به گزارش اخبار جهان به نقل از خبرگزاری مهر، هفته جهانی ناشنوایان، فرصتی برای تمرکز بر چالش‌ها و توانایی‌های میلیون‌ها کودک و بزرگسال ناشنوا در سراسر جهان است. این افراد، با وجود محدودیت شنوایی، توانمندی‌های قابل توجهی دارند که با حمایت و توجه جامعه، می‌تواند به شکوفایی آنها بینجامد. سازمان بهزیستی ایران، با تاکید بر توانمندسازی، آموزش و گسترش خدمات توانبخشی، برنامه‌های متنوعی را برای بهبود کیفیت زندگی این افراد اجرا می‌کند.
زهرا نوع پرست، مدیرکل دفتر توانبخشی حرفه‌ای و توانپزشکی سازمان بهزیستی، در گفتگویی با اخبار جهان، به تشریح وضعیت افراد دارای معلولیت شنوایی تحت پوشش این سازمان پرداخت. وی با اشاره به جمعیت یک میلیون و 550 هزار نفری افراد دارای معلولیت تحت پوشش سازمان، از وجود حدود 227 هزار نفر (حدود 14 درصد) با معلولیت شنوایی خبر داد. حدود 170 هزار نفر از این جمعیت، دچار کم شنوایی متوسط، شدید و یا خیلی شدید هستند. اگرچه معلولیت‌های ذهنی و جسمی در ایران فراوان‌تر هستند، اما آمار ارائه شده توسط سازمان بهزیستی، تنها مربوط به افرادی است که به این سازمان مراجعه کرده‌اند و بسیاری از افراد دارای معلولیت، به دلیل دلایل مختلف، از جمله عدم آگاهی و یا دسترسی دشوار، به طور رسمی تحت پوشش سازمان قرار نمی‌گیرند. این امر نشان می‌دهد که آمار واقعی معلولیت شنوایی می‌تواند به مراتب بالاتر از آمار رسمی باشد.
سازمان بهزیستی، خدمات متنوعی را با توجه به شدت معلولیت و نیازهای افراد ارائه می‌دهد. این خدمات از حمایت‌های مالی مانند پرداخت حق پرستاری برای افراد با معلولیت شدید و خیلی شدید آغاز شده و به برنامه‌های پیشگیرانه مانند مشاوره ژنتیک و غربالگری شنوایی نوزادان گسترش می‌یابد. اهمیت غربالگری شنوایی در سه ماه اول زندگی نوزادان به دلیل تاثیر مستقیم شنوایی بر روند تکلم، بسیار حائز اهمیت است. طبق آمار، از هر هزار تولد، دو نوزاد با درجاتی از کم‌شنوایی متوسط تا شدید متولد می‌شوند و مداخله زودهنگام تا شش‌ماهگی برای رشد طبیعی کودک ضروری است.
در حال حاضر، 99 مرکز اختلال شنوایی و 28 مرکز تلفیقی در سراسر ایران فعال هستند. این مراکز خدمات مختلفی از جمله تجویز سمعک، کاشت حلزون، مشاوره‌های آموزشی و خدمات توانبخشی شامل گفتاردرمانی، کاردرمانی، روانشناسی و مددکاری را ارائه می‌دهند. سازمان بهزیستی سالانه 5 میلیون تومان یارانه برای هر کودک ناشنوا به مراکز توانبخشی پرداخت می‌کند، در حالی که خانواده‌ها نهایتاً کمتر از یک میلیون تومان پرداخت می‌نمایند و در دهک‌های پایین، خدمات حتی به صورت رایگان ارائه می‌شود. در مجموع، 55 هزار و 523 نفر از خدمات این مراکز بهره‌مند هستند که 51 هزار و 20 نفر از آنها یارانه دریافت می‌کنند. آموزش خانواده‌ها در خصوص نحوه ارتباط با فرزند ناشنوا و مناسب‌سازی محیط زندگی وی، بخش مهمی از این خدمات را تشکیل می‌دهد.
کاشت حلزون، توسط وزارت بهداشت و مراکز تخصصی انجام می‌شود و سازمان بهزیستی در بخش حمایت مالی از این عمل دخیل است. پروتزهای کاشت حلزون از طریق هیات امنای ارزی به صورت رایگان در اختیار خانواده‌ها قرار می‌گیرد و سازمان هزینه‌های مربوط به قطعات و تعمیرات را بر عهده می‌گیرد. این عمل تا سن 6 سالگی رایگان است، اما در مواردی که تشخیص ناشنوایی دیرتر صورت گیرد، کمیته توانبخشی سازمان بهزیستی با توجه به وضعیت خانواده، تصمیم‌گیری در خصوص تامین هزینه‌ها را بر عهده دارد.
