خبرگزاری اخبار جهان منتشر کرده است
حمایت علنی یک مقام شاخص سازمان ملل از حماس: توضیحاتی تازه درباره ماهیت این جنبش و واکنش‌های بین‌المللی
در تازه‌ترین اظهارات خود، فرانچسکا آلبانیز، گزارشگر ویژه سازمان ملل در اراضی اشغالی فلسطین، بر موضوعی تأکید کرد که همچنان محل مناقشه و بحث آکادمیک و سیاسی گسترده‌ای در منطقه است: حماس یک جنبش سیاسی است که از طریق فرآیندهای انتخاباتی به قدرت رسید و بنابراین نباید به هیچ‌وجه تنها به عنوان گروهی از قاتلان یا نیروهای مسلح صرف تلقی شود. این دیدگاه که به شدت با روایت‌های رایج در بخش‌هایی از افکار عمومی جهانی مقابله می‌کند، مورد توجه بسیاری از ناظران و تحلیلگران قرار گرفته است.
آلبانیز در تحلیل‌های خود تصریح کرد که بسیاری از مخاطبان و رسانه‌ها از ماهیت حماس برداشت روشنی ندارند و از این رو ممکن است تصویری منفی یا یک‌بُعدی از این جنبش ارائه شود. او گفت که حماس در گذر سال‌های بعد از پیروزی انتخاباتی سال ۲۰۰۶، که به گفته وی یکی از دموکراتیک‌ترین انتخابات در منطقه بوده است، وارد عرصه سیاسی شد و به عنوان نیرویی سیاسی در معادلات داخلی Gaza نقش‌آفرینی کرده است. در نتیجه، واکنش‌های بین‌المللی و ناظرانی که صرفاً از منظر جنگ و خشونت به این گروه نگاه می‌کنند، ممکن است تصویری ناقص از واقعیت ماجرا ارائه دهند.
گزارشگر ویژه سازمان ملل افزود که هر گونه ارزیابی درباره حماس باید با توجه به زمینه‌های تاریخی و پروتکل‌های حقوق بشری صورت بگیرد. به باور او، گفتمان‌های غالب برخی کشورهای غربی و نزدیک به آن‌ها درباره «ماهیت حماس» اغلب از چارچوب حقیقت و شفافیت‌های حقوقی فاصله می‌گیرد و پیامدهای قابل‌تأملی برای فهم عمیق‌تر وضعیت فلسطین و امنیت منطقه ایجاد می‌کند. به‌زعم آلبانیز، حماس به‌عنوان نیرویی با مشروعیت سیاسی، پس از پیروزی در انتخابات سال‌های گذشته، از طریق کانال‌های مشروع داخلی قدرت را به دست آورده است و این نکته‌ای است که باید در تحلیل‌های بین‌المللی به‌درستی برجسته شود.
او همچنین به این نکته اشاره کرد که در کانون بحث‌ها نباید تنها بر جنبه‌های خشونت و درگیری تأکید کرد، بلکه باید به نقش‌ها و وظایف دولت‌ها، نهادهای آموزشی، بهداشت و زیرساخت‌های عمومی در Gaza نیز توجه کرد. آلبانیز با تأکید بر این نکته که ساخت مدارس، بیمارستان‌ها و سایر تاسیسات عمومی بخشی از عملکرد یک حکومت است، افزود که چنین ابعادی از حماس نباید از نگاه خارج از چارچوب سیاسی و حقوقی دور بماند. به این ترتیب، تحلیل دقیق‌تر از حماس مستلزم درک عمیق‌تر از بافت‌های اجتماعی، اقتصادی و تاریخی این جنبش و همچنین نحوه تعامل آن با نظام بین‌الملل است.
اظهارات این گزارشگر ویژه در شرایطی مطرح می‌شود که منطقه به شدت با مناقشات و پیامدهای انسانی ژرفی روبه‌روست. در چنین فضایی، برخی از مقامات و مفسران با نگاه منتقدانه به عنوان یک اصل پذیرفته‌اند که همه گروه‌های سیاسی در منطقه، حتی آن‌ها که با خشونت درآمیخته‌اند، باید در چارچوب قوانین بین‌الملل و اصول حقوق بشر ارزیابی شوند و در مسیر پاسخگویی به ظلم و نقض حقوق بشر، از ابزارهای مسالمت‌آمیز و مبتنی بر شفافیت استفاده کنند.
در کنار این بحث‌های نظری، گزارش آلبانیز با تأیید و تبیین برخی مستندات حقوق بشری همراه شده است که به شدت اسرائیل را در بزنگاه‌های انسانی بحران‌زا در Gaza مورد نقد قرار می‌دهد. او با اشاره به مستندات متعدد درباره جنایات نسل‌کشی احتمالی و نقض‌های گسترده حقوق بشر در این منطقه، تأکید کرد که پاسخ‌های منطقی و عینی به این واقعیت‌ها لازمهٔ پایبندی به اصول عدالت و پاسخگویی بین‌المللی است. این جنبه از گفت‌وگو با واقعیت‌های میدانی، یکی از عوامل جدی در به‌کارگیری ابزارهای حقوقی و سیاسی در سطح بین‌الملل به شمار می‌آید.
گزارشگر ویژه سازمان ملل در عین حال به فضای فشارها و محدودیت‌های موجود برای صدای مستقل در جامعه بین‌المللی اشاره کرد. او بیان کرد که برخی از کشورها و مقامات می‌کوشند با فشارهای سیاسی یا محدودیت‌های حقوقی، صدای حقیقت‌طلبانه و مستند درباره وضعیت حقوق بشری در اراضی اشغالی را تضعیف کنند. در این فرایند، وی به نقش و جایگاه گزارشگران حقوق بشر و پژوهشگران مستقل تأکید کرد و گفت که تقویت نهادهای مستقل حقوق بشر، به ویژه در مناطق در معرض بحران انسانی، امری ضروری است.
این بحث‌ها در حالی مطرح می‌شود که برخی از ناظران در تحلیل‌های خود بر وزن و اهمیت واقعیت‌های حقوقی و انسانی تاکید دارند، و برخی دیگر با نگاه واقع‌گرایانه‌تری به تعادل بین امنیت ملی و حقوق انسانی می‌نگرند. اما بدون تردید، اظهارات آلبانیز، با وجود حساسیت‌های سیاسی موجود، به گفتمانی تبدیل شده که از یک‌سو به ضرورت درک دقیق‌تر از بنیان‌های فکری و سیاسی حماس اشاره می‌کند و از سوی دیگر بر اهمیت شفافیت، عدالت و پاسخگویی بین‌المللی پای می‌فشارد.
در نهایت، این سخنان نه تنها به نقد روایت‌های محدود درباره حماس کمک می‌کند، بلکه بر اهمیت بازنگری و بازتعریف چارچوب‌های تحلیل در مورد منازعات طولانی‌مدت خاورمیانه تأکید می‌کند. حضور چنین دیدگاه‌هایی از سوی مقامی با جایگاه حقوقی بین‌المللی، می‌تواند به فهم بهتر از پیچیدگی‌های سیاست، امنیت و حقوق بشر در Gaza و کل منطقه کمک کند و به تصمیم‌گیرندگان بین‌المللی دریچه‌ای برای رفتار مسئولانه‌تر بدهد.
خبرگزاری اخبار جهان به عنوان منبعی مستقل و بی‌طرف، همچنان به پوشش تحولات بین‌الملل با رویکردی واقع‌بینانه، مبتنی بر مستندات و احترام به اصول حقوق بشر ادامه می‌دهد.
