آنژیوکت (Angiocath) که با نام‌های دیگری مانند کاتتر وریدی محیطی یا کانولای وریدی نیز شناخته می‌شود، یکی از پرکاربردترین ابزارهای پزشکی برای برقراری یک مسیر دسترسی به رگ بیمار است. این ابزار به کادر درمان اجازه می‌دهد تا مایعات، داروها، سرم‌ها و خون را به صورت مستقیم و بدون نیاز به تزریقات مکرر، وارد جریان خون بیمار کنند. آنژیوکت‌ها در رنگ‌ها و اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند که هر یک برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند. انتخاب آنژیوکت مناسب، نقش حیاتی در کاهش درد بیمار، جلوگیری از آسیب به رگ و موفقیت فرآیند درمانی دارد. در این راهنمای جامع، به طور کامل با انواع آنژیوکت، سیستم رنگ‌بندی گیج‌ها و مراحل استفاده از آن آشنا خواهید شد.
💉 راهنمای جامع: آشنایی با انواع آنژیوکت و نحوه استفاده صحیح از آن
۱. آناتومی آنژیوکت: از سوزن تا باله‌ها
برای درک بهتر انواع آنژیوکت، ابتدا باید با اجزای اصلی آن آشنا شویم. یک آنژیوکت از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
- سوزن (Needle): یک سوزن فلزی و تیز که وظیفه سوراخ کردن پوست و دیواره رگ را بر عهده دارد. پس از ورود کانولا به رگ، این سوزن خارج می‌شود.
- کانولا (Cannula): یک لوله پلاستیکی انعطاف‌پذیر که پس از خروج سوزن در داخل رگ باقی می‌ماند. این کانولا همان مسیری است که مایعات از طریق آن به رگ تزریق می‌شوند.
- پورت تزریق: دریچه‌ای کوچک روی بدنه آنژیوکت که امکان تزریق مستقیم داروهای دیگر را بدون نیاز به جدا کردن سرم فراهم می‌کند.
- باله‌ها (Wings): دو بال پلاستیکی در دو طرف بدنه آنژیوکت که برای ثابت کردن آنژیوکت روی پوست با استفاده از چسب، به کار می‌روند.
- محافظ سوزن: یک درپوش پلاستیکی که سوزن را قبل از استفاده می‌پوشاند تا استریل باقی بماند.
۲. گیج و رنگ‌بندی: یک استاندارد جهانی برای انتخاب آسان
💉 راهنمای جامع: آشنایی با انواع آنژیوکت و نحوه استفاده صحیح از آن
گیج (Gauge) به قطر داخلی کانولای آنژیوکت اشاره دارد. در سیستم گیج، هرچه عدد گیج کوچک‌تر باشد، قطر آنژیوکت بزرگتر و ضخیم‌تر است. برای سهولت در انتخاب و جلوگیری از خطا، آنژیوکت‌ها با رنگ‌های استاندارد بین‌المللی کدگذاری شده‌اند.
این سیستم رنگ‌بندی به کادر درمان کمک می‌کند تا با یک نگاه، آنژیوکت مناسب را با توجه به نیاز بیمار و نوع تزریق انتخاب کنند.
💉 راهنمای جامع: آشنایی با انواع آنژیوکت و نحوه استفاده صحیح از آن
۳. انواع آنژیوکت بر اساس کاربرد
هر گیج و رنگ آنژیوکت برای کاربرد خاصی طراحی شده است. انتخاب گیج مناسب به عوامل مختلفی مانند سن بیمار، وضعیت رگ‌ها، نوع دارو یا مایع تزریقی و سرعت مورد نیاز برای تزریق بستگی دارد.
- آنژیوکت‌های با گیج بزرگ (۱۴ و ۱۶ – نارنجی و خاکستری): این آنژیوکت‌ها به دلیل قطر زیاد، برای تزریق‌های حجیم و سریع مایعات، مانند موارد تروما و اورژانس، خون‌ریزی‌های شدید و جراحی‌های بزرگ استفاده می‌شوند. سرعت بالای جریان در این آنژیوکت‌ها به کادر درمان اجازه می‌دهد تا به سرعت حجم زیادی از مایعات را جایگزین کنند.
