به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از اعتماد، با گذشت دو ماه از اعلام نگرانی دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره اختلال در تولید داروهای ترک اعتیاد، اطلاعات جدیدی نشان می‌دهد که این مشکل ممکن است ارتباط مستقیمی با کمبود ماده اولیه (تریاک) نداشته باشد. پیش از این، کمبود کشفیات تریاک دلیل اصلی این بحران عنوان و کشت خشخاش برای خودکفایی دارویی پیشنهاد شده بود.
در نیمه مرداد ماه سال جاری، حسین ذوالفقاری، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، اعلام کرد که به دلیل ممنوعیت تجارت مواد مخدر توسط طالبان و کاهش کشت خشخاش در افغانستان، ورود قاچاق تریاک به ایران به شدت کاهش یافته است. بر اساس آمار رسمی، کشفیات تریاک در سال ۱۴۰۱ حدود ۵۰۹ تن، در سال ۱۴۰۲ حدود ۴۰۴ تن و در سال ۱۴۰۳ به حدود ۲۰۹ تن کاهش یافته است.
به گفته ذوالفقاری، وزارت بهداشت هشدار داده بود که این کاهش کشفیات، روند تولید داروهای مشتق از تریاک را مختل کرده و کارخانه‌های داروسازی با کمبود ماده اولیه روبرو هستند. او فعال‌سازی مجوز قدیمی کشت خشخاش برای مصارف دارویی را راه‌حل فوری این مشکل دانست؛ مجوزی که از سال ۱۳۵۷ استفاده نشده است.
یک منبع آگاه در وزارت بهداشت نیز با تایید نیاز سالانه کشور به ۵۰۰ تن تریاک خالص، اعلام کرد که تولیدکنندگان علاوه بر کمبود ماده اولیه، با مشکل ناخالصی تریاک‌های دریافتی نیز مواجه‌اند. وی هشدار داد که در صورت تداوم این وضعیت، بازار داروهای ترک اعتیاد و داروهای تسکینی در سال آینده با بحران جدی روبرو خواهد شد.
طی دو ماه گذشته، پیشنهاد کشت خشخاش با واکنش‌های موافق و مخالف روبرو شد. مخالفان نگران تبدیل شدن ایران به یک تولیدکننده تریاک در منطقه بودند، در حالی که موافقان دولتی تاکید داشتند که کشت نوعی شقایق صنعتی (الیفرا) در زمین‌های تحت نظارت دولت، برای مصارف دارویی و بدون قابلیت سوءمصرف خواهد بود.
صنعت دارو: پول برای تولید نداریم
آقای «الف»، یکی از پنج تولیدکننده اصلی داروهای ترک اعتیاد، مشکل اصلی را نه کمبود تریاک، بلکه کمبود شدید نقدینگی و مشکلات مالی عنوان می‌کند. او می‌گوید با وجود دریافت تریاک بی‌کیفیت از اسفند سال گذشته، مشکل بزرگتر، ناتوانی مالی شرکت‌های تولیدکننده برای ادامه فعالیت در نیمه دوم سال است.
این تولیدکننده توضیح داد: «ما سهمیه تریاک را باید نقدی از ستاد مبارزه با مواد مخدر بخریم، اما مطالبات خود از شرکت‌های پخش را با تأخیری ۱۰ تا ۱۲ ماهه دریافت می‌کنیم. با توجه به تورم و افزایش هزینه‌ها، تولید با قیمت‌های مصوب سازمان غذا و دارو دیگر ممکن نیست. در حال حاضر حتی برای خرید شیشه و لوازم بسته‌بندی پول نداریم.» او افزود که توان تولیدشان به شدت کاهش یافته و برای مثال، تولید ماهانه شربت تریاک از ۷۰۰ هزار شیشه در سال گذشته به ۲۵۰ هزار شیشه رسیده است.
وزارت بهداشت: کمبود نقدینگی بود و هنوز هم هست
آقای «میم»، یک منبع آگاه در وزارت بهداشت، مشکل کمبود نقدینگی در صنعت دارو را تایید می‌کند. به گفته او، قیمت دارو حدود سه سال ثابت مانده بود و این امر انگیزه تولید را از بین برد و حتی تولید برخی داروهای ساده متوقف شد. او به نایاب شدن شیرخشک در داروخانه‌ها به دلیل به‌صرفه نبودن فروش آن اشاره کرد. هرچند دولت تلاش کرد با تسویه بخشی از بدهی‌ها به صنعت دارو کمک کند، اما این کمک‌ها ناکافی بود و مشکل اصلی نقدینگی همچنان پابرجاست.
ستاد مبارزه با مواد مخدر: انبارهای ما خالی از تریاک شده است
یک منبع آگاه در ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌گوید که با گران شدن تریاک، تقاضا برای دریافت شربت تریاک در مراکز ترک اعتیاد افزایش یافته است. او نیاز سالانه صنعت دارو را حدود ۷۰۰ تن تریاک اعلام کرد، در حالی که مجموع کشفیات سال گذشته تنها ۲۵۰ تن بوده است. به گفته این منبع، «حالا انبارهای کشفیات به طور کامل خالی شده و پنج شرکت دارویی تولیدکننده با بحران جدی ماده موثره مواجهند.»
رئیس کانون درمانگران اعتیاد: نه کمبود دارو داریم و نه به تریاک نیاز داریم؛ مسئله، رانت تولید است
علی غلامی، رئیس هیئت‌مدیره کانون سراسری مراکز درمان سوءمصرف مواد، معتقد است که هیچ کمبودی در زمینه داروهای ترک اعتیاد وجود ندارد و جنجال اخیر، پوششی برای «رانت در زنجیره تولید و تامین داروهای مخدر» است. او این سوال را مطرح می‌کند: «اگر دولت واقعاً با کمبود تریاک مواجه شده، چرا از یک‌سال قبل تا همین حالا، داروهای ترک اعتیاد به افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و نیجریه صادر می‌شود؟»
غلامی با اشاره به مجوزهای صادراتی، به صدور میلیون‌ها عدد قرص متادون، بوپرونورفین، ترامادول و هزاران شیشه شربت تریاک به کشورهای همسایه اشاره می‌کند. او تاکید دارد که میزان کشفیات فعلی برای تأمین نیاز داخلی کافی است، به شرط آنکه آمار واقعی نیاز به ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام و رانت موجود حذف شود.
این درمانگر اعتیاد نظریه مهمی را مطرح می‌کند: کاهش کشفیات تریاک ارتباطی با ممنوعیت کشت در افغانستان ندارد، بلکه نتیجه تغییر الگوی مصرف در ایران است. به گفته او، موفقیت درمان اعتیاد با متادون، تقاضا برای تریاک در بازار غیرقانونی را کاهش داده و ایران دیگر برای قاچاقچیان بازار سودآوری نیست.
غلامی افزود: «موفقیت کلینیک‌های ترک اعتیاد دلیل اصلی کاهش کشفیات است. با وجود دو میلیون و ۱۲۰ هزار بیمار تحت درمان با متادون، طبیعی است که تقاضا برای تریاک کاهش یابد.» او با یک محاسبه نشان می‌دهد که هزینه سالانه درمان این تعداد بیمار با متادون ۲۴ هزار میلیارد تومان است، در حالی که اگر قرار بود همین افراد تریاک مصرف کنند، هزینه‌ای بالغ بر ۴۶۰ هزار میلیارد تومان به اقتصاد کشور تحمیل می‌شد.
منبع: اعتماد
