به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از وطن امروز، طرحی جدید برای صلح در غزه با همکاری جرد کوشنر و استیو ویتکاف، از نزدیکان دونالد ترامپ، تدوین شده است. این طرح بر چهار محور اصلی استوار است: تبادل اسرای اسرائیلی با زندانیان فلسطینی، برقراری آتش‌بس فوری، خلع سلاح حماس و حذف این گروه از آینده غزه و بازسازی این منطقه تحت نظارت بین‌المللی. با این حال، از همان ابتدا این تردید مطرح شد که آیا این طرح به صلحی پایدار منجر می‌شود یا تنها پوششی برای اهداف بلندمدت اسرائیل است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با ترامپ، حمایت خود را از این طرح اعلام کرد. او گفت: «این طرح اهداف جنگی ما را محقق می‌کند؛ اسرا را بازمی‌گرداند، حماس را خلع سلاح می‌کند و غزه را برای همیشه از تهدید برای اسرائیل خلاص می‌کند.» اما نتانیاهو شرطی را مطرح کرد که ابهام اصلی را به وجود آورد: اسرائیل تا زمان آزادی آخرین اسیر، هیچ بند دیگری از طرح را اجرا نخواهد کرد. این موضع‌گیری که در دیدارهای دیگر و بیانیه‌های رسمی نیز تکرار شد، نشان‌دهنده اختلاف عمیق میان وعده‌های ترامپ و سیاست داخلی اسرائیل است.
بر اساس ماده اول طرح ترامپ، آتش‌بس فوری و تبادل اسرا باید انجام شود. طبق این ماده، حماس موظف است ظرف ۷۲ ساعت، ۲۰ اسیر زنده و بقایای حدود ۳۰ اسیر فوت‌شده را تحویل دهد. در مقابل، اسرائیل ۲۵۰ زندانی فلسطینی با احکام سنگین و ۱۷۰۰ نفر از بازداشت‌شدگان غزه را آزاد خواهد کرد. پس از آن، کمک‌های بشردوستانه گسترده از طریق سازمان ملل و بدون دخالت اسرائیل یا حماس، برای بازسازی زیرساخت‌هایی مانند آب، برق و بیمارستان‌ها وارد غزه می‌شود.
از دیگر بندهای این طرح می‌توان به بازگشایی گذرگاه رفح، خلع سلاح حماس با نظارت ناظران مستقل و عفو اعضای حماس که متعهد به همزیستی مسالمت‌آمیز شوند و سلاح خود را تحویل دهند، اشاره کرد. قرار است غزه به صورت موقت توسط یک کمیته فنی و غیرسیاسی فلسطینی با حضور کارشناسان محلی و بین‌المللی اداره شود. این کمیته تحت نظارت هیئت صلحی به ریاست ترامپ و با مشارکت تونی بلر، نخست‌وزیر اسبق بریتانیا، فعالیت خواهد کرد و بودجه بازسازی را مدیریت می‌کند تا زمانی که تشکیلات خودگردان فلسطین پس از انجام اصلاحات، کنترل غزه را به دست گیرد. ترامپ همچنین به مسیری برای خودمختاری و تشکیل کشور فلسطین اشاره کرده، اما جزئیات آن مشخص نیست.
این طرح با حمایت گسترده رهبران جهان مواجه شد. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، آن را تعهدی برای پایان جنگ خواند و فردریش مرتس، صدراعظم آلمان، آن را بهترین شانس برای صلح نامید. کشورهای عربی شامل عربستان، قطر، مصر و اردن نیز در بیانیه‌ای مشترک، آمادگی خود را برای همکاری اعلام کردند. نارندرا مودی و جورجیا ملونی، نخست‌وزیران هند و ایتالیا، نیز از طرح استقبال کردند. حتی چین و روسیه با وجود اختلافات، از تلاش‌ها برای صلح حمایت کردند.
در تاریخ ۳ اکتبر، حماس با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که آماده آزادسازی همه اسرا است، اما این اقدام را به ایجاد شرایط میدانی مناسب و مذاکره درباره سایر بندها مشروط کرد. خواسته‌های اصلی حماس شامل پایان دائمی جنگ، خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه و داشتن نقش در آینده این منطقه بود. ترامپ در واکنش به این بیانیه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «بر اساس بیانیه حماس، باور دارم آنها آماده صلح پایدار هستند. اسرائیل باید بلافاصله بمباران غزه را متوقف کند تا اسرا ایمن خارج شوند.» این پیام به معنای توقف حملات و خروج نیروهای اسرائیلی پیش از آزادی کامل اسرا بود.
موضع ترامپ فشار بر نتانیاهو را افزایش داد و ساعاتی بعد، دفتر نخست‌وزیری اسرائیل اعلام کرد که برای «اجرای فوری مرحله اول» طرح آماده است و به ارتش دستور کاهش عملیات تهاجمی را داده است. نتانیاهو نیز در یک سخنرانی گفت: «ما در آستانه دستاورد بزرگی هستیم؛ اسرا به‌زودی بازمی‌گردند و حماس خلع سلاح خواهد شد؛ یا به روش آسان، یا سخت.» این در حالی بود که حماس در پاسخ خود به موضوع خلع سلاح اشاره‌ای نکرده بود. با این حال، نتانیاهو بار دیگر تأکید کرد تا آزادی آخرین اسیر، هیچ بند دیگری از طرح اجرا نخواهد شد و نه تشکیلات خودگردان و نه حماس نقشی در اداره غزه نخواهند داشت. این شروط عملاً اجرای کامل طرح را به تعویق می‌اندازد و با ادعای ترامپ مبنی بر پذیرش طرح توسط اسرائیل در تضاد است.
ابهام در تعهد اسرائیل به سیاست داخلی نتانیاهو بازمی‌گردد. او با ائتلافی از راست‌گرایان افراطی مانند ایتامار بن‌گویر و بزالل اسموتریچ مواجه است که خواستار الحاق غزه به اسرائیل هستند. از سوی دیگر، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد ۶۱ درصد یهودیان آمریکایی معتقدند اسرائیل در غزه مرتکب جنایات جنگی شده و اعتراضات گسترده در تل‌آویو نیز دولت را برای اولویت دادن به آزادی اسرا تحت فشار قرار داده است. با این حال، اولویت اصلی نتانیاهو نابودی کامل حماس است، نه دستیابی به صلح پایدار. اگرچه اسرائیل پس از هشدار ترامپ عملیات خود را کاهش داد، اما شرط آزادی «آخرین اسیر» می‌تواند بهانه‌ای برای به تعویق انداختن توافق و نابودی کل فرآیند صلح باشد.
چرا حماس هوشمندی به خرج داد؟
کارشناسان معتقدند پاسخ حماس به طرح ترامپ هوشمندانه و بر اساس آگاهی از واقعیت‌های سیاسی اسرائیل و اختلافات داخلی آن بوده است. رهبران حماس از وضعیت دولت ائتلافی نتانیاهو و اختلافات او با احزاب راست افراطی مطلع هستند و می‌دانند که او حاضر به پذیرش تمام بندهای طرح نخواهد بود. در همین حال، العربیه به نقل از منابع حماس گزارش داد که این گروه تضمین‌هایی از ترامپ برای عقب‌نشینی دائمی اسرائیل از غزه دریافت کرده است؛ موضوعی که با توجه به مواضع سرسختانه نتانیاهو بعید به نظر می‌رسد.
منبع: وطن امروز
