به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرآنلاین، آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که افزایش فشار روانی می‌تواند کنترل وزن را دشوارتر کند؟ یافته‌های علمی جدید نشان می‌دهند که استرس نه تنها بر هورمون‌های بدن تأثیر می‌گذارد، بلکه تعادل باکتری‌های مفید روده را نیز بر هم زده و فرآیند کاهش وزن را با چالش مواجه می‌کند.
طب سنتی چین، با قدمتی دیرینه، از دیرباز به این ارتباط پی برده و فشارهای روحی را به عنوان عامل تضعیف دستگاه گوارش و ایجاد اختلال در تعادل بدن معرفی کرده است. با ترکیب دستاوردهای علمی نوین و دانش باستانی، می‌توان فهمید که چگونه استرس به افزایش وزن کمک می‌کند و راهکارهای طبیعی برای بازیابی تعادل بدن را شناسایی کرد.
**پیوند پنهان استرس و روده**
استرس چیزی فراتر از یک فشار روانی است و عملکرد بدن را تغییر می‌دهد. در شرایط اضطراب یا مشغله زیاد، هورمون‌های استرس عادات غذایی را تغییر داده و محیط روده را مختل می‌کنند که اغلب منجر به افزایش وزن و چاقی می‌شود.
لو هوآن‌یی، متخصص طب سنتی چینی، در برنامه «سلامت ۱+۱» شبکه ان‌تی‌دی، رسانه خواهر اپک تایمز، اظهار داشت که فلور روده، یا همان مجموعه باکتری‌های موجود در روده، ارتباط مستقیمی با وزن، خلق‌وخو و عملکرد سیستم ایمنی دارد. مراقبت از باکتری‌های مفید از طریق تغذیه و سبک زندگی سالم می‌تواند به حفظ تعادل بدن، کاهش التهاب و کاهش احتمال افزایش وزن کمک کند.
**نقش استرس در اختلال میکروبیوم روده**
روده به عنوان «مغز دوم» بدن شناخته می‌شود، زیرا محور مغز-روده یک مسیر ارتباطی دوطرفه است که فرآیندهای هضم، خلق‌وخو و سیستم ایمنی را به هم مرتبط می‌کند. هنگامی که فرد با استرس، اضطراب یا فشارهای شدید روبرو می‌شود، این شبکه از تعادل خارج شده و مشکلاتی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر، نفخ، یبوست یا اسهال بروز می‌کند.
از دیدگاه طب مدرن، استرس باعث فعال شدن واکنش «ستیز یا گریز» می‌شود و در این حالت، غدد فوق‌کلیوی هورمون کورتیزول ترشح می‌کنند که تحرک روده را تغییر داده، بر اشتها تأثیر گذاشته و باعث ذخیره چربی در ناحیه شکم می‌شود. تداوم این وضعیت و ترشح مداوم هورمون‌ها در طولانی‌مدت، تعادل باکتری‌های روده را مختل کرده، سوخت‌وساز بدن را کاهش داده و به چاقی و التهاب دامن می‌زند.
طب سنتی چین با وجود پیشینه چند هزار ساله خود، دلایل مشابهی را ارائه می‌دهد:
* **سیستم طحال:** بر اساس طب سنتی چین، «طحال» نماینده کل دستگاه گوارش است و وظیفه تبدیل غذا به «چی» (انرژی) و خون را بر عهده دارد که نیروی کل بدن را تأمین می‌کند. فشارهای روحی، به ویژه نگرانی یا نشخوار فکری، طحال را ضعیف کرده و با بی‌اشتهایی، نفخ، مدفوع آبکی و کاهش توان ایمنی همراه است. در کتاب «قانون درونی امپراتور زرد» آمده است که «نشخوار فکری به طحال آسیب می‌رساند.» این جمله نشان می‌دهد که فشار ذهنی می‌تواند فرآیند هضم و تولید انرژی را مختل کند.
