمان مشکلات مربوط به آن، مانند آکنه و اگزما، کمک می‌کند.

علاوه بر این، گزنه به عنوان یک منبع غنی از آهن و پروتئین، برای افرادی که دچار کم‌خونی هستند، بسیار مفید است. مصرف دم‌نوش گزنه می‌تواند به بهبود عملکرد کلیه‌ها و تسهیل در دفع سموم از بدن کمک کند. این گیاه همچنین به تنظیم قند خون و کاهش سطح کلسترول کمک کرده و به عنوان یک تسهیل‌کننده در فرآیند کاهش وزن عمل می‌کند. به‌طور کلی، گزنه نه‌تنها به‌عنوان یک درمان طبیعی شناخته می‌شود، بلکه به بهبود کیفیت زندگی افراد نیز می‌انجامد.

کاربردهای گزنه در طب سنتی

گزنه، گیاهی با خواص شگفت‌انگیز، در طب سنتی به عنوان یک درمان‌گر طبیعی شناخته می‌شود. این گیاه به دلیل وجود ترکیبات مغذی و آنتی‌اکسیدان‌ها، در بهبود التهاب و کاهش دردهای مفصلی به کار می‌رود. همچنین، گزنه به عنوان یک منبع غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی، می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد کلی بدن کمک کند. مصرف دمنوش گزنه به عنوان یک روش طبیعی برای سم‌زدایی از بدن و افزایش انرژی در نظر گرفته می‌شود.

علاوه بر این، گزنه در درمان برخی مشکلات پوستی نظیر اگزما و جوش‌های صورت نیز مؤثر است. عصاره این گیاه می‌تواند به تسکین خارش و التهاب‌های پوستی کمک کند و به بهبود ظاهر پوست یاری رساند. همچنین، گزنه در طب سنتی به عنوان یک محرک طبیعی برای افزایش رشد مو و جلوگیری از ریزش آن شناخته می‌شود. استفاده از روغن گزنه به عنوان یک درمان موضعی، می‌تواند به تقویت فولیکول‌های مو و افزایش ضخامت آن‌ها کمک نماید. در مجموع، گزنه به عنوان یک گیاه چندمنظوره در طب سنتی، به بهبود سلامت عمومی و درمان مشکلات مختلف بدن کمک می‌کند.

عوارض جانبی و احتیاطات در مصرف گزنه

گزنه، گیاهی با خواص دارویی فراوان، ممکن است در کنار فوایدش، عوارض جانبی خاصی نیز به همراه داشته باشد. مصرف گزنه می‌تواند منجر به واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد شود که شامل خارش، قرمزی و تورم در نواحی مختلف بدن است. همچنین، مصرف بیش از حد آن ممکن است باعث ناراحتی‌های گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال گردد. افرادی که از داروهای رقیق‌کننده خون یا داروهای خاص برای کنترل دیابت استفاده می‌کنند، باید با احتیاط گزنه را مصرف کنند، زیرا این گیاه ممکن است با اثرات این داروها تداخل داشته باشد.

از آنجا که گزنه می‌تواند بر فشار خون تأثیر بگذارد، افرادی که مشکلات قلبی یا فشار خون بالا دارند، باید پیش از استفاده از آن با پزشک مشورت کنند. همچنین، زنان باردار و شیرده نیز باید از مصرف گزنه پرهیز کنند، زیرا اثرات آن بر روی جنین و نوزاد هنوز به‌طور کامل بررسی نشده است. در نهایت، توصیه می‌شود که هر گونه مصرف گیاهان دارویی تحت نظارت متخصصین صورت گیرد تا از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری شود و از فواید آن بهره‌مند گردید.

منبع: سایت اخبار جهان