به گزارش اخبار جهان به نقل از ایرنا، علی ارواحی، متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی، با اشاره به وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه، زنگ خطری جدی به صدا درآورد. وی با بیان اینکه زمستان گذشته به دلیل بارش‌های نسبی، دریاچه ارومیه نشانه‌هایی از حیات از خود نشان داد، اظهار داشت: اما با آغاز فصل گرما و به‌خصوص اوایل مردادماه، گزارش‌ها نشان از کاهش چشمگیر تراز آب دریاچه تا ۱۲۶۷.۷۴ سانتیمتر داشتند. این رقم، حداقل ۴ متر و ۳۶ سانتیمتر پایین‌تر از تراز اکولوژیک ۱۲۷۴.۱ سانتیمتر است که نشان‌دهنده بحرانی بودن وضعیت است.
کاهش وسعت دریاچه ارومیه به حدود ۶۰۰ کیلومتر مربع در مقایسه با وسعت ۵ هزار کیلومتر مربعی در شرایط اکولوژیک، به خوبی وخامت اوضاع را نمایان می‌سازد. حجم مخزن نیز به نیم میلیارد متر مکعب رسیده که ۱۴ میلیارد متر مکعب کمتر از حجم اصلی مخزن (۱۴.۵ میلیارد متر مکعب) است. ارواحی با ابراز نگرانی از عدم ارائه گزارش جدید از سوی سازمان‌های مسئول از اوایل مردادماه تاکنون، پیش‌بینی کرد که با تداوم گرما و تبخیر، آب باقیمانده نیز به‌تدریج از بین خواهد رفت.
انتشار تصویری از دریاچه ارومیه که به ناسا نسبت داده می‌شود، نیز مورد انتقاد ارواحی قرار گرفت. وی با تاکید بر ضرورت تایید رسمی این تصاویر از سوی مراجع داخلی، بر اهمیت انتشار به موقع و رسمی تصاویر ماهواره‌ای از سوی نهادهای مسئول برای شفاف‌سازی و اعتمادسازی تاکید کرد. ارواحی همچنین به استفاده از عناوینی مانند “محو دریاچه ارومیه” در اخبار انتقاد کرد و گفت: این نوع تیترها ضمن ایجاد نگرانی کاذب در کوتاه مدت، می‌تواند به کاهش مطالبه‌گری عمومی و بی‌مسئولیتی برخی نهادها منجر شود. به گفته وی، دریاچه ارومیه در بیشترین میزان خشکسالی خود در تاریخ حیاتش قرار دارد، اما این به معنای مرگ کامل آن نیست.
ارواحی، احداث بیش از ۱۰۰ سد در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و افزایش بیش از ۱۲۰ درصدی سطح زیر کشت را از مهم‌ترین عوامل خشک شدن دریاچه دانست. وی همچنین به تغییرات اقلیمی، کاهش بارش‌ها و افزایش دما اشاره کرد. در خصوص عدم موفقیت پروژه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه، وی به چند دلیل اساسی اشاره نمود: نخست، تداوم الگوی ناپایدار مصرف آب در بخش کشاورزی در بالادست و صرفه‌جویی‌های کاذب در مصرف آب که منجر به افزایش سطح زیر کشت شده است. دوم، عدم تخصیص پایدار و منظم حقابه دریاچه (۳.۱ میلیارد متر مکعب یا ۳.۴ میلیارد متر مکعب بر اساس گزارش ستاد احیا). سوم، سدسازی و قفل شدن مسیر ورودی آب به دریاچه همراه با برداشت‌های غیرمجاز آب سطحی. و چهارم، عدم تغییر چشمگیر در برنامه‌های منابع و مصارف سدها و رودخانه‌ها در حوضه آبریز.
ارواحی به اصرار ستاد احیای دریاچه ارومیه بر راه‌حل‌های سازه‌ای مانند تونل انتقال آب کانی‌سیب (با ظرفیت اسمی کاهش‌یافته به کمتر از پیش‌بینی اولیه) و طرح‌های بازچرخانی و تصفیه فاضلاب که هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند، انتقاد کرد. وی مدیریت چندپاره و اقتصاد سیاسی آب، تضاد منافع نهادها و فقدان ساز و کاری الزام‌آور برای رهاسازی حقابه را از مشکلات اصلی دانست.
در نهایت، ارواحی دو سناریو برای آینده دریاچه ارومیه پیش‌بینی کرد: سناریوی اول، تداوم وضعیت موجود با خشک شدن بیشتر دریاچه و تشدید فرونشست. و سناریوی دوم، اصلاح مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی و تخصیص پایدار حقابه ۳.۴ میلیارد متر مکعبی به دریاچه، که در صورت تحقق، می‌تواند به احیای تدریجی دریاچه منجر شود. وی همچنین بر لزوم افزایش تاب‌آوری اکولوژیکی دریاچه و سازگاری با تغییرات اقلیمی و مدیریت بهتر سیلاب‌ها تاکید کرد.
در مجموع، ارواحی معتقد است که کاهش حقابه دریاچه ارومیه بسیار بیشتر از کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها بوده و این نشان از عدم مدیریت یکپارچه و حکمرانی ناکارآمد در تخصیص حقابه دارد. بحث برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی و فرونشست دشت‌ها نیز از عوامل مهمی هستند که احیای دریاچه ارومیه را با چالش‌های جدی مواجه کرده‌اند.
منبع: ایرنا
