به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرنگار مهر، بازار سرمایه ایران اخیراً شاهد تحولاتی است که از آن با عنوان «بازگشت طلایی بورس» یاد می‌شود. رشد شاخص کل، افزایش ارزش معاملات روزانه و حضور قابل توجه سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی، نشانه‌هایی از اعتماد دوباره به این بازار است. بورس تهران پس از یک دوره رکود، جایگاه خود را در اقتصاد کشور بازیافته و به گزینه‌ای مهم برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ ملی تبدیل شده است.
این رونق، نتیجه عواملی مانند تعدیل نرخ بهره بانکی، افزایش قیمت جهانی کالاها و سیاست‌های حمایتی دولت است. در پی این شرایط، نقدینگی که پیش‌تر به سمت بازارهای غیرمولد هدایت می‌شد، اکنون به سوی بازار سرمایه تغییر مسیر داده است. این وضعیت، فرصتی مناسب برای استفاده از ظرفیت‌های تأمین مالی بورس فراهم کرده است.
میادین مشترک؛ اولویت راهبردی انرژی ایران
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی، دارای ذخایر عظیم نفت و گاز مشترک با کشورهای همسایه است. توسعه این میادین اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا هرگونه تأخیر در استخراج، به معنای واگذاری سهم ایران به کشورهای دیگر است. برای مثال، در میدان گازی «پارس جنوبی»، هر وقفه‌ای در توسعه فازها، فاصله برداشت میان ایران و قطر را بیشتر می‌کند.
میادین آزادگان، یادآوران و آذر نیز از جمله پروژه‌های با ظرفیت بالا برای افزایش تولید هستند که به سرمایه‌گذاری‌های چند میلیارد دلاری نیاز دارند. توسعه این میادین می‌تواند نقش مهمی در درآمدهای ارزی کشور و امنیت انرژی منطقه داشته باشد.
محدودیت‌های بودجه عمومی و ضرورت مسیرهای جایگزین
تأمین مالی پروژه‌های بزرگ انرژی معمولاً از طریق بودجه عمومی و قراردادهای خارجی صورت می‌گرفت. اما تحریم‌ها، محدودیت‌های ارزی و نیاز دولت به تخصیص منابع به بخش‌های دیگر، توان مالی دولت را در این حوزه کاهش داده است. این شرایط، لزوم استفاده از روش‌های جایگزین برای تأمین مالی را آشکار می‌سازد. بازار سرمایه می‌تواند این شکاف را پر کند و با ابزارهایی مانند اوراق انرژی، سرمایه سرمایه‌گذاران داخلی و ایرانیان خارج از کشور را جذب نماید.
اوراق انرژی؛ تجربه جهانی، ظرفیت داخلی
اوراق انرژی ابزاری مالی است که کارایی آن در برخی اقتصادهای پیشرفته ثابت شده است. در کشورهای آسیایی، این اوراق بر پایه فروش آتی نفت و گاز یا قراردادهای بلندمدت عرضه انرژی منتشر می‌شوند. دارندگان این اوراق از درآمدهای پروژه بهره‌مند شده و بازدهی سرمایه‌گذاری آن‌ها اغلب به قیمت جهانی انرژی وابسته است. در ایران نیز زیرساخت‌های قانونی و فنی برای انتشار چنین اوراقی در بورس اوراق بهادار و فرابورس وجود دارد. این ابزار علاوه بر جذب نقدینگی، می‌تواند شفافیت پروژه‌ها را افزایش داده و مشارکت عمومی در توسعه زیرساخت‌های انرژی را ممکن سازد.
هم‌افزایی مردم و دولت در پروژه‌های ملی
یکی از ویژگی‌های اوراق انرژی، فراهم کردن امکان مشارکت مستقیم مردم در پروژه‌های ملی است. سرمایه‌گذاران حقیقی می‌توانند با خرید این اوراق، بخشی از سرمایه مورد نیاز برای پروژه‌هایی مانند حفاری یا ساخت تأسیسات را تأمین کرده و در سود آن شریک شوند. این مدل، تأمین مالی را تسریع می‌کند و حس مالکیت اجتماعی را تقویت می‌نماید. سرمایه‌گذاران نهادی مانند صندوق‌های بازنشستگی و بیمه‌ها نیز می‌توانند با خرید این اوراق، یک سرمایه‌گذاری امن و بلندمدت انجام دهند.
اولویت برداشت سریع‌تر از میادین مشترک
کارشناسان انرژی معتقدند که در پروژه‌های میادین مشترک، «زمان» مهم‌ترین عامل است. هر ماه تأخیر می‌تواند میلیون‌ها دلار از درآمدهای ایران را به نفع طرف مقابل حذف کند. این مسئله در حوزه گاز اهمیت بیشتری دارد، زیرا برداشت سریع‌تر، توان صادراتی و جایگاه ایران در بازارهای منطقه‌ای را تقویت می‌کند. اوراق انرژی می‌تواند با جذب سریع سرمایه از بورس، روند توسعه این پروژه‌ها را نسبت به مذاکرات طولانی با سرمایه‌گذاران خارجی، سرعت بخشد.
نقش سیاست‌گذاری و نهادهای ناظر
موفقیت این طرح به سیاست‌گذاری دقیق و شفاف دولت و نهادهای مسئول بستگی دارد. قوانین انتشار اوراق باید چارچوب‌های فنی و مالی پروژه و تضمین‌های بازپرداخت را مشخص کند. همچنین، انتشار گزارش‌های مالی و اطلاعات پیشرفت پروژه، برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران ضروری است.
تجربه داخلی در ابزارهای مشابه
ایران پیش از این، تجربه انتشار اوراق مشارکت برای پروژه‌های نفتی و زیرساختی را داشته است. تفاوت اصلی اوراق انرژی در این است که بازدهی آن به عملکرد واقعی تولید بستگی دارد. تجربه گذشته نشان داده است که در صورت طراحی مناسب و ارائه تضمین‌های کافی، بازار سرمایه ظرفیت بالایی برای تأمین مالی این‌گونه پروژه‌ها دارد.
چشم‌انداز مثبت بازار و نقش آن در جذب سرمایه
وضعیت روانی و اقتصادی بازار سرمایه عامل مهمی در موفقیت طرح‌های جدید است. در شرایطی که شاخص‌ها در حال رشد هستند و فعالان بازار چشم‌انداز مثبتی دارند، تمایل به خرید ابزارهای جدید افزایش می‌یابد. دوره رونق کنونی بازار سرمایه، فرصت مناسبی برای عرضه اوراق انرژی و استقبال گسترده از آن است.
اجرای موفق این مدل تأمین مالی فواید گسترده‌ای به همراه دارد:
تسریع توسعه و بهره‌برداری از میادین
کاهش فشار مالی بر دولت
مشارکت مستقیم مردم در پروژه‌های ملی
ارتقاء شفافیت مالی و عملیاتی پروژه‌ها
ایجاد بازار جدید برای ابزارهای مالی در بورس
به این ترتیب، پروژه‌های انرژی با سرعت بیشتری پیش می‌روند و مردم نیز به طور مستقیم از منافع آن بهره‌مند می‌شوند.
منبع: خبرنگار مهر