* **سیستم کبد:** در طب سنتی چین، کبد جریان سیال «چی» و احساسات را تنظیم می‌کند. استرس، خشم یا سرخوردگی باعث «انسداد جریان چی در کبد» شده و گردش انرژی را مختل می‌کنند. در نتیجه، فرد ممکن است زود از کوره در برود، دچار ناراحتی‌های گوارشی شود و برای آرامش به غذا خوردن روی بیاورد. تمایل به خوردن غذاهای چرب یا ترد مانند مرغ سرخ‌شده یا چیپس سیب‌زمینی نمونه‌ای از تأثیر استرس بر خلق‌وخو و سوخت‌وساز است.
* **سیستم کلیه:** بر اساس طب سنتی چین، کلیه‌ها جایگاه جوهره بدن یا «جینگ» هستند که همان نیروی رشد، تولیدمثل و سرزندگی است. استرس مزمن به تدریج جینگ را تحلیل برده و باعث خستگی، اختلال خواب و کاهش سرعت سوخت‌وساز می‌شود. از دیدگاه طب مدرن، این وضعیت به منزله فرسودگی غدد فوق‌کلیوی، اختلال هورمونی و کاهش توانایی بدن در برابر استرس است.
این یافته‌ها نشان می‌دهند که استرس تنها یک حالت روانی نیست و کل بدن را درگیر می‌کند. استرس دستگاه گوارش را ضعیف می‌کند، مانع جریان انرژی می‌شود، سرزندگی را از بین می‌برد و با تغییر سازوکار روده، خطر افزایش وزن و بیماری‌های مزمن را افزایش می‌دهد.
**نقش استرس در افزایش وزن**
به گفته لو هوآن‌یی، استرس از دو طریق باعث افزایش وزن می‌شود: رفتاری و فیزیولوژیک. این دو عامل در کنار یکدیگر، به چرخه افزایش وزن دامن می‌زنند.
۱. **پرخوری احساسی**
وقتی سطح استرس بالا می‌رود، بسیاری از افراد برای آرامش به غذا خوردن پناه می‌برند. این مسئله صرفاً یک عادت ناپسند نیست، بلکه ریشه بیولوژیکی دارد. استرس فعالیت قشر پیش‌پیشانی مغز – مسئول خودکنترلی – را کاهش می‌دهد و هم‌زمان سامانه پاداش مغز را فعال می‌کند. به همین دلیل، خوراکی‌های پرچرب و پرقند وسوسه‌انگیز به نظر می‌رسند.
* دیدگاه طب مدرن: عصبانیت می‌تواند فرد را به سمت خوراکی‌های شور و ترد مانند چیپس یا مرغ سوخاری بکشاند، اما غم و اندوه یا تنهایی بیشتر باعث تمایل به شیرینی‌جات از جمله بستنی، شکلات یا شیرینی خامه‌ای می‌شود. این خوراکی‌ها باعث آزاد شدن دوپامین شده و احساسات فرد را به طور موقت تسکین می‌دهند، اما این آرامش خیلی زود به احساس گناه، افت‌وخیز قند خون و پرخوری مجدد تبدیل می‌شود.
* دیدگاه طب سنتی چین: فشار روحی باعث رکود جریان چی در کبد می‌شود که فرآیند هضم و گردش انرژی را مختل می‌کند. به همین دلیل، فرد برای جبران این ناهماهنگی به خوراکی‌های طعم‌دار و محرک تمایل پیدا می‌کند. این روند به مرور زمان طحال را ضعیف کرده و باعث نفخ، خستگی و انباشت چربی، به ویژه در ناحیه شکم، می‌شود.
۲. **عدم تعادل هورمونی**
استرس نه تنها رفتار فرد را تغییر می‌دهد، بلکه سوخت‌وساز بدن را نیز دستخوش تغییر می‌کند. استرس مزمن باعث ترشح بیش از حد کورتیزول در غدد فوق‌کلیوی می‌شود.
