به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از ایلنا، رضا نقی‌زاده، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، به پرسش‌ها و نگرانی‌های موجود درباره‌ی کاهش مدت دوره‌های تحصیلی دانشگاهی پاسخ داد.
«رضا نقی‌زاده» در پاسخ به این سوال که آیا کاهش زمان تحصیل دانشجویان، تنها به طول دوره محدود می‌شود یا بر محتوا و عناوین دروس نیز اثرگذار است، اظهار داشت: به طور کلی، زمان آموزش شامل دو بخش «برنامه آموزشی» و «برنامه درسی» است که باید این دو را از یکدیگر جدا کرد.
وی افزود: این موضوع در تمام مقاطع تحصیلی از کاردانی تا دکترا مطرح است و به تدریج به صورت یکسان پیش خواهد رفت. در برنامه‌ریزی آموزشی، مواردی وجود دارد که باعث اتلاف وقت می‌شود. به عنوان مثال، در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا، بخش آموزشی گاهی سه یا چهار ترم به طول می‌انجامد، در حالی که می‌توان همان برنامه را در دو ترم ارائه کرد تا دانشجو زودتر به مرحله‌ی پروپوزال و دفاع برسد.
نقی‌زاده اضافه کرد: مسائلی مانند آزمون جامع و زبان نیز مطرح هستند. حتی نظام دو یا سه ترمی نیز قابل بررسی است. می‌توان بخشی از این موارد را به قبل از کنکور یا ورود به دوره دکتری منتقل کرد یا برای آزمون جامع تدابیری اندیشید تا دانشجویان مستعد، سریع‌تر وارد بخش پژوهشی شوند. این کار به خودی خود باعث کاهش زمان تحصیل می‌شود، بدون آنکه تغییری در برنامه درسی ایجاد شود؛ در این حالت، فقط «برنامه آموزشی» تغییر کرده است.
وی عنوان کرد: در مورد دوره کارشناسی که عمدتاً آموزشی است و بخش پژوهشی ندارد، نیاز به تغییر همزمان برنامه آموزشی و برنامه درسی داریم. در دنیا دو روش رایج وجود دارد؛ یکی مدل سه‌ساله معروف به «بولونیا» است که در اروپا استفاده می‌شود. این مدل با نظام واحدی ما تفاوت دارد. آن‌ها در چارچوب سیستم ECTS واحدهای مشخصی دارند که حتی ساعات امتحان و مطالعه در منزل نیز به عنوان بخشی از برنامه درسی و زمان واحد درسی محاسبه می‌شود.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی توضیح داد: در این مدل، از همان ابتدای دوره به دروس تخصصی و پایه پرداخته می‌شود و دروس مورد نیاز برای مقاطع بالاتر، کمتر ارائه می‌شود. برای مثال، در برخی کشورهای اروپایی، بعضی دوره‌ها سه‌ساله و برخی چهارساله هستند. دوره‌های چهارساله بیشتر برای کسانی است که قصد ادامه تحصیل در مقاطع ارشد و دکترا را دارند و دانشگاه‌ها به آن‌ها امتیاز بیشتری می‌دهند؛ به این معنا که فردی که فقط می‌خواهد مدرک کارشناسی بگیرد، نیازی به گذراندن دروس مرتبط با مقطع ارشد ندارد.
وی در ادامه گفت: هنوز راهکارها قطعی و نهایی نشده‌اند. یک تیم کارشناسی در موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی و یک تیم دیگر در موسسه تحقیقات سیاست علمی کشور در حال بررسی این موضوع هستند. راهکارهای موجود در دنیا متنوع هستند. اگر این تغییرات در دوره کارشناسی نهایی شود، احتمالاً هم در «برنامه آموزشی» و هم در «برنامه درسی» تغییراتی خواهیم داشت.
نقی‌زاده در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به وضعیت اقتصادی کنونی کشور، کاهش زمان تحصیل باعث فشار بیشتر بر دانشجویان شاغل نخواهد شد، گفت: نرخ اشتغال دانشجویان کارشناسی پایین است. در تحصیلات تکمیلی (ارشد و دکترا) که نرخ اشتغال بالاتری دارند، یکی از راهکارها تبدیل دوره‌ها به دو صورت تمام‌وقت و پاره‌وقت است. دانشجویان شاغل می‌توانند مدل پاره‌وقت را انتخاب کنند که زمان تحصیل متفاوتی دارد. البته تمام این موارد در حال بررسی است.
