به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از فرادید، تمدن‌های باستانی مانند مصر، یونان و روم همواره شگفت‌انگیز بوده‌اند. این امپراتوری‌ها با ثروت خود شهرهای بزرگی با کاخ‌ها، معابد و بناهای عمومی باشکوه ساختند که بسیاری از شهرهای امروزی در برابر عظمت آنها کوچک به نظر می‌رسند. در این گزارش، ده شهر بزرگ و تأثیرگذار جهان باستان معرفی می‌شوند.
۱. ممفیس: نخستین پایتخت مصر باستان
ممفیس، از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین شهرهای مصر باستان، پایتخت پادشاهی قدیم (۲۶۳۵–۲۱۳۰ پیش از میلاد) بود؛ دوره‌ای که فراعنه اهرام خود را ساختند. این شهر حدود ۳۱۰۰ سال پیش از میلاد توسط «مِنس» در محل تلاقی رود نیل و دلتای آن تأسیس شد تا بر مصر علیا و سفلی حکومت کند. فرعون رامسس دوم در قرن سیزدهم پیش از میلاد آن را گسترش داد و معبد خدای «پتاح»، مهم‌ترین بنای آن بود.
اگرچه ممفیس بعدها جایگاه پایتختی خود را از دست داد، اما اهمیت تاریخی خود را حفظ کرد. این شهر پس از حمله آشوریان در سال ۶۷۱ پیش از میلاد دو بار ویران شد، اما به دلیل اهمیت مذهبی به‌سرعت بازسازی گردید. در سال ۵۲۵ پیش از میلاد، کمبوجیه، شاه هخامنشی، ممفیس را فتح کرد و آن را به پایتخت ساتراپی مصر تبدیل نمود.
اسکندر نیز پس از فتح مصر در سال ۳۳۱ پیش از میلاد، در ممفیس به عنوان فرعون تاج‌گذاری کرد. پس از مرگ او، جسدش موقتاً در این شهر دفن شد و یکی از فرماندهانش به نام بطلمیوس، سلسله بطلمیوسی را تأسیس کرد. با این حال، بطلمیوسیان پایتخت را به شهر جدید اسکندریه منتقل کردند. در سال ۱۹۶ پیش از میلاد، فرمانی از سوی بطلمیوس پنجم توسط کاتبان ممفیس به سه زبان روی سنگی نوشته شد که بعدها به «سنگ رُزتا» مشهور شد و یکی از مهم‌ترین اکتشافات باستان‌شناسی تاریخ است.
۲. طیبه: خانه فراعنه بزرگ
طیبه در دوران پادشاهی میانی و جدید، جایگزین ممفیس و به پایتخت مصر باستان تبدیل شد. این شهر که از گذشته مرکز پرستش خدای «آمون» بود، در حدود سال ۲۰۵۵ پیش از میلاد توسط اشراف‌زاده‌ای به نام «منتوحتپ دوم» به عنوان پایتخت انتخاب شد. با این انتخاب، شکوه طیبه افزایش یافت و معبد بزرگ «کارناک» در آن ساخته شد.
با فرمانروایی بزرگ‌ترین فراعنه مصر در طیبه، یک مجموعه آرامگاه بزرگ در کرانه غربی رود نیل به نام «دره پادشاهان» شکل گرفت که مقبره رامسس دوم و آرامگاه عظیم ملکه حتشپسوت از جمله آنهاست. شهر طیبه در کرانه شرقی رودخانه قرار داشت و به ساختمان‌ها و معابد زیبایش شهرت داشت. جمعیت این شهر در دوران اوج خود به حدود ۸۰ هزار نفر می‌رسید.
طیبه در سال ۶۶۳ پیش از میلاد توسط آشوربانی‌پال، پادشاه آشور، غارت شد اما دوباره بازسازی گردید و همچنان یکی از شهرهای مهم مصر باقی ماند. با ورود رومیان در قرن اول میلادی، این شهر به ویرانه تبدیل شد.