* دیدگاه طب مدرن: افزایش کورتیزول باعث ذخیره چربی، به ویژه در ناحیه شکم، می‌شود، اشتها را افزایش می‌دهد، خواب را مختل کرده و به التهاب دامن می‌زند. کمبود خواب نیز به اختلال در هورمون‌های تنظیم گرسنگی (گرلین و لپتین) منجر می‌شود که باعث افزایش ولع و کاهش احساس سیری می‌شود. این مسئله کاهش وزن را بسیار دشوار می‌کند.
* دیدگاه طب سنتی چین: استرس طولانی‌مدت انرژی کبد و کلیه‌ها را تحلیل می‌برد. کبد ضعیف نمی‌تواند احساسات و جریان چی را تنظیم کند. کلیه‌های ضعیف نیز توان ذخیره جوهره بدن (جینگ) را نخواهند داشت و قادر به حفظ تعادل انرژی نخواهند بود. خستگی، آفت دهانی، خشکی چشم، سیاهی زیر چشم‌ها و بی‌خوابی از جمله علائم این عارضه هستند که نشان می‌دهند بدن تحت فشار قرار دارد. این ناهماهنگی‌ها عملکرد بدن را در زمینه هضم و سوخت‌وساز طبیعی غذا تضعیف کرده و موجب افزایش وزن مقاوم می‌شوند.
**چرخه معیوب**
پرخوری احساسی و عدم تعادل هورمونی مکمل یکدیگر هستند: استرس باعث ولع غذایی می‌شود، پرخوری سوخت‌وساز را مختل می‌کند، خواب نامناسب به تشدید استرس دامن می‌زند و تضعیف اندام‌های حیاتی روند بهبودی را دشوارتر می‌کند. اگر مداخله‌ای صورت نگیرد، این چرخه به چاقی، افسردگی و بیماری‌های مزمن منجر خواهد شد.
**آیا می‌توان تحت استرس وزن کم کرد؟**
استرس یک تجربه جهان‌شمول است. دانش‌آموزان با فشار امتحانات دست‌وپنجه نرم می‌کنند، جوانان با فشارهای کاری و خانوادگی روبرو هستند و حتی بازنشستگان نیز استرس‌های خاص خود را دارند، مانند استرس مدیریت زمان یا مشکلات خواب.
لو هوآن‌یی تأکید دارد که استرس ذاتاً مضر نیست و مهم این است که افراد چگونه به استرس و واکنش‌های مرتبط با آن پاسخ می‌دهند. کاهش وزن تحت استرس غیرممکن نیست. کنترل مؤثر استرس در کنار سبک زندگی سالم می‌تواند اهداف کاهش وزن را محقق کند.
هوآن‌یی پیشنهاد می‌کند که برای کنترل استرس از تمرینات ذهن‌آگاهی استفاده شود:
* توجه به نشانه‌های جسمی و عاطفی
* تمرین تنفس عمیق برای آرام‌سازی دستگاه عصبی
* سفت و شل کردن متناوب عضله‌ها برای تخلیه استرس
ذهن‌آگاهی با ایجاد یک فضای ذهنی به افراد کمک می‌کند که در موقعیت‌های استرس‌زا بهتر عمل کنند، کنترل بیشتری روی بدن خود داشته باشند و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهند.
**سه راهکار برای حفظ سلامت باکتری‌های روده**
بسیاری از افراد تلاش می‌کنند سلامت روده را با مصرف مکمل‌های پروبیوتیک بهبود بخشند، اما با نتایج متفاوتی روبرو می‌شوند. لو می‌گوید با توجه به وجود هزاران پروبیوتیک در بازار، انتخاب محصول مناسب به اندازه انتخاب شریک زندگی دشوار است. به همین دلیل، او توصیه می‌کند که به جای تغذیه باکتری‌ها، بر پرورش آن‌ها تمرکز شود. این یعنی به میکروارگانیسم‌های مفید غذارسانی شود تا محیطی فراهم شود که فلور روده سالم به شکل طبیعی در آن شکوفا شود.
