به گزارش اخبار جهان به نقل از همشهری آنلاین، نفخ معده، تجمع گاز در دستگاه گوارش، یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که با احساس سفتی، تورم و گاهی درد در شکم همراه است. این ناراحتی که می‌تواند به ویژه در موقعیت‌های اجتماعی آزاردهنده باشد، دلایل متعددی دارد، از بلعیدن هوا هنگام غذا خوردن تا فرآیند هضم پیچیده مواد غذایی توسط فلور میکروبی روده.
برخی از مواد غذایی، به دلیل ترکیبات خاص، هضم دشوارتری دارند و به عوامل اصلی تولید گاز و نفخ تبدیل می‌شوند. حبوبات مانند لوبیا و عدس، و سبزیجاتی همچون کلم بروکلی و پیاز، سرشار از فیبر و قندهای پیچیده مانند رافینوز و فروکتان هستند. بدن انسان فاقد آنزیم‌های کافی برای تجزیه کامل این ترکیبات است. در نتیجه، این مواد به روده بزرگ می‌رسند و در آنجا توسط باکتری‌ها تخمیر می‌شوند و گاز تولید می‌کنند. این فرآیند تخمیر، یکی از دلایل اصلی نفخ پس از مصرف این دسته از مواد غذایی است، حتی با وجود خیساندن آن‌ها.
علاوه بر این، عادات غذایی نامناسب مانند خوردن سریع، صحبت کردن هنگام غذا خوردن، جویدن آدامس و نوشیدن مایعات با نی، باعث ورود هوای اضافی به دستگاه گوارش و در نتیجه نفخ می‌شود. نوشیدنی‌های گازدار نیز به دلیل حاوی بودن دی‌اکسید کربن، این مشکل را تشدید می‌کنند. عدم تعادل در فلور میکروبی روده نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. میکروبیوم روده سالم، به هضم بهتر غذا و کاهش تولید گاز کمک می‌کند. در حالی که عدم تعادل در این باکتری‌ها، می‌تواند تولید گاز را افزایش داده و منجر به نفخ شود. این امر توضیح می‌دهد که چرا برخی افراد حتی با وجود مصرف غذاهای نفاخ، دچار این مشکل نمی‌شوند. عملکرد دستگاه گوارش هر فرد و ترکیب باکتری‌های روده وی، در میزان حساسیت به این غذاها نقش کلیدی دارد.
حساسیت‌های فردی نیز می‌تواند در بروز نفخ نقش داشته باشد. برخی افراد به دلیل کمبود آنزیم‌های خاص، مانند لاکتاز برای هضم قند شیر، یا حساسیت به ترکیباتی مانند گلوتن، بعد از مصرف لبنیات یا غلات حاوی گلوتن، دچار نفخ می‌شوند. حساسیت به فروکتوز و سایر کربوهیدرات‌ها نیز می‌تواند عامل نفخ مزمن، به ویژه در مبتلایان به سندروم روده تحریک‌پذیر، باشد. درک این مکانیزم‌های پیچیده، برای یافتن راهکارهای موثر برای پیشگیری و کاهش نفخ ضروری است.
خوشبختانه، راهکارهای ساده‌ای برای کاهش یا پیشگیری از نفخ وجود دارد. اگرچه این راهکارها، راه‌حل قطعی برای همه افراد نیستند، زیرا واکنش بدن هر شخص متفاوت است و به عوامل فردی بستگی دارد، اما می‌توانند برای اکثر افراد موثر باشند، به خصوص افرادی که بیماری‌های گوارشی خاصی ندارند.
اولین قدم، آماده‌سازی هوشمندانه غذاست. خیساندن حبوبات به مدت 8 تا 12 ساعت قبل از پخت، و تعویض چندباره آب در این مدت، به کاهش قندهای نفاخ کمک می‌کند. پخت کامل سبزیجات نیز، ساختار ترکیبات نفاخ آن‌ها را تغییر داده و هضمشان را آسان‌تر می‌کند.
اضافه کردن ادویه‌های ضد نفخ مانند زیره، زنجبیل، رازیانه، آویشن و زردچوبه به غذاهای نفاخ، به بهبود فرآیند هضم و کاهش تولید گاز کمک می‌کند. اما افرادی که دچار زخم معده یا رفلاکس معده هستند، باید در مصرف ادویه محتاط باشند. زیرا برخی ادویه‌ها می‌توانند علائم را تشدید کنند.
اصلاح عادات غذایی نیز ضروری است. خوردن آرام و جویدن کامل غذا، به معده و روده‌ها کمک می‌کند تا فشار کمتری را برای هضم تحمل کنند. افزایش تدریجی مصرف فیبر، به خصوص فیبر محلول مانند جو دوسر و سیب، به همراه آب کافی، می‌تواند به پیشگیری از نفخ کمک کند. همچنین، مصرف پروبیوتیک‌ها از طریق غذاهایی مانند ماست و کفیر، به حفظ تعادل باکتری‌های مفید روده و بهبود هضم کمک می‌کند. نوشیدن آب کافی نیز برای حرکت بهتر غذا در دستگاه گوارش و جلوگیری از یبوست و نفخ ناشی از آن، ضروری است. مصرف بیش از حد شیرین کننده‌های مصنوعی نیز می‌تواند منجر به نفخ شود.
ورزش و کاهش استرس نیز، نقش مهمی در کاهش نفخ دارند. فعالیت بدنی منظم، به تحریک حرکات روده و کاهش گازهای انباشته‌شده کمک می‌کند. تکنیک‌های آرام‌سازی نیز می‌توانند در کاهش استرس و بهبود عملکرد گوارش موثر باشند.
با این حال، نفخ شدید و مداوم و یا همراه با علائم دیگری مانند درد شدید و ناگهانی در شکم، کاهش وزن بی‌دلیل، تغییرات مداوم در عادات اجابت مزاج، وجود خون در مدفوع و تب، می‌تواند نشانه بیماری‌های جدی‌تری باشد. در این موارد، مراجعه به پزشک ضروری است. این علائم می‌توانند نشان دهنده سندروم روده تحریک‌پذیر، بیماری سلیاک، مشکلات کبدی، پانکراتیت، سوءجذب یا حتی مشکلات جدی‌تر باشند. بعضی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها نیز می‌توانند با تغییر تعادل باکتری‌های روده، نفخ ایجاد کنند. بنابراین، اگر نفخ مزمن دارید یا سابقه بیماری‌های گوارشی دارید، قبل از هر تغییر اساسی در رژیم غذایی خود، با پزشک مشورت کنید.
منبع: همشهری آنلاین
