توقف روند صعودی آلودگی هوا هدف مشترک دستگاه‌های اجرایی
خبرگزاری اخبار جهان منتشر کرده است
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی در هشتادمین جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوای استان با اشاره به وضعیت نگران‌کننده آلودگی هوا در این استان از جمله کلان‌شهر مشهد، بر تعریف و عملیاتی کردن هدف روشن و مشخصی برای سال ۱۴۰۴ تحت عنوان «توقف روند صعودی آلودگی هوا» تأکید کرد و گفت که این هدف باید به عنوان محور اصلی همه دستگاه‌های اجرایی مطرح و پیگیری شود. وی همچنین تأکید کرد که برای رسیدن به این هدف، رویکردی علمی و مستند باید جایگزین گفت‌وگوهای صرف باشد و خروجی‌های ملموسی برای مدیریت آلودگی هوا ارائه شود.
این مقام مسئول در ادامه افزود: برای رسیدن به توقف روند صعودی آلودگی هوا در سال آینده، لازم است وظایف هر دستگاه به‌طور مشخص تعریف شود و اقداماتی عملیاتی، قابل سنجش و زمان‌بندی‌شده اجرایی شود. وی یادآور شد که آلودگی هوای استان به‌ویژه در کلان‌شهر مشهد با ملاحظات انسانی و محیطی جدی روبه‌رو است و برای کاهش تاثیرات آن باید تمامی ارکان دخیل در مدیریت شهری، اجرایی و سلامت عمومی با هم هم‌راستا عمل کنند.
قامتی اظهار داشت که در سال ۱۴۰۴ باید خروجی‌های قابل ارزشی ارائه شود تا بتوان سال را با گزارش‌های عینی در برابر آلودگی هوا پایان داد یا دست‌کم به مدیریت موثر آلودگی دست یافت. وی تصریح کرد که اگر در عمل نتوانیم آلودگی را کاهش دهیم، باید بتوانیم آن را کنترل، پیشگیری و مدیریت کنیم تا سلامت مردم و محیط زیست خسارت نبینند. وی همچنین با اشاره به نیاز به هم‌افزایی بودجه‌ای بین دستگاه‌ها گفت: صرف‌نظر از تخصیص‌های جزئی و محدود، همه سازمان‌ها باید سهمی از بودجه خود را به طرح‌ها و اقدامات کاهش آلودگی هوا اختصاص دهند؛ نگاه محدود به بخش یا موضوعی پاسخگو نخواهد بود.
در کنار این سخنان، وی به اهمیت رویکرد علمی در تحلیل آلودگی هوا اشاره کرد و گفت که تبادل نظر در جلسات و ارائه سخنرانی‌ها کافی نیست؛ باید شمارش‌پذیر و قابل‌ارزیابی باشد. وی افزود که در سال‌های گذشته، به‌ویژه در مطالعات ۲۰۲۲، آلودگی هوای خراسان رضوی نمود بالایی از آسیب‌ها را به سلامت مردم وارد کرده و این امر می‌تواند به بهبودهایی قابل‌توجه منجر شود اگر خروجی‌های علمی و عملی از جلسات استخراج و به کار گرفته شود.
وی اضافه کرد که در سال ۲۰۲۲ بیش از هفت درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از آلودگی هوا در کشور به این استان مربوط بوده و خراسان رضوی در رده پنجم کشور از نظر میزان مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا قرار دارد. این آمار نشان می‌دهد که وضعیت هوای استان به‌ویژه در مشهد، به‌ویژه با رشد جمعیت و تغییرات شهری، در سطحی نگران‌کننده است و نیازمند اقدامات جدی و هماهنگ است.
قامتی همچنین با اشاره به جلسات سال‌های اخیر، خاطرنشان کرد که در پایان سال ۱۴۰۳ جلسه‌ای ویژه با محوریت بررسی وضعیت آلودگی هوای مشهد برگزار شد و در آن‌جا مشهد به عنوان چهارمین شهر آلوده کشور شناسایی شد. وی پرسشگرانه از خروجی این جلسات و اینکه آیا آمارها به نتیجه‌ای ملموس برای مدیریت استان منجر شده‌اند، پرسید و بر این نکته تأکید کرد که این پرسش‌ها باید به پاسخ‌های عملی تبدیل شوند. همچنین به بار اقتصادی آلودگی هوا اشاره کرد و گفت افزایش ۲۵ درصدی مراجعان به مراکز پیش‌بیمارستانی در زمان آلودگی، نشان‌دهنده ارتباط مستقیم آلودگی با سلامت جامعه و نیاز به برنامه‌های پیشگیرانه و کاهش‌دهنده آسیب‌های بهداشتی است.
قامتی بر این باور تأکید کرد که برخی عوامل مؤثر در آلودگی هوا توسط کارشناسان شناسایی شده‌اند؛ منابع متحرک مانند خودروها و منابع ثابت مانند صنایع هر دو باید تحت برنامه‌های اجرایی و عملیاتی قرار گیرند. وی با اشاره به پروژه‌های عمرانی در دست اجرا در مسیر مشهد–گلبهار، از جمله آزادراه و قطار شهری، هشدار داد که اجرای چنین طرح‌هایی بدون نگاه دقیق محیط‌زیستی و آمایش سرزمینی می‌تواند بار ترافیکی جدیدی بر شهر وارد کند و به‌همین دلیل قبل از هرگونه تصمیم‌گیری باید جوانب زیست‌محیطی به‌درستی مد نظر قرار گیرد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری، با بیان اینکه برای موفقیت در کاهش آلودگی هوا همه دستگاه‌ها باید در کنار هم با اختصاص اعتبار و منابع اجرایی ورود کنند، گفت که نگاه بخشی و موضوعی پاسخگو نیست و هم‌افزایی منابع باید نخستویت یابد. او در پایان گفت که اگر دستگاه‌ها به‌درستی به وظایف خود عمل کنند و منابع لازم را در اختیار برنامه‌ها قرار دهند، می‌توان در پایان سال گزارشی ارائه کرد که نشان‌دهنده تحقق اهداف یا حداقل مدیریت مؤثری بر آلودگی هوا باشد. اگر نتوانیم آلودگی را به‌طور کامل کاهش دهیم، باید بتوانیم آن را کنترل کنیم و به شکل قابل‌قبولی مدیریت نماییم.
