به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، امام خمینی (ره) در سال ۱۳۵۹ با بیان اینکه «ما امیدواریم که بشر به رشدی برسد که مسلسل‌ها را به قلم تبدیل کند»، بر برتری قلم و اندیشه بر سلاح تأکید کردند. ایشان همچنین فرمودند که علم می‌تواند جلوی فسادها را بگیرد؛ این بیانات نشان می‌دهد که دانش و فرهنگ، ابزاری بنیادین برای مبارزه با ریشه‌های فساد و خشونت هستند و برنامه‌های توسعه کشور باید این دو حوزه را در کنار امنیت و سیاست، اساس اصلاح جامعه بدانند.
با این حال، بررسی شرایط استان سیستان و بلوچستان چالشی جدی در این زمینه را آشکار می‌کند. در این منطقه، بودجه‌های کلان در حوزه‌های غیرفرهنگی صرف می‌شود، در حالی که بخش فرهنگ با کمبود شدید اعتبار مواجه است. بسیاری از فعالان فرهنگی به دلیل نداشتن پشتوانه مالی، توانایی اجرای طرح‌های مؤثر را ندارند. حتی یک درصد از اعتبارات دستگاه‌های اجرایی که باید صرف امور فرهنگی شود، در عمل به هزینه‌های غیرمرتبط اختصاص می‌یابد. این وضعیت در تضاد با تأکیدات رهبر انقلاب بر لزوم تولید آثار فرهنگی فاخر و پرهیز از فعالیت‌های سطحی است.
شورای فرهنگ عمومی و دستگاه‌های متولی نیز نتوانسته‌اند نقش حمایتی و عمیق خود را به‌درستی ایفا کنند. این نهادها اغلب به صورت حلقه‌های بسته عمل کرده و مانع ورود نیروهای مستقل و پژوهشگران می‌شوند. علاوه بر این، گاهی در تولید آثار فرهنگی و رسانه‌ای، نگاهی شتاب‌زده و سطحی حاکم است که به تولید محصولی کم‌مایه با هدف درآمدزایی برای گروهی خاص منجر می‌شود.
این شرایط سبب شده تا ظرفیت‌های بزرگ فرهنگی در استان نادیده گرفته شود. برای نمونه، یک پژوهشگر ۱۵ هزار ضرب‌المثل محلی را گردآوری کرده اما به دلیل نبود حمایت مالی موفق به انتشار آن نشده است. همچنین نویسنده این تحلیل نیز با وجود آماده‌سازی محتوای ۹ عنوان کتاب، به دلیل کمبود بودجه دستگاه‌های فرهنگی یا وجود حلقه‌های بسته مدیریتی، نتوانسته است آثار خود را به چاپ برساند.
در این میان، روابط‌عمومی‌ها نیز بیشتر به فعالیت‌های سطحی مانند نصب بنر و خبرسازی برای مدیران مشغول‌اند و از کارهای پژوهشی و عمیق فاصله گرفته‌اند. از سوی دیگر، فعالیت‌های فرهنگی محدودی که انجام می‌شود، هرگز از نظر اثربخشی ارزیابی نمی‌شوند تا تأثیر واقعی آن‌ها بر فرهنگ عمومی مشخص گردد.
راهکارهایی برای بهبود وضعیت فرهنگی
برای عبور از این شرایط، بازنگری جدی در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی استان و کشور ضروری است. راهکارهای پیشنهادی در این زمینه عبارت‌اند از:
۱. تخصیص بودجه پایدار: اختصاص یک بودجه مشخص، پایدار و شفاف برای فعالیت‌های فرهنگی و پژوهش‌محور و جلوگیری از انحراف آن.
۲. ایجاد صندوق حمایتی: تأسیس صندوقی با مشارکت دستگاه‌های اجرایی برای حمایت از پژوهشگران مستقل تا بتوانند آثار خود را منتشر کنند.
۳. تغییر رویکرد نهادها: شورای فرهنگ عمومی و روابط‌عمومی‌ها باید از سطح تبلیغات و اقدامات نمایشی فراتر رفته و به تولید محتوای اصیل و اثربخش روی آورند.
۴. ارزیابی اثربخشی: تدوین شاخص‌هایی برای سنجش کارآمدی پروژه‌های فرهنگی تا هر طرح پس از اجرا، ارزیابی نیز بشود.
۵. اولویت‌بخشی به فرهنگ: فرهنگ و پژوهش باید به عنوان زیربنای امنیت پایدار و رشد اجتماعی، در کنار توسعه عمرانی در اولویت قرار گیرند تا سخن امام خمینی (ره) مبنی بر خدمت بزرگ‌تر قلم به بشریت نسبت به مسلسل، محقق شود.
منبع: خبرگزاری مهر