- آنژیوکت‌های با گیج متوسط (۱۸ و ۲۰ – سبز و صورتی): این دو گیج پرکاربردترین انواع آنژیوکت هستند. آنژیوکت سبز برای تزریق خون و مایعات با ویسکوزیته (غلظت) بالا مناسب است، در حالی که آنژیوکت صورتی برای تزریقات معمولی مانند سرم تراپی و تزریق داروهای روزمره به کار می‌رود.
- آنژیوکت‌های با گیج کوچک (۲۲، ۲۴ و ۲۶ – آبی، زرد و بنفش): این آنژیوکت‌ها به دلیل قطر بسیار کم، برای بیمارانی که رگ‌های ظریف و شکننده‌ای دارند، مانند کودکان، نوزادان و سالمندان استفاده می‌شوند. استفاده از این آنژیوکت‌ها درد کمتری برای بیمار ایجاد می‌کند و آسیب کمتری به رگ‌ها وارد می‌سازد.
۴. مراحل استفاده صحیح از آنژیوکت
استفاده از آنژیوکت یک فرآیند دقیق و حساس است که باید با رعایت کامل اصول بهداشتی و ایمنی انجام شود.
- آماده‌سازی: ابتدا دست‌ها را بشویید و از دستکش استریل استفاده کنید. آنژیوکت مناسب را انتخاب کرده و تجهیزات لازم (تورنیکه، پنبه الکلی، چسب) را آماده کنید.
- انتخاب رگ: یک رگ مناسب و قابل مشاهده، معمولاً در پشت دست یا ساعد، را انتخاب کنید. رگ‌های بزرگ و مستقیم ارجحیت دارند. تورنیکه را بالای محل تزریق ببندید تا رگ برجسته‌تر شود.
- ضدعفونی: محل تزریق را با پنبه الکلی به خوبی ضدعفونی کرده و اجازه دهید خشک شود.
- ورود سوزن: سوزن آنژیوکت را با زاویه ۱۵ تا ۳۰ درجه نسبت به پوست وارد رگ کنید. زمانی که خون در محفظه انتهایی آنژیوکت مشاهده شد، سوزن در داخل رگ قرار گرفته است.
- پیشروی کانولا: سوزن را کمی عقب بکشید و کانولا را به آرامی به داخل رگ هل دهید. پس از اینکه کانولا کاملاً در رگ قرار گرفت، تورنیکه را باز کرده و سوزن را به طور کامل از کانولا خارج کنید.
- تثبیت و اتصال: با یک دست روی رگ و نوک کانولا فشار وارد کنید تا از خروج خون جلوگیری شود. سپس، پورت آنژیوکت را به سرم یا سرنگ متصل کرده و آنژیوکت را با چسب محکم روی پوست ثابت کنید.
💉 راهنمای جامع: آشنایی با انواع آنژیوکت و نحوه استفاده صحیح از آن
۵. مزایا و معایب استفاده از آنژیوکت
۶. نکات ایمنی و مراقبتی در استفاده از آنژیوکت
- استریل بودن: آنژیوکت و تمام تجهیزات باید کاملاً استریل باشند.
- بررسی مداوم: محل تزریق باید به طور منظم از نظر قرمزی، تورم، درد یا نشت مایع بررسی شود.
- مدت زمان نگهداری: یک آنژیوکت نباید بیش از ۷۲ تا ۹۶ ساعت در رگ باقی بماند.
- آموزش صحیح: استفاده از آنژیوکت فقط توسط افراد آموزش‌دیده و مجاز، مانند پرستاران و پزشکان، مجاز است.
- محیط استریل: هنگام قرار دادن آنژیوکت، باید از استریل بودن محیط و ابزارها اطمینان حاصل کرد.
