به گزارش اخبار جهان به نقل از مهر، مهریه، به عنوان یکی از حقوق مالی اساسی زنان در عقد نکاح، همواره موضوع بحث و بررسی‌های حقوقی و اجتماعی بوده است. این حق مالی، بلافاصله پس از جاری شدن عقد، به زن منتقل می‌شود و مالکیت آن به وی تعلق می‌گیرد. اما پرسشی که به ویژه در مواقع فوت زن پیش از دریافت مهریه مطرح می‌شود، تعیین تکلیف این حق مالی و سهم وراث، به خصوص والدین متوفی است. قانون مدنی به این ابهام پاسخ می‌دهد: فوت زوجه هیچ‌گونه تأثیری بر سقوط حق مهریه ندارد و این حق مالی به وراث او منتقل می‌شود تا همانند سایر اموال، میان آنها تقسیم گردد.
اما نحوه تقسیم این حق مالی و سهم والدین متوفی چگونه تعیین می‌شود؟ صدیقه حجت‌پناه، وکیل دادگستری و کارشناس حقوقی، در این خصوص توضیح می‌دهد: “مسئله مهریه، به ویژه در مواردی که زن فوت می‌کند و خانواده وی برای مطالبه آن اقدام می‌کنند، همواره یکی از مباحث پرتنش و چالش‌برانگیز جامعه ما بوده است. در چنین شرایطی، داماد اغلب با مشکلات و جنجال‌های اجتماعی روبرو می‌شود.”
به گفته این کارشناس حقوقی، مهریه در قانون به عنوان یک “دین” محسوب می‌شود. همچون هر دین دیگری، حتی پس از فوت بدهکار، طلبکار می‌تواند طلب خود را از وراث مطالبه کند. بنابراین، در مورد مهریه زن متوفی نیز، خانواده وی به‌عنوان وارث، می‌توانند مهریه را از شوهر متوفی مطالبه نمایند. این حکم، با وجود تفاوت‌های فرهنگی و مذهبی در جوامع شیعه و سنی پیرامون مفهوم و ماهیت مهریه، در عرف جامعه ایران به عنوان یک دین قطعی پذیرفته شده است.
خانم حجت‌پناه با تأکید بر مالکیت زن بر مهریه از لحظه عقد نکاح، تصریح می‌کند که حتی عدم وصول مهریه در زمان حیات زن، به هیچ وجه باعث از بین رفتن این حق نمی‌شود. مهریه پس از فوت زوجه، جزئی از ترکه وی محسوب شده و وراث قانونی می‌توانند آن را مطالبه کنند. پدر و مادر زن، در صورت حیات، مانند سایر وراث، سهم الارث خود را از مهریه دریافت خواهند کرد. میزان این سهم، بسته به وجود یا عدم وجود فرزندان و شوهر متوفی متفاوت است. وجود فرزندان، سهم والدین را کاهش می‌دهد، در حالی که در غیاب فرزندان، سهم آنها افزایش می‌یابد.
برای تقسیم مهریه پس از فوت زوجه، نخست باید وراثت مشخص شده و گواهی انحصار وراثت صادر گردد. سپس، مهریه، چه به عنوان دینی بر ذمه شوهر و چه به عنوان طلب زن از دیگران، وصول شده و میان وراث تقسیم می‌شود. بنابراین، فوت زن هیچ مانعی در اجرای حق او و والدینش ایجاد نمی‌کند، و تنها چارچوب قانونی ارث، میزان سهم هر یک از وراث را تعیین می‌کند.
اخبار جهان در تحلیل این مسئله، به اهمیت جنبه مالی مهریه و جلوگیری از تبدیل آن به یک تشریفات فرمالیته اشاره می‌کند. تعیین مهریه‌های غیرواقعی و سنگین، نه تنها در زمان حیات زن، بلکه پس از فوت وی نیز مشکلات جدی برای خانواده‌ها ایجاد می‌کند. مبلغ مهریه باید واقعی، قابل وصول برای زن و معقول و قابل پرداخت برای مرد باشد. قوانین نباید این حق مالی را از زن و بازماندگانش سلب کرده یا وی را در معرض آسیب‌های اقتصادی قرار دهد. فلسفه اصلی مهریه، تأمین استقلال اقتصادی زن است که باید حفظ شود. پرداخت مهریه، چه در زمان حیات و چه پس از فوت زن، یک تعهد قطعی و قانونی برای مرد محسوب می‌شود.
بهترین راهکار برای جلوگیری از بروز مشکلات و اختلافات در این زمینه، حرکت به سمت تعیین مهریه‌های منطقی است. مهریه باید با توجه به شرایط فرهنگی و اقتصادی جامعه و توانایی مالی طرفین تعیین شود تا هم حقوق زن تضمین گردد، هم مرد توانایی ایفای تعهد خود را داشته باشد و هم در صورت بروز حوادثی همچون فوت یکی از طرفین، این حق مالی برای بازماندگان ایجاد دردسر و بحران نکند. این رویکردی است که اخبار جهان به عنوان راهکاری اصولی برای حفظ حقوق همه طرفین در این مسئله پیچیده ارائه می‌دهد.
منبع: مهر