۳. نینوا: پایتخت باشکوه آشور
نینوا در دوره امپراتوری نو-آشوری به یکی از مشهورترین شهرهای بین‌النهرین تبدیل شد. این شهر در کرانه شرقی رود دجله قرار داشت و در سال ۷۰۵ پیش از میلاد توسط شاه «سناخریب» به عنوان پایتخت آشور انتخاب و گسترش یافت. برای حفاظت از شهر، پانزده دروازه مستحکم و زیرساخت‌های پیشرفته‌ای مانند قنات ساخته شد و ثروت و بردگان زیادی به آن سرازیر شدند.
مهم‌ترین پروژه سناخریب در نینوا، «کاخ بی‌همتا» یا کاخ جنوب غربی بود. این کاخ ۸۰ اتاق داشت که با نقش‌برجسته‌هایی از پیروزی‌های شاه و زندگی آشوریان تزئین شده بود. در ورودی‌های کاخ نیز مجسمه‌های گاو بالدار با سر انسان، معروف به «لاماسو»، قرار داشت.
آشوربانی‌پال، نوه سناخریب، کتابخانه بزرگی با حدود ۳۰ هزار لوح گلی در این شهر ساخت. اما پس از مرگ او، بابلی‌ها در سال ۶۱۲ پیش از میلاد نینوا را نابود کردند و به حکومت آشور پایان دادند.
۴. بابِل: جواهر بین‌النهرین
شهر باستانی بابل که در دو طرف رود فرات واقع شده بود، همواره شهری افسانه‌ای به شمار می‌رفت. این شهر پس از قرن‌ها سلطه آشوریان، با رهبری ائتلافی، حکومت آنها را در سال ۶۱۲ پیش از میلاد سرنگون کرد. دوران طلایی بابل در زمان حکومت «نبوکدنصر دوم» رقم خورد. در این دوره، دیوارهای مستحکم شهر گسترش یافت و دروازه معروف «ایشتار» با کاشی‌های آبی درخشان ساخته شد.
گفته می‌شود «باغ‌های معلق» که یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان است، در دوران نبوکدنصر ساخته شد. همچنین، زیگورات مرکزی شهر که معبد خدای «مردوک» بود، احتمالاً الهام‌بخش داستان برج بابل در کتاب مقدس بوده است.
کوروش بزرگ، شاه پارس، در سال ۵۳۹ پیش از میلاد این شهر را فتح کرد و با احترام با آن رفتار نمود. اما در سال ۴۸۵ پیش از میلاد، خشایارشاه اول در پی یک شورش، بابل را ویران کرد. حدود ۱۵۰ سال بعد، اسکندر کبیر پس از شکست هخامنشیان، دستور داد که به شهر آسیبی نرسد. شهرت بابل حتی پس از نابودی‌اش همچنان باقی ماند.
۵. آتن: زادگاه تمدن غرب
آتن به عنوان زادگاه فرهنگ غرب و خانه بزرگ‌ترین فیلسوفان یونان شناخته می‌شود. آتنی‌ها پس از قرن‌ها حکومت اشراف، در سال ۵۱۰ پیش از میلاد قیام کردند و سیاستمداری به نام «کلئیستنس» اولین دموکراسی شناخته‌شده جهان را بنیان گذاشت. در این نظام، تمام مردان آزاد آتن حق مشارکت در اداره دولت را داشتند. سقراط، پدر فلسفه غرب، در این شهر به شاگردانش آموخت که همه‌چیز را زیر سؤال ببرند، اما سرانجام به اتهام فاسد کردن جوانان به نوشیدن زهر محکوم شد. افکار او توسط شاگردش، افلاطون، جاودانه شد.
خشایارشاه اول در سال ۴۸۰ پیش از میلاد دو بار آتن را ویران کرد، اما «پریکلس»، دولتمرد بزرگ آتنی، بر بازسازی باشکوه آکروپولیس و معبد پارتنون نظارت کرد. مرکز شهر، «آگورا» نام داشت که میدان اصلی و بازار شهر بود. آتن با تشکیل ائتلاف «لیگ دلیان»، حدود ۷۵ سال قدرت برتر یونان بود، اما در جنگ پلوپونز از اسپارت شکست خورد.
