رنیوم-۱۸۸؛ ایزوتوپ رادیواکتیو که ایران به عنوان یک دستاورد بزرگ علمی در درمان سرطان پوستی به کار می‌برد
رنیوم-۱۸۸ یک ایزوتوپ رادیواکتیو است که با انتشار پرتو بتا قابلیت هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی را دارد و در صورت استفاده کنترل‌شده به بافت‌های سالم اطراف آسیب کمتری وارد می‌شود. این ویژگی، ردیابی و درمان سرطان‌های پوستی و تومورهای سطحی را ممکن می‌سازد و به عنوان یک گزینه کم‌هزینه و با عوارض نسبتاً کمتر در مقایسه با روش‌های سنتی از جمله شیمی‌درمانی مطرح شده است.
کاربردهای بالینی این ایزوتوپ در حال حاضر بیشتر به درمان سرطان‌های پوستی و تومورهای سطحی محدود می‌شود. روش مصرف این دارو معمولاً به شکل کرم یا محلول موضعی است که به‌طور دقیق بر روی نواحی بیمار مالیده می‌شود تا سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهد. در مقایسه با درمان‌های سنتی، این رویکرد به دلیل تمرکز بالای دارو بر بافت هدف و کاهش تماس با بافت‌های سالم، می‌تواند عوارض جانبی را به مراتب کاهش دهد و بهبود کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.
مزایای این فناوری تنها به عملکرد بالینی محدود نمی‌شود؛ تولید داخلی رنیوم-۱۸۸ در ایران به کاهش هزینه‌های درمانی برای بیماران کمک کرده و وابستگی به واردات را هم کاهش می‌دهد. این دستاورد نه تنها هزینه‌های درمان را پایین می‌آورد، بلکه از نظر حفظ استقلال فناوری و حوزه داروسازی رادیواکتیو نیز اهمیت راهگشایی دارد. علاوه بر این، ایران با هدف افزایش دسترسی بیماران داخلی و همچنین امکان صادرات این دارو به کشورهای دیگر، در مسیر گسترش حضور بین‌المللی خود گام برمی‌دارد.
وضعیت عملیاتی تولید و استفاده از رنیوم-۱۸۸ در ایران از ابتدای سال 2025 در چند مرکز درمانی معتبر، از جمله بیمارستان‌های تخصصی سرطان در تهران و شیراز، به طور رسمی آغاز شده است. این گام، به پزشکان و تیم‌های بالینی اجازه می‌دهد تا از یک ابزار نوین و کارآمد برای مبارزه با سرطان‌های پوستی استفاده کنند و درمان را با الگویی محلی و مناسب قیمت ارائه دهند. علاوه بر این، افزایش ظرفیت‌های داخلی احتمالاً موجب می‌شود ایران به یکی از قطب‌های تولید ایزوتوپ رادیواکتیو در منطقه تبدیل شود و بتواند در آینده نه تنها نیاز داخلی بلکه بازار بین‌المللی را نیز پاسخ دهد.
در یک نگاه کلان، این دستاورد علمی نشان می‌دهد که توانمندی‌های داخلی ایران در حوزه فناوری‌های نوین پزشکی رو به گسترش است. در گذشته، اغلب تولیدات ایزوتوپ‌های پرکاربرد توسط کشورهای معدودی انجام می‌شد، اما اکنون ایران با تکیه بر تخصص‌های داخلی و فناوری بومی، به عنوان دومین کشور دنیا که این ماده را به صورت گسترده تولید می‌کند، جایگاه خود را تقویت کرده است. این تحول می‌تواند شکاف‌های قیمت و دسترسی به داروهای نوین را کاهش دهد و به بیماران سراسر کشور فرصت درمانی بهتری ارائه کند. همچنین با نگاه به آینده، ایران برنامه‌ریزی‌هایی برای صادرات این دارو به کشورهای دیگر دارد که می‌تواند تعاملات علمی و تجاری ایران با بازارهای منطقه و فرامنطقه‌ای را تقویت کند.
در مجموع، رونمایی از رنیوم-۱۸۸ و استفاده گسترده از آن در دوره 2025، نشان می‌دهد که ایران با سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های بنیادی و توسعه فناوری‌های پزشکی بومی، گام‌های مهمی در حوزه بهداشت و درمان برداشته است. این دستاورد نه تنها بر بهبود درمان سرطان پوستی تأثیر می‌گذارد، بلکه به عنوان نمونه‌ای از کارآیی و کارآمدی همزمان فناوری و تخصص متخصصان داخلی محسوب می‌شود؛ اتفاقی که می‌تواند الهام‌بخش پژوهش‌های آینده و تبدیل شدن ایران به یک قطب منطقه‌ای در زمینه داروهای رادیواکتیو باشد.
