آب؛ مأموریت تازه شبکه‌سازی دانش‌بنیان‌ها پس از تجربه نیروگاه‌های پشت‌بامی
این خبر را خبرگزاری اخبار جهان منتشر کرده است.
در تازه‌ترین گفت‌وگوها با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مشخص شد که مأموریت تازه شبکه‌سازی دانش‌بنیان‌ها در صنعت آب با درنظر گرفتن تجربه موفق شبکه‌سازی در حوزه انرژی خورشیدی به سمت پیاده‌سازی الگوی مشابهی می‌رود. هدف اصلی این رویکرد، ایجاد زنجیره‌های تخصصی بین شرکت‌های دانش‌بنیان است تا طراحی، اجرا و تامین تجهیزات به‌صورت به‌هم‌رسان در قالب پروژه‌های آب انجام شود و به این ترتیب کارایی و توان داخلی در مدیریت منابع آب ارتقا یابد.
فهرست کالا و خدمات دانش‌بنیان و سامانه جامع دانش‌بنیان، دو ابزار کلیدی برای شناسایی و ارزیابی محصولات دانش‌بنیان در کشور هستند. دبیرخانه شورای فناوری‌ها و تولیدات دانش‌بنیان مسئول تدوین این فهرست‌ها است و اقلام آنها از طریق سامانه‌ای ملی ثبت، پایش و به‌روزرسانی می‌شود. هم‌اکنون تعداد زیادی از اقلام در این سامانه ثبت شده و فرایند جایابی آنها با هدف بهبود دسترسی به فناوری‌های داخلی و هماهنگی با نیازهای صنعتی دنبال می‌شود. با وجود این، فهرست کالا و خدمات دانش‌بنیان، فهرست اقلام راهبردی و مجموعه‌ای از زیرمجموعه‌های آن به‌طور هم‌زمان به‌روز می‌شوند تا هر دو منبع، دید دقیق‌تری از ظرفیت‌های فناورانه کشور ارائه دهند.
در کنار این چارچوب‌های قانونی، دو بسته حمایتی تازه برای شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد. یکی از این بسته‌ها، با مبلغی معادل چند میلیارد تومان و دیگری با مبلغی در سطح ده‌ها میلیارد تومان طراحی شده است. این بسته‌ها با نرخ سود معین و دوره تنفس مشخصی ارائه می‌شوند و بخشی از آنها تاکنون تصویب و در صف پرداخت است. هدف از این حمایت‌ها، تسهیل ورود شرکت‌ها به فاز صنعتی، تقویت نقدینگی پروژه‌های فناورانه و سرعت‌بخشی به تجاری‌سازی فناوری‌های داخلی است. همچنین به‌زودی روند پرداخت بخش دیگری از این اعتبارها تکمیل می‌شود و انتظار می‌رود تا ابتدای فصل پاییز امکان استفاده عملی از آنها فراهم شود.
از دیگر سناریوهای حمایتی، تمدید مهلت ارائه اظهارنامه مالیاتی برای همه شرکت‌های دانش‌بنیان و برخی شرکت‌های فناور تا پایان شهریور است. در حوزه بیمه، مهلت استفاده از برخی حمایت‌های مربوط به سازمان تامین اجتماعی نیز در نظر گرفته شده است. این اقدامات با هدف حفظ فضای سرمایه‌گذاری و ارتقای امنیت سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان انجام می‌شود.
در رویکرد جدید، شفافیت در فرایند ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان یکی از اصول پایه مطرح است. دفتر ارزیابی با انتشار محتواهای آموزشی در حوزه‌های فناوری مختلف، مسیر ورود به فرایند ارزیابی را روشن کرده است تا شرکت‌ها بتوانند بدون اتکای بی‌جا به مشاوران بیرونی، فرایند ارزشیابی را به‌درستی دنبال کنند. همچنین فهرست کالا و خدمات دانش‌بنیان بازنگری و به‌روزرسانی شده تا به‌روزترین فناوری‌ها را در کنار بازار عرضه کند. نمونه این به‌روزرسانی، افزایش تعداد ردیف‌های زیرشاخه‌های کشاورزی و صنایع غذایی است که گواهی از بلوغ و شفافیت بیشتر در فهرست‌ها است. با این حال، سه فهرست اصلی—فهرست کالا و خدمات دانش‌بنیان، فهرست اقلام راهبردی و فهرست اقلام عرضه‌شده در سامانه—همنشین و هم‌سو با یکدیگر نیستند و هر کدام می‌توانند به‌طور جداگانه به‌روزرسانی شوند تا اطلاعات دقیق و قابل اتکایی ارائه دهند.
