به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از شرق، در حالی که مصرف اینترنت در ایران رشدی فزاینده را تجربه می‌کند، اپراتورها با چالش درآمد سرانه بسیار پایین‌تر از میانگین جهانی مواجه هستند. کارشناسان این وضعیت را نه صرفاً یک مسئله اقتصادی، بلکه تهدیدی جدی برای تاب‌آوری شبکه و امنیت ملی قلمداد می‌کنند.
در شرایطی که اینترنت و تلفن همراه به اصلی‌ترین شریان‌های حیات اجتماعی و اقتصادی کشورها تبدیل شده‌اند، این سوال اساسی مطرح می‌شود که اگر سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مخابراتی متوقف شود، چه آینده‌ای در انتظار امنیت ملی خواهد بود؟
گزارش‌های بین‌المللی حاکی از آن است که شبکه‌های ارتباطی امروزی نقشی مشابه خطوط راه‌آهن و نیروگاه‌ها در گذشته ایفا می‌کنند؛ زیربنای تمامی فعالیت‌های روزمره از بانکداری و آموزش تا امدادرسانی و حتی دفاع ملی. اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) بیش از 90 درصد دولت‌ها را در رده کشورهایی قرار داده که ارتباطات را به عنوان «زیرساخت حیاتی» طبقه‌بندی کرده‌اند. تجربه اروپا در حمله سایبری به Viasat و خسارت‌های میلیاردی ناشی از قطعی سراسری در آمریکا نشان داد که آسیب به شبکه، برابر با ضربه به قلب اقتصاد و امنیت یک کشور است.
در این نقطه حساس، ایران با یک تناقض جدی مواجه است: مصرف داده سالانه بیش از 30 درصد افزایش می‌یابد، در حالی که درآمد اپراتورها از هر کاربر به حدود دو دلار کاهش یافته است؛ رقمی به مراتب کمتر از میانگین جهانی. به عبارت دیگر، تقاضا به شدت در حال افزایش است، اما منابع لازم برای توسعه شبکه تأمین نمی‌شود. نتیجه احتمالی این وضعیت، فرسودگی سریع زیرساخت‌ها، کاهش کیفیت و عقب‌ماندگی در فناوری‌های حیاتی مانند 5G خواهد بود.
این بحران تنها یک معادله اقتصادی نیست. هند، زمانی که اپراتورهایش در آستانه ورشکستگی قرار گرفتند، تعرفه‌ها را 40 درصد افزایش داد و رسماً اعلام کرد که هدف اصلی، «حفظ تاب‌آوری ملی» است. ترکیه سازوکاری را به کار گرفته تا تعرفه‌ها هر سال متناسب با نرخ تورم تعدیل شوند. اتحادیه اروپا نیز با وجود فشارهای افکار عمومی برای کاهش قیمت‌ها، بر اصل «قیمت منصفانه در کنار سرمایه‌گذاری پایدار» تأکید کرده است. پیام این سیاست‌ها واضح است: کشوری که قیمت خدمات را پایین نگه دارد، در واقع امنیت شبکه و در نهایت امنیت ملی خود را به خطر می‌اندازد.
اکنون ایران در موقعیتی حساس قرار دارد و باید بین «ادامه سیاست‌های فعلی» یا «بازتعریف تعرفه به عنوان سپری برای دفاع ملی» یکی را انتخاب کند. کارشناسان سه سناریو را مطرح کرده‌اند: واقعی‌سازی تدریجی تعرفه‌ها متناسب با توان خرید مردم، پرداخت یارانه به اقشار آسیب‌پذیر همزمان با اصلاح قیمت‌ها، یا مشروط کردن افزایش تعرفه‌ها به سرمایه‌گذاری مستقیم اپراتورها در توسعه مناطق روستایی و بهبود کیفیت خدمات. هر یک از این سناریوها نشان می‌دهد که تعرفه دیگر صرفاً یک رقم در قبض تلفن نیست، بلکه تضمین‌کننده دکل‌های مقاوم‌تر، فیبرهای پرسرعت‌تر و شبکه‌ای با تاب‌آوری بیشتر است.
