به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از میگنا، نیک‌زیستی یا بهباشی، مفهومی گسترده است که سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و دیگر ابعاد زندگی انسان را شامل می‌شود و تنها به نبود بیماری محدود نیست. این مفهوم به وضعیتی اشاره دارد که فرد در آن احساس رضایت، آرامش و پیشرفت می‌کند.
دکتر محمدرضا مقدسی، مدیر و موسس خانه تاب‌آوری، نیک‌زیستی را یک مفهوم چندلایه و گسترده می‌داند که ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی، اقتصادی، شغلی، محیطی، فرهنگی و معنوی را در بر می‌گیرد. این مفهوم در حوزه‌های مختلفی مانند فلسفه، روانشناسی، جامعه‌شناسی و پزشکی اهمیت دارد و به معنای داشتن زندگی مطلوب و شکوفا است. امروزه کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی به اندازه رشد اقتصادی برای سیاست‌گذاران اهمیت یافته است.
دو رویکرد اصلی برای بررسی نیک‌زیستی وجود دارد: رویکرد لذت‌گرایانه که بر شادی و کاهش رنج تأکید دارد و رویکرد معناگرا که به هدفمندی و رشد شخصی می‌پردازد. ترکیب این دو رویکرد، درک کامل‌تری از بهباشی انسان ارائه می‌دهد.
ابعاد مختلف نیک‌زیستی
نیک‌زیستی ابعاد گوناگونی دارد که هماهنگی میان آن‌ها برای دستیابی به یک زندگی متعادل ضروری است.
نیک‌زیستی جسمی
سلامت جسمی اولین بعد نیک‌زیستی است که با تغذیه سالم، ورزش منظم، خواب کافی و پرهیز از رفتارهای پرخطر به دست می‌آید. این بعد به معنای داشتن انرژی و شادابی برای زندگی پویا است.
نیک‌زیستی روانی و عاطفی
سلامت روان یکی از پایه‌های اصلی بهباشی است و شامل احساساتی مانند شادی، امید، رضایت و اعتمادبه‌نفس می‌شود. توانایی مدیریت استرس و پذیرش خود، از عوامل مهم در تقویت این بعد هستند.
نیک‌زیستی اجتماعی
انسان برای تجربه نیک‌زیستی کامل به ارتباط با دیگران نیاز دارد. روابط سالم با خانواده، دوستان و جامعه، احساس تعلق و حمایت اجتماعی را تقویت کرده و رضایت از زندگی را افزایش می‌دهد.
نیک‌زیستی اقتصادی
امنیت مالی و دسترسی به منابع کافی مانند درآمد پایدار و مسکن مناسب، شرط لازم برای آرامش روانی است. فقر و ناامنی اقتصادی تأثیر منفی شدیدی بر کیفیت زندگی دارد.
نیک‌زیستی شغلی
رضایت شغلی، احساس ارزشمندی و تعادل میان کار و زندگی، از اجزای مهم این بعد هستند. شغل علاوه بر منبع درآمد، بخشی از هویت فرد را تشکیل می‌دهد و محیط کاری سالم در بهباشی نقش مهمی ایفا می‌کند.
نیک‌زیستی محیطی
زندگی در محیط زیست سالم با هوای پاک، آب سالم و دسترسی به فضاهای سبز، برای سلامت جسم و روان حیاتی است. تخریب محیط زیست تهدیدی جدی برای بهباشی نسل‌های حال و آینده محسوب می‌شود.
نیک‌زیستی فرهنگی
این بعد به حفظ و ابراز ارزش‌ها، سنت‌ها و هنرهای یک جامعه اشاره دارد. فرهنگ مشترک، حس تعلق و پیوند اجتماعی را تقویت می‌کند و احترام به تنوع فرهنگی، زمینه را برای بهباشی شهروندان فراهم می‌آورد.
نیک‌زیستی معنوی
این بعد عمیق به احساس ارتباط با چیزی فراتر از خود، چه در قالب دین و چه در قالب فلسفه شخصی، می‌پردازد. معنویت به زندگی معنا و هدف می‌بخشد و مقاومت افراد را در برابر سختی‌ها افزایش می‌دهد.
نیک‌زیستی جمعی و سنجش آن
نیک‌زیستی فردی به نیک‌زیستی جمعی وابسته است. جامعه‌ای با عدالت اجتماعی، امنیت و خدمات عمومی باکیفیت، بستر بهباشی همگانی را فراهم می‌کند. برای سنجش نیک‌زیستی از شاخص‌هایی مانند شاخص توسعه انسانی و شاخص زندگی بهتر استفاده می‌شود که نشان می‌دهد معیارهای اقتصادی به تنهایی کافی نیستند.
عوامل مؤثر و چالش‌ها
عوامل فردی مانند ژنتیک و شخصیت، شرایط زندگی مانند درآمد و شغل، و همچنین سیاست‌های عمومی بر نیک‌زیستی تأثیرگذارند. یکی از چالش‌های اصلی، ذهنی بودن این مفهوم و تفاوت آن در فرهنگ‌های مختلف است.
راهبردهای ارتقای نیک‌زیستی
در سطح فردی، سبک زندگی سالم و ایجاد روابط مثبت مؤثر است. در سطح اجتماعی نیز دولت‌ها می‌توانند با فراهم کردن آموزش برابر، خدمات درمانی و کاهش نابرابری، بهباشی عمومی را افزایش دهند.
دکتر محمدرضا مقدسی، پدر و بنیانگذار تاب‌آوری در ایران، تأکید می‌کند که ابعاد نیک‌زیستی به هم پیوسته‌اند و هیچ‌یک به‌تنهایی کافی نیستند. او معتقد است در دنیای امروز که با چالش‌هایی مانند فشارهای روانی و نابرابری مواجه‌ایم، توجه به این مفهوم بیش از همیشه ضروری است، زیرا پیشرفت واقعی یک جامعه در توانایی آن برای تأمین زندگی سالم و رضایت‌بخش برای همه شهروندانش سنجیده می‌شود.
منبع: میگنا