در حوزه وسایل کمک توانبخشی، سازمان بهزیستی در سال گذشته بیش از 94 هزار خدمت ارائه داده است که 80 هزار و 300 مورد آن مربوط به خرید و تامین سمعک بوده است. سمعک‌ها با ارز دولتی و از شرکت‌های دارای مجوز وزارت بهداشت تهیه می‌شوند و اطلاعات مربوط به هر خدمت در سامانه وزارت بهداشت ثبت می‌شود.
در سال گذشته، حدود 3050 نفر از کمک هزینه‌های کاشت حلزون بهره‌مند شدند. همچنین، در برخی شهرستان‌ها که مراکز خدمات شنوایی فعال نیستند، سازمان بهزیستی از طریق خرید خدمات توانپزشکی، بخشی از هزینه‌های فرانشیز کلینیک‌های طرف قرارداد بیمه را پرداخت می‌کند. سمعک‌ها بسته به شدت کم‌شنوایی هر سه تا پنج سال قابل تعویض هستند و بخشی از هزینه آنها از محل ارز دولتی تأمین می‌شود.
برای افراد بالای 6 سال، کاشت حلزون تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد، زیرا هدف اصلی، انجام کاشت در سنین پایین برای حضور کودک در مدارس عادی است. با اجرای برنامه‌های غربالگری، سن تشخیص معلولیت شنوایی از 3 تا 3.5 سال به حدود 1 تا 1.5 سال کاهش یافته است.
طبق آمارهای جهانی، معلولیت شنوایی رو به افزایش است، به ویژه در میان جوانان به دلیل استفاده مداوم از هدفون، قرار گرفتن در معرض صداهای بلند و محیط‌های شغلی پر سروصدا. در فرآیند سالمندی نیز، کاهش شنوایی یکی از مشکلات شایع است. حدود 50 درصد ناشنوایی‌های مادرزادی منشأ ژنتیکی دارد که در ازدواج‌های فامیلی این نسبت دو برابر می‌شود. مشاوره ژنتیک می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از ناشنوایی داشته باشد.
در سال 1403، حدود 5995 مورد خدمات اشتغال شامل خوداشتغالی، کارفرمایی و حق بیمه کارفرما برای افراد ناشنوا ارائه شد. همچنین، تاکنون 37001 پرونده اشتغال افراد دارای معلولیت شنوایی در سامانه ثبت شده که 16600 پرونده آن ارزیابی نهایی شده است.
برنامه غربالگری شنوایی نوزادان، با هدف شناسایی زودهنگام کم‌شنوایی اجرا می‌شود. این برنامه از سال 1384 به‌صورت فراگیر در تمامی استان‌های کشور اجرا شده است و ایران یکی از هفت کشور اصلی همکار سازمان بهداشت جهانی در حوزه غربالگری شنوایی است. این برنامه منجر به پوشش حدود 16 میلیون نفر، پوشش بیش از 95 درصد موالید زنده کشور، شناسایی بیش از 50 هزار نوزاد و کودک دارای اختلالات شنوایی و کاهش میانگین سن تشخیص کم‌شنوایی از 3 سال به حدود 1 تا 1.5 سال شده است.
غربالگری شنوایی در گروه سنی 3 تا 5 سال نیز در دستور کار قرار دارد، زیرا کم‌شنوایی می‌تواند در سال‌های بعد نیز به دلایل ارثی یا اکتسابی بروز کند. در این گروه سنی، برنامه غربالگری با بهره‌گیری از حدود 250 دستگاه تخصصی در کشور در حال اجراست و در سال 1403، بیش از 440 هزار کودک تحت غربالگری شنوایی قرار گرفته‌اند.
زبان اشاره ایرانی به عنوان زبان رسمی شبکه ملی افراد دارای معلولیت شنوایی به رسمیت شناخته شده است و سازمان بهزیستی اقداماتی همچون اعزام مترجم زبان اشاره و حمایت از آموزش مترجمان را دنبال می‌کند. سال گذشته 9000 مترجم در استان‌های سراسر کشور در موارد نیاز در کنار افراد ناشنوا بودند. گام بعدی حرکت به سمت استفاده از فناوری‌های هوشمند و مجازی است تا خدمات ترجمه زبان اشاره بدون نیاز به حضور فیزیکی مترجم ارائه شود.
منبع: خبرگزاری مهر
