اخبار جهان گزارش می‌دهد که توله‌یوز ماده‌ای به نام «هرب»، که نسل سوم آن محسوب می‌شود، در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران مشاهده شده است. این رویداد نه تنها یک پیروزی در زمینه حفاظت از حیات وحش است، بلکه بارقه‌ی امیدی نویدبخش برای بقای یوزپلنگ آسیایی، گونه‌ای که ایران تنها پناهگاهش در جهان است، به شمار می‌آید.
دوربین‌های تله‌ای نصب شده توسط مؤسسه «میراث سبز پایدار» در جریان تازه‌ترین پایش خود، تصویری از یک یوز ماده جوان را ثبت کرده‌اند. با مقایسه‌ی دقیق الگوهای خال‌های این یوز با داده‌های موجود، مشخص شد که این حیوان از نسل «هرب»، ماده یوز زادآور توران، است. این کشف نشان‌دهنده‌ی ادامه‌ی روند تولیدمثل در میان جمعیت محدود باقی‌مانده‌ی یوزپلنگ‌هاست.
سعید یوسف‌پور در این زمینه توضیح داد که دوربین‌های تله‌ای مؤسسه میراث سبز پایدار در رصد اخیر خود، موفق به تصویربرداری از یک یوزپلنگ آسیایی جوان در منطقه‌ی توران شده‌اند. وی افزود که بررسی‌های تخصصی و تطبیق دقیق نقش خال‌ها، هویت این یوز را به عنوان یکی از ماده یوزهای جوان و بالغ شناخته شده در توران، که نسل سوم «هرب» تلقی می‌شود، تأیید کرده است.
یوسف‌پور همچنین بیان داشت که این یوز جوان از نسل یکی از ماده یوزهای کلیدی و موثر در سال‌های گذشته بوده و اکنون به عنوان بخشی از ذخیره‌ی ژنتیکی منطقه به شمار می‌رود. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان در ادامه گفت که کارشناسان پروژه حفاظت از یوز آسیایی، پس از بررسی دقیق تصاویر و تطبیق الگوهای خال‌ها، با اطمینان کامل هویت این یوز را تأیید کرده و متوجه شده‌اند که این توله ماده، نسل سوم «هرب» است.
«هرب» به عنوان بخشی از ذخیره‌ی ژنتیکی ارزشمند منطقه، نقشی حیاتی در تقویت جمعیت یوزپلنگ‌های آسیایی ایفا می‌کند. زادآوری نسل سوم، توانایی مقاومت این گونه در برابر بیماری‌ها و همچنین شانس بقا در برابر خطر انقراض را افزایش می‌دهد. این موفقیت پس از وقفه‌ی شش ساله‌ی «پروژه حفاظت از یوز آسیایی» و تلاش‌های اخیر برای احیای آن به دست آمده است. برنامه‌های جدید شامل پایش‌های علمی، جذب متخصصان و همکاری با جوامع محلی است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان، این اتفاق را نویدبخش آینده‌ی یوزپلنگ آسیایی در ایران دانست و گفت که این کشف، شاهدی روشن بر تداوم چرخه‌ی تولیدمثل در زیستگاه‌های اصلی این گونه در کشور است. به گفته‌ی وی، شناسایی یوزهای جوان، به ویژه ماده‌ها، می‌تواند در تحلیل روند جمعیتی و ارزیابی موفقیت‌های تولیدمثلی نقش مهمی ایفا کند و همچنین به دقیق‌تر شدن برنامه‌های حفاظتی کمک نماید.
یوسف‌پور افزود که توله‌ی نسل سوم «هرب» یکی از جوان‌ترین ماده یوزهایی است که در سال 1404 شناسایی شده و پتانسیل بالایی برای تقویت ساختار جمعیتی یوزپلنگ آسیایی در کشور دارد. وی تاکید کرد که اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان سمنان با همکاری گروه‌های علمی و سازمان‌های تخصصی، به دقت به پایش‌های میدانی ادامه خواهد داد تا تصویری شفاف از وضعیت کنونی یوزپلنگ آسیایی به دست آید و تصمیمات مدیریتی با پشتوانه‌ی علمی اتخاذ شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان ابراز امیدواری کرد که این رویداد، آینده‌ای روشن‌تر برای یوزپلنگ آسیایی رقم بزند و مسیر حفاظت از این گونه‌ی نادر را مستحکم‌تر سازد.