در این جلسه سعید محمودی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، نیز با اشاره به پیچیدگی وضعیت آلودگی هوا در کلان‌شهرها، گفت که شرایط هوای مشهد و سایر شهرها به‌دلیل رشد جمعیت و عوامل متنوع، از نظر زیست‌محیطی با چالش‌های جدی روبه‌رو است و بدون طراحی و اجرای راهکارهای اساسی، مشکلات می‌تواند تشدید شود. وی بر اهمیت الگوبرداری از تجربه‌های جهانی موفق در کاهش آلودگی هوای شهرهای دیگر تأکید کرد و تصریح کرد که کشورهای دنیا که زمانی از آلوده‌ترین نقاط بوده‌اند، اکنون به عنوان نمونه‌های موفقی در کنترل آلودگی شناخته می‌شوند و ایران نیز باید از این تجربیات برای مدیریت رشد جمعیت و توسعه شهری استفاده کند.
محمودی همچنین به کیفیت پایین سوخت و نبود استانداردهای کافی در خودروهای داخلی اشاره کرد و یادآور شد که این عوامل از جمله دلایل اصلی آلودگی هوا هستند و همه دستگاه‌ها باید به‌طور هم‌افزا و هماهنگ در این زمینه اقدام کنند تا نتایج مطلوب حاصل شود. وی افزود که روند تولید منابع متحرک آلاینده روزبه‌روز افزایش می‌یابد و به‌علت بی‌توجهی به استانداردهای لازم در سوخت و خودرو، آلودگی هوا تشدید می‌شود؛ به‌این‌دلیل نیازمند بازنگری و اصلاح جدی در سیاستگذاری‌ها و استانداردها هستیم.
رضا اسماعیلی، مدیر مرکز پالایش آلاینده‌های زیست‌محیطی شهر مشهد، نیز در گزارشی از وضعیت کیفیت هوای مشهد گفت: در سال جاری تا کنون ۱۴۹ روز مورد پایش قرار گرفته است که تنها ۷ روز هوای پاک ثبت شده و ۷۷ روز کیفیت هوا قابل قبول بوده است. همچنین ۵۳ روز برای گروه‌های حساس ناسالم گزارش شده و ۱۲ روز هوای ناسالم برای تمامی افراد ثبت شده است؛ هرچند وضعیت بسیار ناسالم یا خطرناک مشاهده نشده است. مقایسه آمار امسال با سال گذشته نشان می‌دهد که کیفیت هوا نسبت به سال قبل به‌طور معنی‌داری وخیم‌تر شده است. به‌ویژه نمود قابلیت‌های آماری نشان می‌دهد که امسال نسبت به سال قبل، روزهای هوای پاک از ۱۶ روز به ۷ روز کاهش یافته و روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس از ۱۸ روز به ۵۳ روز افزایش یافته است. همچنین روزهای ناسالم برای تمامی مردم نیز امسال به ۱۲ روز رسیده است.
اسماعیلی توضیح داد که با بررسی آلاینده‌ها مشخص شده است که به جز دی‌اکسید گوگرد، سایر آلاینده‌های گازی روند کاهشی داشته‌اند، اما ذرات معلق به شکل معنی‌داری افزایش یافته‌اند و این موضوع تأثیر قابل توجهی در کاهش کیفیت هوای مشهد دارد و نیازمند اقدام‌های جدی برای کاهش آنها است. وی به شرایط اقلیمی نیز اشاره کرد و گفت که بارش مشهد نسبت به دوره آماری بلندمدت حدود ۳۷ درصد و نسبت به سال گذشته تقریباً ۵۰ درصد کاهش یافته است که این کاهش بارش، زمینه‌ساز افزایش گرد و غبار و تشدید آلودگی هوا است و این مسأله باید به‌طور جدی از سوی مسئولان و با برنامه‌ریزی دقیق برای مقابله با آن پیگیری شود.
در پایان این نشست، مسئولان حفاظت محیط زیست و کارگروه‌های مرتبط بر اهمیت هماهنگی میان دستگاهی برای کاهش آلودگی هوا تأکید کردند و گفتند که تنها با هم‌افزایی اعتبارات، اجرای برنامه‌های مدون و پایش مستمر می‌توان به نتایجی پایدار دست یافت. آنها همچنین بر ضرورت ارائه گزارش‌های سالانه از پیشرفت‌ها و چالش‌های مرتبط با آلودگی هوا تأکید کردند تا بتوانند در پایان دوره از بابت دست‌یابی به اهداف یا مدیریت موثر آلودگی هوا گزارش دهند.
خبرگزاری اخبار جهان همچنان پیگیر گزارش‌های میدانی و گزارش‌های تخصصی از وضعیت آلودگی هوا در خراسان رضوی و به‌طور خاص مشهد است تا ضمن انعکاس آخرین تحلیل‌ها و داده‌های علمی، به اطلاع‌رسانی شفاف برای شهروندان بپردازد و از طریق پوشش منسجم اخبار، دغدغه‌های سلامت عمومی را به نقطه‌های قابل اقدام برای تصمیم‌سازان تبدیل کند.
