به گزارش اخبار جهان به نقل از فرارو، تصاویر ماهواره‌ای جدید ناسا، وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه را به تصویر کشیده و نگرانی‌های جدی در مورد آینده این دریاچه تاریخی را افزایش داده است. محو شدن تقریباً کامل دریاچه ارومیه از روی نقشه ایران، نه تنها یک فاجعه زیست‌محیطی، بلکه ضربه شدیدی به هویت فرهنگی و تاریخی منطقه محسوب می‌شود. عواقب این خشکسالی گسترده، فراتر از نابودی یک اکوسیستم ارزشمند، به بحران‌های اجتماعی و اقتصادی در منطقه آذربایجان غربی و شرقی و حتی کردستان منجر خواهد شد.
محمد کوهانی، دبیر شبکه ملی محیط زیست سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان کشور و فعال محیط زیست در احیای دریاچه ارومیه، در گفت‌وگو با فرارو، صحت تصاویر ناسا را تأیید کرده و آن را بی‌سابقه‌ترین وضعیت دریاچه ارومیه در پنجاه سال گذشته توصیف می‌کند. وی وضعیت کنونی را نتیجه‌ی خشکسالی شدید و تغییرات اقلیمی دانسته و به تغییر الگوی بارش از برف به باران و کاهش ذخایر برف در کوهستان‌ها اشاره می‌کند. این تغییرات، به همراه افزایش تبخیر ناشی از افزایش دمای زمین، منجر به کاهش شدید سطح آب دریاچه شده است.
کوهانی معتقد است که خشکی دریاچه ارومیه، پدیده‌ای انسان‌ساخت است که ریشه در توسعه‌ی نامتوازن کشاورزی در منطقه دارد. افزایش بی‌رویه‌ی زمین‌های کشاورزی، فراتر از ظرفیت منابع آبی منطقه، به همراه ضعف صنایع تبدیلی و قطعه‌قطعه شدن زمین‌ها، به بحرانی شدن وضعیت دامن زده است. وی همچنین به بی‌توجهی به اصول توسعه پایدار و ضعف حاکمیت در مدیریت اشتغال و ایجاد فرصت‌های شغلی جایگزین اشاره می‌کند. حاصلخیزی بالای منطقه، به جای اینکه به توسعه پایدار منجر شود، به دلیل مدیریت نادرست به عامل اصلی تخریب محیط زیست تبدیل شده است.
کوهانی با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه به یک تالاب فصلی تبدیل شده است، تأکید می‌کند که اگرچه با شروع بارندگی‌ها، اعتراضات و حساسیت‌ها ممکن است کاهش یابد، اما واقعیت این است که بحران همچنان ادامه دارد. وی مسیر انتخابی برای توسعه‌ی اقتصادی منطقه را عامل اصلی مرگ دریاچه می‌داند و به جایگزینی صنایع آب‌بر با صنایع استراتژیک و سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی کشاورزی، به عنوان راهکاری برای حل این مشکل اشاره می‌کند.
عواقب خشکی دریاچه ارومیه تنها به نابودی اکوسیستم محدود نمی‌شود. کاهش کیفیت آب شرب، مشکلات پوستی و تنفسی در ساکنان روستاهای اطراف، و حتی تهدید کشاورزی منطقه از جمله پیامدهای این بحران هستند. کوهانی با مقایسه‌ی وضعیت دریاچه ارومیه با دریاچه آرال در شوروی سابق، هشدار می‌دهد که اگر تدابیری جدی اتخاذ نشود، نتیجه‌ای مشابه در انتظار دریاچه ارومیه خواهد بود.
با این حال، کوهانی احیای دریاچه ارومیه را امکان‌پذیر می‌داند، اما با شرط تغییر در رویکردها. وی بر لزوم اصلاح تعریف احیا، با توجه به واقعیت‌های جدید اقلیمی و تمرکز بر سازگاری و تاب‌آوری تأکید می‌کند. این امر نیازمند تغییر سبک زندگی، کاهش مصرف آب، و برنامه‌ریزی دقیق برای آینده‌ی منطقه است. کوهانی بر ضرورت نهادینه‌سازی این رویکرد جدید در آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان به عنوان حوضه آبریز دریاچه ارومیه تاکید می‌کند. به گفته وی، باید از رویکردهای کشاورزی سنتی که به مصرف بالای آب منجر می‌شود، فاصله گرفته و با واقعیت کم‌آبی منطقه خود را تطبیق دهیم.
منبع: فرارو