یوزپلنگ‌های آسیایی در دو دهه‌ی گذشته با تلفات گسترده‌ای روبرو بوده‌اند. از 68 یوز تلف شده، 85 درصد عامل انسانی داشته و 13 مورد صرفاً بر اثر تصادفات جاده‌ای از بین رفته‌اند. اقدامات مؤثر در کاهش تلفات جاده‌ای شامل ایمن‌سازی جاده‌هایی مانند محور میامی-عباس‌آباد از طریق نصب علائم هشدار، کاهش سرعت مجاز به 90 کیلومتر در ساعت و احداث حصارکشی است.
خشکسالی‌های پی در پی و کاهش جمعیت طعمه‌های طبیعی مانند آهو و جبیر، فشار مضاعفی بر یوزها وارد کرده است. برنامه‌های مدیریت منابع آبی و احیای مراتع در حال اجرا هستند. ورود دام و شتر به زیستگاه یوزها، منابع آبی و غذایی را محدود ساخته است. اجرای «سامانه خرید عرفی» برای کنترل تعداد دام در نقاط حساس، گام مثبتی در این زمینه بوده است.
با وجود چالش‌های موجود، الگوهای نوین حفاظت، مانند ایجاد «ذخیره‌گاه نیمه‌طبیعی» با الهام از تجربیات آفریقای جنوبی، در حال بررسی است، اگرچه طرح تکثیر در اسارت با ناکامی‌هایی همراه بوده است. ذخیره‌گاه توران با وسعتی بالغ بر 1.8 میلیون هکتار، یکی از آخرین اکوسیستم‌های قابل زیست برای یوزها محسوب می‌شود و زیستگاه گونه‌های دیگری مانند گور آسیایی و پلنگ ایرانی نیز هست.
جلب مشارکت جوامع عشایری و انجمن‌های محلی در امر حفاظت، از جمله راهبردهای موفقیت‌آمیز بوده است. برنامه‌های آموزشی و جبران خسارت وارده به دامداران نیز در دستور کار قرار دارد.
استفاده از دوربین‌های پیشرفته، پهپادهای نظارتی و تحلیل داده‌های هوشمند، دقت پایش را افزایش داده و امکان شناسایی سریع‌تر یوزهای جدید را فراهم کرده است. علی‌رغم این پیشرفت، کارشناسان هشدار می‌دهند که جمعیت یوزها هنوز کمتر از 30 فرد است و بدون اقدامات فوری، خطر انقراض همچنان جدی است.
برآوردها حاکی از آن است که برای اجرای برنامه‌ی پنج ساله‌ی نجات یوز، سالانه نیازمند 1.5 هزار میلیارد تومان بودجه هستیم که تاکنون محقق نشده است. یوزپلنگ به عنوان نماد ملی ایران، نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی ایفا می‌کند. کمپین‌های اطلاع‌رسانی اخیر، مشارکت مردمی را ارتقا بخشیده‌اند.
ایران می‌تواند با الگوبرداری از تجربه‌ی هند در واردات یوز از آفریقا و برنامه‌های احیای گوزن زرد، مدل‌های ترکیبی حفاظت را به کار گیرد. مشاهده‌ی «هرب» نه تنها یک دستاورد علمی، بلکه نمادی از مقاومت در برابر انقراض است. این موفقیت نشان می‌دهد که با اراده‌ی ملی، بهره‌گیری از فناوری و جلب مشارکت مردمی، می‌توان به بقای یوزپلنگ آسیایی در دشت‌های ایران امیدوار بود.