وی بیان کرد: در دنیا، مدل‌های تمام‌وقت و پاره‌وقت با شرایط و امکانات متفاوت وجود دارد. در دوره کارشناسی، عمدتاً با مشکل اشتغال گسترده مواجه نیستیم. باید واحدهای درسی به گونه‌ای تعریف شوند که دانشجویی که می‌خواهد در شش ترم فارغ‌التحصیل شود، بتواند این کار را به طور معمول انجام دهد و نیازی به تلاش فوق‌العاده نداشته باشد. هدف، تسهیل این مسیر است.
نقی‌زاده تاکید کرد: مواردی که ذکر شد، مطالعات انجام شده‌ای هستند که می‌توانند شامل سناریوهای احتمالی باشند. تصمیم‌گیری نهایی به عوامل مختلفی بستگی دارد.
وی اظهار کرد: نکته‌ی دیگر، روند «آموزش هوشمند» است که در حال تغییر شرایط است. در حال حاضر، در برخی پلتفرم‌های بین‌المللی، دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد با کاهش قابل توجه زمان دوره ارائه می‌شوند. دلیل این امر، فناوری‌های جدید، هوش مصنوعی و آموزش هوشمند است که تاثیر خود را می‌گذارد. ما باید برنامه آموزشی خود را با نیازهای روز تطبیق دهیم.
نقی‌زاده افزود: امروزه، علوم به سرعت در حال تغییر هستند؛ برای مثال، رشته کامپیوتر را در نظر بگیرید که تغییرات در آن بسیار سریع است. به همین دلیل، بحث یادگیری مادام‌العمر مطرح می‌شود. ما باید خود را با این شرایط سازگار کنیم، در غیر این صورت، جذابیت آموزش عالی کاهش می‌یابد که هم اکنون نیز تا حدی تحت تاثیر قرار گرفته است.
وی در پاسخ به این سوال که چه میزان از این تغییرات ناشی از سیاست‌های چابک‌سازی سازمانی دولت و کاهش خدمات رفاهی دانشگاه است، تاکید کرد: این تغییرات یک روند جهانی است و صرفاً به ایران محدود نمی‌شود. به عنوان مثال، در زمینه هوش مصنوعی و آموزش هوشمند، اگر اقدامی انجام ندهیم، دنیا منتظر ما نمی‌ماند و ما عقب خواهیم ماند. باید بپذیریم که تحولاتی در جهان در حال وقوع است که باید به سرعت خود را با آن هماهنگ کنیم.
او تصریح کرد: دانشگاه‌ها نیز از نظر ساختار و شکل در حال تغییر هستند. دانشگاهی که می‌خواهد مانند دانشگاه‌های نسل چهارم و پنجم نقش‌آفرین باشد، باید بتواند چابکی خود را در بخش پژوهش و فناوری افزایش دهد. یک دانشگاه برتر و قوی، دانشگاهی است که بتواند منابع خود، شامل نیروی انسانی و زیرساخت‌هایی مانند آزمایشگاه‌ها را به گونه‌ای مدیریت کند که علاوه بر رفع نیازهای آموزشی، به نیازهای پژوهشی و فناوری جامعه نیز پاسخ دهد.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم اضافه کرد: دانشگاه امروز با دانشگاه گذشته تفاوت دارد. در گذشته، تنها انتظار آموزش و تربیت نیروی انسانی از دانشگاه می‌رفت، اما دانشگاه امروز باید در مسائل پژوهشی و فناوری نیز پیشرو باشد. برای این کار، باید ساختار خود را از حالت سنتی خارج کرده و ساختارهای جدیدتر و کارآمدتری در فرآیندهای آموزشی، پژوهشی و فناوری ایجاد کند.
وی در ادامه افزود: تمام مطالعات انجام شده توسط موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی و موسسه تحقیقات سیاست علمی، به این منظور است که بهترین گزینه ممکن برای ایران ارائه و اجرا شود. حتماً تفاوت رشته‌ها، مقاطع و زیرنظام‌ها در نظر گرفته خواهد شد و نگرانی در این خصوص وجود ندارد.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم در پایان گفت: تنها دغدغه این است که بتوانیم خود را با سرعت تغییرات جهانی هماهنگ کنیم. تغییرات بسیار سریع هستند. برای داشتن یک دانشگاه پیشرو و حفظ رشد علمی کشور، باید تحولات را به خوبی بشناسیم و پاسخی متناسب با ویژگی‌های خود ارائه دهیم تا بتوانیم جایگاه پیشروی خود در منطقه را حفظ کنیم.
منبع : ایلنا