۷. انتخاب آنژیوکت بر اساس نوع مایع یا دارو
- مایعات رقیق (مانند سرم نمکی): می‌توان از گیج‌های ۲۰ یا ۲۲ استفاده کرد.
- داروهای غلیظ (مانند برخی آنتی‌بیوتیک‌ها): نیاز به گیج‌های بزرگتر (مانند ۱۸) دارند تا به راحتی تزریق شوند و به رگ آسیب نزنند.
- تزریق خون: برای تزریق خون و فرآورده‌های خونی، معمولاً از آنژیوکت‌های با گیج ۱۸ یا ۱۶ استفاده می‌شود. گیج‌های کوچک‌تر می‌توانند باعث آسیب به سلول‌های خونی شوند.
۸. کاربرد آنژیوکت در بخش‌های مختلف بیمارستان
آنژیوکت‌ها در تمام بخش‌های بیمارستان از اورژانس تا بخش‌های داخلی و جراحی، کاربرد دارند.
- بخش اورژانس: برای تزریق سریع مایعات و دارو به بیماران در شرایط بحرانی.
- بخش جراحی: برای تزریق مایعات قبل و بعد از عمل جراحی و تزریق داروها.
- بخش‌های داخلی و عمومی: برای سرم تراپی و تزریق داروهای روزمره به بیماران بستری.
- بخش کودکان: استفاده از آنژیوکت‌های بسیار نازک (زرد و بنفش) به دلیل ظرافت رگ‌های کودکان.
- بخش انکولوژی: برای تزریق داروهای شیمی‌درمانی که نیاز به دسترسی طولانی‌مدت به رگ دارند.
۹. سوالات متداول (FAQs)
تفاوت آنژیوکت و کاتتر وریدی مرکزی (CVC) چیست؟ آنژیوکت یک کاتتر محیطی است که در رگ‌های سطحی بدن قرار می‌گیرد، در حالی که CVC یک کاتتر بلند است که از طریق رگ‌های بزرگتر (مانند رگ گردن یا سینه) به قلب هدایت می‌شود و برای تزریقات طولانی‌مدت استفاده می‌شود.
آیا استفاده از آنژیوکت دردناک است؟ درد اصلی در لحظه ورود سوزن به رگ احساس می‌شود. پس از قرار گرفتن کانولا و خروج سوزن، درد به شدت کاهش می‌یابد و بیمار می‌تواند به راحتی فعالیت‌های خود را انجام دهد.
چه مدت می‌توان آنژیوکت را در رگ نگه داشت؟ به طور معمول، آنژیوکت باید هر ۷۲ تا ۹۶ ساعت یا در صورت مشاهده علائم عفونت، تعویض شود.
آیا می‌توان از آنژیوکت برای خون‌گیری استفاده کرد؟ بله، در موارد اورژانسی یا زمانی که رگ بیمار به سختی پیدا می‌شود، می‌توان از آنژیوکت برای گرفتن نمونه خون نیز استفاده کرد.
💉 راهنمای جامع: آشنایی با انواع آنژیوکت و نحوه استفاده صحیح از آن
نتیجه‌گیری: ابزاری با انعطاف‌پذیری بالا در خدمت سلامت
آنژیوکت یک ابزار پزشکی حیاتی و انعطاف‌پذیر است که فرآیندهای درمانی را برای بیماران و کادر درمان ساده‌تر می‌کند. با شناخت صحیح انواع آنژیوکت، سیستم گیج‌ها و کاربردهای متفاوت آن‌ها، می‌توان به صورت ایمن و مؤثر از این ابزار برای تزریقات وریدی استفاده کرد. از اورژانس تا مراقبت‌های معمول، آنژیوکت نقش مهمی در تسریع بهبودی و افزایش راحتی بیماران دارد. انتخاب درست آنژیوکت، گامی مهم در جهت ارائه مراقبت‌های بهداشتی با کیفیت و ایمن است.
قاهره نگران تداوم رویاپردازی‌های نتانیاهو در غرب آسیا
