خبرگزاری اخبار جهان منتشر کرده است: اعطای تابعیت سوری به جنگجویان خارجی که در کنار گروهک تکفیری تحریرالشام در جنگ داخلی سوریه علیه دولت بشار اسد می‌جنگیدند، به یکی از موضوعات حساس و پرتنش امنیتی و سیاسی این کشور تبدیل شده است. گزارش‌های منتشره نشان می‌دهد که شمار زیادی از این جنگجویان غیرسوری که عمدتاً از کشورهای آسیای میانه و چین با ملیت اویغور و ازبک هستند، از دمشق درخواست تابعیت سوری کرده‌اند تا به اعضای رسمی و به رسمیت شناخته‌شده دولت سوریه تبدیل شوند و از حقوق شهروندی برخوردار شوند.
حزب ترکستانی، یکی از کانون‌های اصلی حضور این جنگجویان خارجی در سوریه، در مناطق ادلب و اطراف آن به ویژه در جسر الشغور، جبل السماق، سهل الغاب و همچنین جبل الاکراد و جبل الترکمان حضور گسترده‌ای دارد. گزارش‌ها حاکی از آن است که این گروهک با فرماندهی ابوالقاسم ترکستانی سازماندهی شده و پیش از این در کنار گروه‌های تروریستی فعال در تحریرالشام در صفوف نیروهای میدان نبرد حضور داشتند. همچنین گفته می‌شود که ابوعایشه ترکستانی مسئولیت جنبه‌های سیاسی و عقیدتی این گروه را بر عهده دارد. این ساختار، با حضور عناصر خارجی و به ویژه اویغورهای چینی و همچنین اتباع ازبک، به یکی از حوزه‌های پیچیده امنیتی و قومی در سوریه بدل شده است.
بر اساس گزارش‌های به‌دست‌آمده، حدود پنج هزار نیروی ترکستانی که از ملیت‌های غیرسوری هستند، در مناطق مذکور در ادلب مستقرند و در خطوط مقدم گروه‌های تروریستی حضور دارند. این نیروها، که پیش از حضور در سوریه، در قالب آموزش‌های نظامی در مناطق مختلف دیده‌اند، به گفته منابع مطلع در حال حاضر در قالب واحدهای نظامی با حمایت و مدیریت شبکه‌های تروریستی محلی عمل می‌کنند. وجود چنین واحدهایی در چارچوب یک دولت داخلی برای دمشق از منظر امنیت ملی دارای پیامدهای زیادی بوده و به طور فزاینده‌ای مذاکرات و تصمیم‌گیری‌های سیاسی در حوزه تابعیت و حقوق شهروندی را تحت‌تأثیر قرار داده است.
در بخشی از گزارش‌ها آمده است که این جنگجویان غیرسوری به ویژه از طریق کانال‌های منطقه‌ای و بین‌المللی درخواست تابعیت سوری می‌کنند تا هم از مزایای حقوق شهروندی برخوردار شوند و هم با پوشش حقوقی دولت سوریه در ساختارهای امنیتی و انتظامی کشور حضور پیدا کنند. مسئله‌ای که برای دولت دمشق و نهادهای امنیتی به شدت پرتنش است، زیرا اعطای تابعیت به چنین گروه‌هایی می‌تواند تغییری بزرگ در تعادل قومی وِهم‌زمان امنیتی سوریه ایجاد کند و از سوی کشورهای همسایه و متحدان منطقه‌ای با حساسیت‌های قابل‌توجهی دنبال شود.
از منظر بین‌المللی، ایالات متحده آمریکا و ناتو در عین حال به‌عنوان ابزارهای فشار در منطقه، دیدگاهها و رویکردهایی نسبت به این دسته از گروه‌های خارجی در سوریه دارند. برخی مقام‌های غربی این گروهک‌ها را به‌عنوان ابزارهای بالقوه‌ای برای ایجاد تعادل یا توازن در رقابت‌های بزرگ‌تری منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای می‌دانند. با این حال، کشورهای همسایه و برخی بازیگران منطقه‌ای نگرانی‌هایی جدی درباره حضور طولانی‌مدت این نیروها در ترکیب امنیتی سوریه دارند؛ نگرانی‌هایی که به ویژه از منظر ثبات داخلی و امنیت مرزهای مشترک با عراق و لبنان نمود پیدا می‌کند.
گروه ترکستانی و برخی از نیروهای اویغور با تجربه‌های جنگی و آموزشی متعدد، از نظر تحلیلگران منطقه‌ای می‌توانند نقش کلیدی در آینده رویدادهای امنیتی سوریه ایفا کنند. گزارش‌ها حاکی از این است که برخی از این نیروها به دلیل تجربه‌های حضور در میدان‌های نبرد و همچنین ارتباط‌های گسترده با بازیگران تروریستی، از منظر استراتژیک برای برخی طرف‌های خارج از سوریه اهمیت دارند. در این چارچوب، کشورهای منطقه همچون مصر و اردن نسبت به حضور این گروه‌ها در ساختار امنیتی سوریه و تبعات آن برای ثبات منطقه ابراز نگرانی کرده‌اند.
با وجود این تحولات، دولت دمشق در حال بررسی گزینه‌های قانونی و سیاسی مربوط به اعطای تابعیت است. پرسش اصلی این است که آیا اعطای تابعیت به این جنگجویان خارجی می‌تواند به ثبات و امنیت یا بالعکس به بی‌ثباتی و چالش‌های امنیتی منجر شود. به نظر می‌رسد که تصمیم‌گیری نهایی در این خصوص به توازن بین منافع ملی سوریه، فشارهای بین‌المللی و نیز تضمین‌های عملی برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی از تابعیت جدید بستگی دارد.
در عین حال، تحلیلگران تأکید می‌کنند که حضور نیروهای خارجی در قالب تابعیت یا حضور غیررسمی در ساختارهای امنیتی سوریه می‌تواند به تقویت محورهای نزاع داخلی یا ایجاد شکاف‌های اجتماعی-قومی دامن بزند. از این رو، طراحی راهبردی برای مدیریت چنین گروه‌هایی بدون تزلزل در اصول حاکمیت و حفاظت از حقوق شهروندی دیگر شهروندان کار ساده‌ای نیست و نیازمند هماهنگی گسترده میان نهادهای امنیتی، دیپلماسی و اجماع‌های بین‌المللی است.
به دلیل اهمیت این مسئله برای مسیر آینده سوریه و تأثیر آن بر امنیت منطقه، انتظار می‌رود که دمشق با دقت و تحلیل‌های جامع‌تر، تصمیمات مد‌رن و سازگار با ملاحظات قانونی و انسانی را اتخاذ کند. در هر صورت، آنچه روشن است، اعطای تابعیت سوری به جنگجویان خارجی که در قالب گروه‌های تروریستی در سوریه عمل کرده‌اند، می‌تواند به یکی از مباحث محوری در فضای سیاسی-امنیتی این کشور تبدیل شود و واکنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نسبت به این تصمیم، پیامدهای قابل‌توجهی در پی داشته باشد.