سوال اصلی اینجاست: آیا سیاست‌گذاران حاضرند تعرفه را از سطح «قیمت‌گذاری خدمات» به سطح «سیاست دفاعی» ارتقا دهند، یا همچنان این رکن حیاتی را در حاشیه مناقشات اقتصادی رها خواهند کرد؟
در روزهایی که بحث تعرفه‌های مخابراتی دوباره به یکی از موضوعات مهم سیاست‌گذاری تبدیل شده، این سوال کلیدی مطرح است که آیا پایین نگه داشتن قیمت خدمات ارتباطی واقعاً به نفع جامعه است یا برعکس، تهدیدی پنهان برای امنیت ملی محسوب می‌شود؟
ایران با درآمد متوسط دو دلار از هر کاربر تلفن همراه، فاصله زیادی با میانگین جهانی دارد. میانگین جهانی بین هفت تا هشت دلار است و در برخی کشورهای منطقه به ده دلار نیز می‌رسد. در حالی که سرمایه‌گذاری جهانی در فناوری 5G در سال 2023 به 258 میلیارد دلار رسید، اپراتورهای ایرانی به دلیل محدودیت‌های مالی تنها به پروژه‌های آزمایشی بسنده کرده‌اند.
اما مصرف داده به سرعت در حال افزایش است. گزارش اریکسون نشان می‌دهد که میانگین مصرف جهانی تا سال 2030 به 60 گیگابایت در ماه خواهد رسید. در ایران نیز سرانه مصرف سالانه بیش از 30 درصد رشد دارد. کارشناسان بر این باورند که واقعی‌سازی تدریجی تعرفه‌ها می‌تواند از فروپاشی زیرساخت‌ها جلوگیری کرده و منجر به پایداری در زمان بحران‌ها شود. این اقدام می‌تواند به تقویت زیرساخت‌های ارتباطی و افزایش تاب‌آوری شبکه در برابر تهدیدات سایبری و سایر چالش‌ها کمک کند. همچنین، افزایش درآمد اپراتورها می‌تواند به سرمایه‌گذاری بیشتر در توسعه فناوری‌های نوین و بهبود کیفیت خدمات منجر شود.
به گفته تحلیلگران حوزه فناوری اطلاعات، سرمایه‌گذاری ناکافی در زیرساخت‌های ارتباطی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای اقتصاد و امنیت کشور داشته باشد. عقب‌ماندگی در توسعه فناوری‌های نوین مانند 5G می‌تواند باعث کاهش رقابت‌پذیری ایران در سطح جهانی شود و فرصت‌های اقتصادی بسیاری را از دست بدهد. علاوه بر این، عدم توانایی در ارائه خدمات ارتباطی با کیفیت و پایدار می‌تواند به نارضایتی عمومی و کاهش اعتماد به دولت منجر شود. از این رو، اتخاذ سیاست‌های مناسب برای حمایت از توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و افزایش تاب‌آوری شبکه از اهمیت بسزایی برخوردار است. دولت باید با همکاری اپراتورها و سایر ذینفعان، یک برنامه جامع برای توسعه این حوزه تدوین و اجرا کند. این برنامه باید شامل اقداماتی برای واقعی‌سازی تعرفه‌ها، جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، و توسعه فناوری‌های نوین باشد.
همچنین، لازم است که دولت با ارائه آموزش‌های لازم و افزایش آگاهی عمومی، مردم را در مورد اهمیت امنیت سایبری و نحوه استفاده ایمن از اینترنت آگاه سازد. این امر می‌تواند به کاهش آسیب‌پذیری کشور در برابر حملات سایبری و حفظ حریم خصوصی شهروندان کمک کند. در نهایت، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و افزایش تاب‌آوری شبکه نیازمند یک رویکرد جامع و هماهنگ است که تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و امنیتی را در نظر بگیرد.
منبع : شرق
