به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، شورای امنیت سازمان ملل متحد به تازگی پیشنهاد روسیه و چین برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ را رد کرد. این پیشنهاد با هدف حفظ دیپلماسی در پرونده هسته‌ای ایران ارائه شده بود و روسیه، چین، پاکستان و الجزایر از آن حمایت کردند، اما کشورهای اروپایی و آمریکا با آن مخالفت کردند.
ایران همواره مسیرهای دیپلماتیک منطقی و سازنده را دنبال کرده است. از جمله این تلاش‌ها می‌توان به توافق قاهره و مذاکرات مستقیم با کشورهای اروپایی، حتی در شرایط وجود تنش‌های منطقه‌ای، اشاره کرد. با این حال، کشورهای اروپایی در هماهنگی با واشنگتن، همچنان خواستار اقداماتی فراتر از تعهدات ایران بوده‌اند.
یکی از موارد بحث‌برانگیز، مکانیسم «اسنپ‌بک» است که برای بازگرداندن تحریم‌های لغوشده سازمان ملل علیه ایران طراحی شده است. تهران بارها اعلام کرده است که فعال‌سازی این مکانیسم غیرقانونی و فاقد مشروعیت است، زیرا محدودیت‌هایی را که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ لغو شده بودند، دوباره برقرار می‌کند.
مقامات ایرانی درخواست‌های غرب برای توقف غنی‌سازی اورانیوم را رد کرده و بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید دارند. تهران با فراخوانی سفیران خود از آلمان، فرانسه و انگلیس برای مشورت، مرحله جدیدی از دیپلماسی خود را آغاز کرده است. در این مرحله، ایران ضمن حفظ اصول دیپلماتیک، حق خود برای پاسخ به فشارهای غیرقانونی را محفوظ می‌داند. این وضعیت، پیچیدگی دیپلماسی بین‌المللی را نشان می‌دهد که در آن، درخواست‌های غیرمنطقی و اقدامات یک‌جانبه چالش‌های جدیدی ایجاد می‌کند. با این حال، تهران توانسته است این فشارها را مدیریت کرده و راه مذاکره را باز نگه دارد.
اخبار جهان برای بررسی دقیق‌تر موضوع، با «مارک فینو»، مشاور ارشد مرکز سیاست امنیتی ژنو و سخنگوی سابق وزارت امور خارجه فرانسه، گفتگو کرده است.
پیچیدگی‌های مکانیسم اسنپ‌بک
فینو به پیچیدگی‌های حقوقی و سیاسی پیرامون مکانیسم اسنپ‌بک اشاره کرد و گفت این سازوکار در جریان مذاکرات برجام برای تضمین پایبندی همه طرف‌ها پیشنهاد شد. او توضیح داد: «این مکانیسم که توسط روسیه در مذاکرات برجام پیشنهاد شد، برای اطمینان‌بخشی به شک‌گرایان، به‌ویژه در کنگره آمریکا، طراحی شده بود تا نشان دهد طرفین توافق، ابزار فشار محکمی برای تضمین پایبندی ایران دارند. این فرآیند می‌توانست توسط هر عضوی از توافقنامه آغاز شود و وتوی هیچ عضو دائمی شورای امنیت را شامل نمی‌شد. بنابراین از نظر حقوقی، این اتفاقی است که به ابتکار سه کشور اروپایی که در سال ۲۰۰۳ کل مذاکرات منتهی به برجام را آغاز کرده بودند، رخ داد.»
نقش آمریکا و بحران فعلی
مارک فینو درباره نقش آمریکا در ترویج اسنپ‌بک با وجود خروج از برجام در سال ۲۰۱۸، گفت که بحران فعلی نتیجه تصمیم دولت ترامپ برای خروج از توافق است. وی افزود: «شکی نیست که بحران کنونی با خروج آمریکا در ۲۰۱۸ تحت دولت اول ترامپ آغاز شد. به همین دلیل، وقتی آمریکا در ۲۰۲۰ تلاش کرد مکانیسم اسنپ‌بک را فعال کند، سایر اعضای شورای امنیت مخالفت کردند زیرا آمریکا دیگر عضوی از برجام نبود. اکنون دولت ترامپ از ابتکار E۳ حمایت کرده و در شورای امنیت علیه تمدید معافیت تحریم‌ها با آن‌ها رای داده است.» فینو همچنین به کاهش تدریجی تعهدات ایران پس از خروج آمریکا از برجام و ناتوانی طرف‌های اروپایی در جبران خسارت‌های ایران اشاره کرد.
پیامدهای بین‌المللی
فینو در پاسخ به این پرسش که این وضعیت چه پیامی برای اعتبار توافق‌های چندجانبه دارد، گفت: «در واقع، خروج آمریکا پیام بسیار منفی ارسال کرد و بار دیگر تنش میان سیاست قدرت‌های بزرگ و چندجانبه‌گرایی به‌عنوان راه‌حلی برای چالش‌های جهانی را نشان داد. مشکل این است که ایران نیز برخی از تعهدات خود (توافق جامع پادمان‌های آژانس و برجام) را در واکنش به خروج آمریکا و بازتحمیل تحریم‌ها نادیده گرفت و این شک را ایجاد کرد که برنامه هسته‌ای آن تنها صلح‌آمیز نیست.»
رأی کشورهای کوچک‌تر در شورای امنیت
او درباره رأی کشورهای کوچک‌تر در شورای امنیت اظهار داشت: «به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی (دانمارک، یونان، اسلوونی) تا حدودی با قدرت‌های غربی همسو هستند، اما در مورد کشورهای جنوب جهانی (پاناما، سیرالئون، سومالی)، به نظر نمی‌رسد تصمیم آن‌ها تحت فشار اتخاذ شده باشد.»
توازن قدرت در شورای امنیت
این دیپلمات سابق فرانسوی تأکید کرد که اختلافات قدیمی میان اعضای دائم غربی شورا با روسیه و چین، سال‌هاست که این نهاد را فلج کرده و مانع انجام وظایف آن شده است. وی گفت: «تا زمانی که همه اعضای دائم منافع صلح و امنیت جهانی را بر منافع ملی خود ترجیح ندهند، شورا همچنان ناکارآمد خواهد بود.»
راهکارهای جایگزین
فینو در پایان درباره راهکارهای جایگزین به جای تحریم و فشار صحبت کرد. او معتقد است که تکیه بر گزینه‌های نظامی یا تحریم‌های حداکثری که از سوی آمریکا یا رژیم صهیونیستی حمایت می‌شود، راه‌حل‌های صلح‌آمیز را تضعیف می‌کند. وی یادآور شد که تاریخ نشان داده تحریم‌ها به ندرت به اهداف سیاسی خود می‌رسند و اغلب به شهروندان عادی آسیب می‌زنند. او افزود: «برعکس، برجام نشان داد که چشم‌انداز لغو تحریم‌ها انگیزه‌ای قوی‌تر برای دستیابی به توافق مذاکره‌ای است. این مدلی است که باید برای حل بحران کنونی دنبال شود.»
منبع: خبرگزاری مهر