شبکه‌سازی تخصصی، مفهومی است که از نفت و گاز تا انرژی خورشیدی و پروژه‌های نیروگاه‌های کوچک، نمونه‌های موفقی از آن دیده شده است. در این مدل، یک شرکت دانش‌بنیان مسئول طراحی است و شرکت دیگری اجرای پروژه را به عهده می‌گیرد و تامین عمده تجهیزات، به‌ویژه پنل‌های خورشیدی، از سوی مجموعه‌های دانش‌بنیان صورت می‌گیرد. این رویکرد، کارایی پروژه‌ها و سرعت اجرای آنها را افزایش می‌دهد و از شکاف بین ایده تا محصول نهایی می‌کاهد. صاحب‌نظران این معاونت بر این باورند که می‌توان همین الگوی زنجیره‌ای را به حوزه آب گسترش داد تا در مدیریت توزیع آب شهری، تشخیص نشتی‌ها و فناوری‌های آب‌سنجی داخلی، با کارآمدی بیشتری عمل شود. این پروژه‌ها در برخی مناطق کشور در قالب طرح‌های پایلوت کلید خورده است و نتایج اولیه آنها نشان می‌دهد که حضور فعال نهادهای حاکمیتی حوزه آب می‌تواند سرعت اثرگذاری را افزایش دهد.
در دیگر بحث‌های کلیدی، ظرفیت فناوری در بخش آب نشان می‌دهد که شرکت‌های دانش‌بنیان توانایی توسعه فناوری‌های تشخیص نشتی در شبکه‌های آب، طراحی سامانه‌های مدیریت توزیع آب شهری و تولید تجهیزات مصرفی مرتبط را دارند. با وجود این ظرفیت‌ها، موانع بازار و قیمت‌گذاری آب و سایر عوامل منجر به شکل‌گیری تقاضای مؤثر نشده‌اند. متخصصان این حوزه تأکید می‌کنند که با همراهی دستگاه‌های مرتبط و ایجاد فضای بازار مناسب، همان مدل شبکه‌سازی در حوزه انرژی خورشیدی می‌تواند در صنعت آب نیز به‌طور قابل توجهی اثرگذار باشد.
در جمع‌بندی می‌توان گفت که هدف این سیاست‌ها، افزایش کارایی اقتصاد دانش‌بنیان و تقویت صادرات فناوری‌های داخلی است. این رویکرد، با تقویت زیرساخت‌های پایه مانند مراکز رشد، مراکز نوآوری و پارک‌های علم و فناوری، به سمت رشد پایدار شرکت‌های دانش‌بنیان می‌رود. طرحی به نام «هاتف» برای هدایت اعتبارات فناوری در دانشگاه‌ها اجرا می‌شود تا هسته‌های فناور در مراکز علمی تبدیل به شرکت‌های دانش‌بنیان شوند و از زیرساخت‌های پیش‌دانش‌بنیانی پشتیبانی شود. هم‌زمان، طرح غزال برای شناسایی شرکت‌های پیشرو و سرآمد، بخشی از استراتژی حمایتی برای تخصیص منابع ویژه صندوق نوآوری به این شرکت‌ها است.
به‌طور کلیدی، قانون جهش تولید دانش‌بنیان و قانون حداکثر استفاده از کالای ایرانی، به‌عنوان چارچوبی برای استفاده از ظرفیت‌های داخلی و جلوگیری از خرید کالاهای خارجی همتای داخلی را تقویت می‌کنند. سامانه توانیران نیز فعال است تا ثبت و پیگیری کالاهای دانش‌بنیان تجاری‌سازی‌شده را تسهیل کند و دستگاه‌های اجرایی را ملزم به ترجیح دادن کالاهای داخلی کند. در نهایت، هدف از این مجموعه اقدامات، نه تنها افزایش تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان نیست، بلکه ارتقای کیفیت، پایداری و صادرات فناوری‌های داخلی است تا کشور از طریق تقویت این اکوسیستم به خودکفایی و رشد اقتصادی دست یابد.
انتهای خبر