۶. پارسه (پرسپولیس): یادگار هخامنشیان
امپراتوری هخامنشی در دوران اوج خود بر بخش بزرگی از بین‌النهرین و آسیای صغیر حکومت می‌کرد. داریوش بزرگ در سال ۵۱۸ پیش از میلاد ساخت پایتخت جدیدی به نام پارسه را آغاز کرد. این شهر به مرکز قدرت امپراتوری تبدیل شد و داریوش کاخ جدید و یک سالن پذیرایی برای مهمانان برجسته در آن ساخت. نقش‌برجسته‌های باقی‌مانده، نمایندگانی از سراسر امپراتوری را نشان می‌دهند که برای ادای احترام به شاهنشاه به آنجا آمده بودند.
جانشینان داریوش، از جمله خشایارشاه، ساختمان‌های بزرگ‌تری مانند کاخ و گنجینه خود و همچنین «دروازه ملل» را به این مجموعه افزودند. اما در سال ۳۳۱ پیش از میلاد، اسکندر مقدونی تخت جمشید را به آتش کشید و امپراتوری هخامنشی در شعله‌های آن فروپاشید.
۷. اسکندریه: میراث اسکندر
اسکندر پس از فتح مصر در سال ۳۳۱ پیش از میلاد، شهر جدید اسکندریه را تأسیس کرد و شخصاً نقشه آن را طراحی نمود. پس از مرگ او در سال ۳۲۳ پیش از میلاد، بطلمیوس و جانشینانش این شهر را به پایتختی هلنیستی تبدیل کردند.
اسکندریه به بزرگ‌ترین شهر جهان و کتابخانه عظیم آن به مرکز دانش تبدیل شد. دانشمندانی چون ارشمیدس، اقلیدس و هیرون در آنجا تحصیل کردند. فانوس دریایی اسکندریه، یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان، با ارتفاع نزدیک به ۱۴۰ متر، به مدت ۱۶۰۰ سال راهنمای کشتی‌ها بود.
۸. کارتاژ: مرکز تجارت مدیترانه
کارتاژ پیش از رویارویی با روم، یکی از ثروتمندترین شهرهای مدیترانه و مرکز یک امپراتوری دریایی بود. این شهر در سال ۸۱۴ پیش از میلاد توسط دریانوردان فنیقی تأسیس شد و مراکز تجاری فراوانی در سیسیل، اسپانیا و شمال آفریقا داشت.
با این حال، پس از سه جنگ پونیک، رومیان کارتاژ را در سال ۱۴۹ پیش از میلاد محاصره و به طور کامل نابود کردند.
۹. روم: بزرگ‌ترین شهر باستان
روم، مرکز یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های تاریخ و احتمالاً مشهورترین شهر باستانی است. این شهر در قرن هشتم پیش از میلاد تأسیس شد و به تدریج بر روی هفت تپه گسترش یافت.
رومیان در طول تاریخ با جنگ‌ها، بیماری‌های واگیردار و آتش‌سوزی‌های متعددی روبرو شدند. سرانجام امپراتوری روم غربی در سال ۴۷۶ میلادی سقوط کرد.
۱۰. قسطنطنیه: روم جدید
در قرن چهارم میلادی، پایتخت امپراتوری روم به شهر قسطنطنیه منتقل شد. کنستانتین بزرگ، شهر «بیزانتیوم» را گسترش داد و آن را «روم جدید» نامید. قسطنطنیه به‌سرعت به شهری پرجمعیت و مهم تبدیل شد.
امپراتوران بعدی شهر را با ساخت بناهایی مانند دیوارهای تئودوسیان، دروازه طلایی و کلیسای بزرگ ایاصوفیه توسعه دادند. این شهر در دوران امپراتوری عثمانی نیز پایتخت باقی ماند و اهمیت خود را حفظ کرد.
منبع: فرادید
