به گزارش اخبار جهان به نقل از خبرگزاری‌های داخلی و بین‌المللی، واکسن HPV به عنوان ابزاری مؤثر در پیشگیری از سرطان دهانه رحم و دیگر بیماری‌های مرتبط با ویروس پاپیلومای انسانی، در کانون توجه سیاست‌های سلامت عمومی بسیاری از کشورها قرار گرفته است. سازمان جهانی بهداشت (WHO) به‌طور جدی توصیه به افزودن این واکسن به برنامه ملی واکسیناسیون کشورها، به‌ویژه برای دختران ۹ تا ۱۴ ساله، کرده است. با وجود چالش‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، بسیاری از کشورهای اسلامی نیز این توصیه جهانی را پذیرفته و برنامه‌های واکسیناسیون HPV را به اجرا گذاشته‌اند.
تا پایان سال ۲۰۲۴، ۱۴۷ کشور جهان واکسن HPV را در برنامه ملی خود گنجانده‌اند. کشورهای توسعه‌یافته مانند ایالات متحده آمریکا، کانادا، بریتانیا، استرالیا، فرانسه، آلمان و ژاپن پیشگامان این حوزه هستند و واکسن HPV را به‌صورت رایگان یا با یارانه دولتی برای نوجوانان ارائه می‌دهند. در برخی از این کشورها، نرخ پوشش واکسیناسیون به بیش از ۸۰ درصد رسیده است. این موفقیت چشمگیر ناشی از سرمایه‌گذاری قابل توجه دولت‌ها، آگاهی عمومی بالا و زیرساخت‌های بهداشتی قوی است.
در مقابل، کشورهای در حال توسعه با چالش‌های بیشتری روبرو هستند. با این حال، با حمایت سازمان‌های بین‌المللی مانند GAVI (ائتلاف جهانی برای واکسن و ایمن‌سازی) و یونیسف، برنامه‌های واکسیناسیون HPV در این کشورها نیز در حال گسترش است. رواندا، بوتان، فیلیپین و پرو نمونه‌هایی از اجرای موفق این برنامه‌ها در شرایط محدودیت منابع هستند. گزارش‌های GAVI نشان می‌دهد که پوشش واکسن HPV در ۵۷ کشور کم‌درآمد تحت حمایت این سازمان از ۴ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۱۶ درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است. ۳۸ کشور با موفقیت برنامه ملی واکسن HPV خود را با حمایت GAVI آغاز کردند و از سال ۲۰۱۴ بیش از ۲۷.۳ میلیون دختر را به‌طور کامل ایمن‌سازی کردند. این اقدام از بیش از ۶۰۵ هزار مرگ و میر ناشی از سرطان دهانه رحم در آینده جلوگیری خواهد کرد.
بر اساس داده‌های HPV Prevention Policy Atlas ۲۰۲۵ و گزارش‌های رسمی وزارت‌های بهداشت، چندین کشور با جمعیت عمدتاً مسلمان، واکسن HPV را در برنامه ملی واکسیناسیون خود گنجانده‌اند. امارات متحده عربی سال‌هاست که این واکسن را برای دختران نوجوان در مدارس ارائه می‌دهد. عربستان سعودی اخیراً دامنه سنی دریافت واکسن را تا ۲۶ سال و در برخی موارد تا ۴۵ سال افزایش داده است. قطر واکسن HPV را در مراکز بهداشتی برای گروه‌های هدف ارائه می‌دهد. مالزی از سال ۲۰۱۰ این واکسن را برای دختران ۱۳ ساله در مدارس دولتی تزریق می‌کند. اندونزی نیز واکسیناسیون HPV را در مدارس انجام می‌دهد و دولت هزینه آن را پوشش می‌دهد. لیبی علی‌رغم چالش‌های زیرساختی، واکسن HPV را در برنامه ایمن‌سازی ملی خود قرار داده است. موفقیت این کشورها نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی دقیق، حمایت سیاسی و آگاه‌سازی عمومی، می‌توان موانع فرهنگی و اجتماعی را در مسیر اجرای برنامه‌های واکسیناسیون HPV از بین برد. ترکیه نیز اعلام کرده است که از پایان سال ۲۰۲۵ واکسن HPV را به‌صورت رایگان برای کودکان ۱۳ ساله و افراد بالای ۱۵ سال ارائه خواهد داد.
در ایران، با وجود توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت، به گفته معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، واکسن HPV به سبد واکسیناسیون روتین کشور راه نخواهد یافت. این تصمیم با واکنش‌های متفاوتی روبرو شده است. دکتر علی مطلق، متخصص رادیوآنکولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ضمن اشاره به تاخیر ۱۵ ساله در مشاهده اثرات شیوع HPV در ایران، بر اهمیت برنامه‌ریزی فوری برای مقابله با این ویروس تأکید کرده است. وی همچنین بر اهمیت توجه به سایر سرطان‌ها و بیماری‌های مرتبط با HPV و نه تنها سرطان دهانه رحم، و استفاده از استراتژی تزریق تک‌دوز برای کاهش هزینه‌ها و افزایش دسترسی به واکسیناسیون تأکید کرده است. به گفته او، تا زمان اجرای برنامه ملی، تقویت غربالگری HPV و آگاه‌سازی عمومی در مورد رفتارهای پرخطر جنسی ضروری است. این اظهار نظرها نشان‌دهنده اختلاف نظرهای موجود در مورد سیاست واکسیناسیون HPV در ایران و اهمیت بحث‌های کارشناسی و علمی در اتخاذ تصمیمات مرتبط با سلامت عمومی است. عدم دسترسی آسان به واکسن HPV در ایران می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت زنان ایرانی در بلندمدت داشته باشد. همچنین این موضوع نیاز به بررسی بیشتر در خصوص چالش‌ها و موانع موجود در اجرای برنامه واکسیناسیون HPV در ایران و ارائه راهکارهای عملی را آشکار می‌سازد.
منبع: خبرگزاری‌های داخلی و بین‌المللی