سه راهکار کلیدی او برای پرورش باکتری‌های سالم عبارتند از:
* **غذای سالم:** انتخاب خوراکی‌های طبیعی و سرشار از فیبر که باکتری‌های مفید را تغذیه می‌کنند.
* **سبک زندگی منظم:** داشتن خواب کافی و منظم و ورزش مستمر برای حمایت از سلامت روده و سیستم ایمنی.
* **کاهش استرس:** به‌کارگیری روش‌های آرام‌سازی برای تسکین ذهن و کمک به شکل‌گیری یک محیط متعادل در روده.
**خوراکی‌های محبوب باکتری‌های مفید**
بر اساس طب سنتی چین و تغذیه مدرن، برخی از مواد غذایی به رشد باکتری‌های مفید کمک می‌کنند:
* **سبزیجات:** فلفل زرد و قرمز، بروکلی، گل‌کلم و اسفناج مواد مغذی لازم برای تغذیه باکتری‌های مفید را تأمین می‌کنند.
* **حبوبات:** سویا، لوبیای سیاه و ادامامه (سویای سبز) سرشار از فیبر محلول و پروتئین‌های گیاهی هستند و باکتری‌های مفید را تقویت می‌کنند.
* **زنجبیل و پیاز:** حاوی ترکیبات ضدباکتریایی مانند گینجرول و آلیسین هستند که سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند.
* **زردچوبه:** با خاصیت آنتی‌اکسیدانی خود به کاهش وزن و اضطراب کمک می‌کند.
* **باباآدم:** بر اساس طب سنتی چین، گیاه باباآدم کلیه و طحال را تغذیه می‌کند و دمنوش آن باعث رشد باکتری‌های مفید روده می‌شود.
* **مارچوبه:** باعث رفع عطش می‌شود و سوخت‌وساز بدن را تقویت می‌کند.
* **موز نیمه‌رسیده:** دارای نشاسته مقاوم است که احساس سیری ایجاد می‌کند، اما قند خون را بالا نمی‌برد و به کاهش وزن کمک می‌کند.
* **سیب‌زمینی شیرین:** سرشار از نشاسته مقاوم است و به رشد باکتری‌های مفید روده کمک می‌کند.
* **روغن‌های سالم:** روغن زیتون، روغن بذر کتان، روغن کاملیا و روغن آووکادو به حفظ تعادل فلور روده کمک می‌کنند و فضایی مناسب برای پروبیوتیک‌ها فراهم می‌سازند.
روده مانند یک «سازمان ملل» برای میکروب‌ها است. با تغذیه میکروب‌های صحیح، می‌توان تعادل ایجاد کرد، تاب‌آوری را افزایش داد و کنترل بهتری روی وزن داشت.
طب سنتی چین و طب مدرن در این مورد هم‌نظر هستند: استرس فرآیند هضم را مختل می‌کند، فلور روده را تغییر می‌دهد و باعث افزایش وزن می‌شود. اما با شناخت این سازوکارها و رسیدگی به آن‌ها از طریق تغذیه متعادل، سبک زندگی آگاهانه و کنترل استرس، می‌توان تعادل از دست رفته را دوباره برقرار کرد.
از دیدگاه طب سنتی چین، مراقبت از طحال و تسکین کبد باعث به جریان افتادن چی می‌شود، فرآیند هضم را تقویت می‌کند و بدن را به حالت تعادل بازمی‌گرداند. نتیجه این روند تنها در کنترل وزن خلاصه نمی‌شود، بلکه به تقویت سیستم ایمنی، بهبود خلق‌وخو و سلامت پایدار نیز کمک می‌کند.
منبع : خبرآنلاین
