به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرنگار مهر، با مطرح شدن مجدد فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل سیاست خارجی، در گفتگو با اخبار جهان به بررسی ابعاد این موضوع و راهکارهای دیپلماتیک پیش روی ایران پرداخت. به گفته او، هرچند این سازوکار می‌تواند فشارهای سیاسی و اقتصادی بر ایران را افزایش دهد، اما دیپلماسی فعال و همکاری با کشورهای کلیدی مانند اعضای بریکس، قادر است تأثیر این تحریم‌ها را کاهش دهد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است آمریکا و کشورهای غربی با استناد به مواد ۳۶ و ۳۷ برجام، از این توافق سوءاستفاده کرده‌اند. او تأکید کرد در حالی که این کشورها خود تعهداتشان را نقض کرده‌اند، اکنون ایران را به نقض توافق متهم می‌کنند. این در شرایطی است که آمریکا اولین کشوری بود که از برجام خارج شد و کشورهای اروپایی نیز به تعهدات خود پایبند نبودند.
بهشتی‌پور با اشاره به اینکه بسیاری از تحریم‌ها در عمل اجرایی نشده‌اند، افزود که کشورهای اروپایی به دلیل نگرانی از عدم همراهی دیگر کشورها، اجرای جدی تحریم‌ها را متوقف کرده‌اند. به عنوان مثال، محدودیت‌های بانکی علیه ایران از اردیبهشت ۱۳۹۷ و پس از خروج آمریکا از برجام، به شدت افزایش یافته بود و بازگشت تحریم‌ها در این زمینه تغییر چشمگیری ایجاد نمی‌کند. همچنین، ممنوعیت ارائه خدمات به هواپیماهای باری ایران نیز با توجه به حجم محدود پروازهای این هواپیماها به اروپا، تأثیر قابل‌توجهی نخواهد داشت.
با این حال، فعال شدن مکانیسم ماشه دارای ابعاد حقوقی مهمی است، زیرا ایران را بر اساس منشور سازمان ملل به عنوان تهدیدکننده صلح و امنیت بین‌المللی معرفی می‌کند. این موضوع می‌تواند موجب شود برخی کشورها در تعامل با ایران احتیاط بیشتری به خرج دهند. در زمینه فروش نفت نیز، صادرات با چالش‌هایی روبرو خواهد شد که میزان آن به همکاری کشورهای خریدار نفت ایران بستگی دارد. کشورهایی مانند روسیه، چین، هند و اعضای اتحادیه اوراسیا ممکن است مانند دوره قبل از برجام، تحریم‌ها را نادیده بگیرند. اما قطعنامه‌های شورای امنیت می‌تواند به بهانه بازرسی کشتی‌ها، اختلالاتی در صادرات نفت ایران ایجاد کند که احتمال درگیری‌های منطقه‌ای را افزایش می‌دهد.
در مورد موضع روسیه، بهشتی‌پور بیان کرد که تمام کشورها بر اساس منافع ملی خود عمل می‌کنند و روسیه نیز از این قاعده مستثنی نیست. روسیه که خود با غرب درگیر تنش است، ترجیح می‌دهد در موضوع ایران در مقابل غرب بایستد. از سوی دیگر، چین و روسیه با دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مخالف بوده و از احتمال خروج ایران از پیمان ان‌پی‌تی نگران هستند، زیرا چنین اقدامی را یک تهدید تلقی می‌کنند. به گفته این کارشناس، در شرایط فعلی منافع ایران و روسیه هم‌راستا است و چین نیز اگرچه کمتر موضع‌گیری علنی می‌کند، اما در عمل از ایران حمایت می‌کند. ریاست دوره‌ای روسیه بر شورای امنیت، فرصت مناسبی برای ایران است تا از طریق رایزنی، فشارهای بین‌المللی را کاهش دهد.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی سه اولویت اصلی را برای دیپلماسی ایران در شرایط کنونی برشمرد:
استفاده از ظرفیت مجمع عمومی سازمان ملل برای افشاگری و روشنگری
ایران می‌تواند از تریبون مجمع عمومی برای ارائه قطعنامه‌هایی علیه یک‌جانبه‌گرایی آمریکا و اروپا استفاده کند. هرچند این قطعنامه‌ها ضمانت اجرایی ندارند، اما در حوزه دیپلماسی عمومی و جلب افکار عمومی جهان مؤثر خواهند بود.
پیگیری حقوقی از طریق دادگاه بین‌المللی لاهه
ایران می‌تواند با تنظیم شکایتی مستند علیه کشورهای اروپایی در دادگاه لاهه، جایگاه حقوقی و دیپلماتیک خود را تقویت کند. این اقدام، مشابه شکایت موفقیت‌آمیز پیشین ایران علیه آمریکا، هرچند زمان‌بر است، اما از نظر حقوقی اهمیت دارد.
گسترش تعامل با کشورهای بریکس، شانگهای و اوراسیا
توسعه همکاری با کشورهای عضو گروه بریکس، سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا باید در دستور کار قرار گیرد. این کشورها که رویکردی مستقل از غرب دارند، می‌توانند با نادیده گرفتن تحریم‌های یک‌جانبه، به روابط اقتصادی و سیاسی خود با ایران ادامه دهند.
منبع: خبرنگار مهر
