ورزش همگانی یکی از ارکان کلیدی توسعه سلامت فردی و اجتماعی در جوامع مدرن به شمار می‌رود. این ورزش با هدف ایجاد نشاط عمومی، کاهش آسیب‌های روانی و جسمانی، و ارتقاء کیفیت زندگی برای تمامی اقشار جامعه طراحی شده است. اما در ایران، به‌رغم اهمیت بالای این موضوع، وضعیت ورزش همگانی همچنان با چالش‌ها و موانع متعددی روبه‌رو است.
چرا ورزش همگانی در ایران بی‌رمق است؟
اهمیت ورزش همگانی در دنیای امروز
ورزش همگانی در قرن ۲۱ به‌عنوان یکی از الزامات توسعه اجتماعی شناخته می‌شود. برخلاف ورزش قهرمانی که هدف آن رقابت و مدال‌آوری است، ورزش همگانی برای همه اقشار جامعه طراحی شده و بر مشارکت گسترده و مستمر مردم تأکید دارد. این نوع ورزش فعالیت‌هایی همچون ورزش صبحگاهی، پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، کوه‌پیمایی، و کلاس‌های آمادگی جسمانی را شامل می‌شود.
مزایای ورزش همگانی برای جامعه
-
افزایش نشاط و سلامت روانی
-
کاهش آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی
-
پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت و فشار خون
-
تقویت تعاملات اجتماعی و حس تعلق به جامعه
نگاهی به تجربیات جهانی در ورزش همگانی
برخی کشورها مانند سوئد، دانمارک، هلند و آلمان با ایجاد زیرساخت‌های قوی و فرهنگ‌سازی گسترده، توانسته‌اند ورزش همگانی را به بخشی جدایی‌ناپذیر از سبک زندگی مردم تبدیل کنند. برای مثال:
-
سوئد با ایجاد بسترهای مهیا برای ورزش روزانه
-
دانمارک با تمرکز بر فعالیت‌های بدنی و فرهنگی
-
هلند با ترویج فرهنگ دوچرخه‌سواری
-
آلمان با توسعه ورزش در مدارس و جامعه
وضعیت ورزش همگانی در ایران؛ نگاهی به استان مازندران
در حالی که استان مازندران در زمینه ورزش قهرمانی و کسب مدال‌ها سرآمد است، اما در حوزه ورزش همگانی با کمبودهایی جدی مواجه است. این استان جزو مناطقی است که نرخ کم‌تحرکی و ابتلا به بیماری‌های ناشی از آن در آن بالاست.
اقدامات انجام‌شده در مازندران
طبق اعلام رئیس هیات ورزش‌های همگانی مازندران، اقدامات زیر در سال‌های اخیر انجام شده است:
-
راه‌اندازی ۸۹ ایستگاه ورزش همگانی در اماکن دولتی
-
آموزش ۹۰ مربی ورزش همگانی با هدف ارتقاء کیفیت خدمات
-
برگزاری مستمر برنامه‌های پیاده‌روی و صبح نشاط در شهرها
-
راه‌اندازی سامانه «ماوا» برای اطلاع‌رسانی زمان و مکان تمرینات
با این حال، هنوز موانعی وجود دارد که توسعه ورزش همگانی را کند کرده است.
چالش‌های اصلی ورزش همگانی در مازندران
۱. کمبود زیرساخت‌های ورزشی مناسب
یکی از مشکلات اصلی نبود مسیرهای مناسب پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری در شهرهای استان است. این کمبود باعث می‌شود افراد علاقه‌مند نیز نتوانند به راحتی به فعالیت بدنی بپردازند.
۲. سبک زندگی کم‌تحرک
تغییر سبک زندگی مردم از فعالیت‌محور به سبک زندگی پشت‌میزنشینی، چالشی اساسی است که نیازمند فرهنگ‌سازی بلندمدت و پیوسته می‌باشد.
۳. ضعف در تخصیص بودجه
در حالی که تنها ۰/۲۷ درصد اعتبارات کشور به ورزش همگانی اختصاص داده شده، بخش زیادی از این بودجه نیز به شکل ناقص یا نامنظم به استان‌ها تخصیص می‌یابد.
۴. عدم هم‌افزایی نهادها
برای توسعه ورزش همگانی، هماهنگی بین شهرداری‌ها، آموزش و پرورش، رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و سازمان‌های ورزشی ضروری است؛ امری که در حال حاضر چندان تحقق نیافته است.
راهکارهای پیشنهادی برای توسعه ورزش همگانی
استفاده از ظرفیت‌های علمی و دانشگاهی
سرپرست معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری مازندران بر لزوم استفاده از توان علمی و دانشگاهی برای توسعه ورزش همگانی تأکید دارد. داده‌کاوی، پایش فعالیت‌ها و شناسایی استعدادها از جمله مواردی هستند که دانشگاه‌ها می‌توانند در آن نقش‌آفرینی کنند.
بهره‌گیری از حمایت نمایندگان مجلس
برای تدوین قوانین حمایتی و تأمین بودجه، باید از ظرفیت‌های قانونی نمایندگان مجلس بهره برد. تدوین برنامه‌های جامع و ارائه آن به نهادهای بالادستی می‌تواند ورزش همگانی را از رکود خارج کند.
تمرکز بر فرهنگ‌سازی و آموزش
تولید محتوای آموزشی، استفاده از فضای مجازی و رسانه ملی، و ترویج سبک زندگی سالم در مدارس، از راهکارهایی هستند که می‌توانند ورزش را در زندگی روزمره مردم نهادینه کنند.
جمع‌بندی: ورزش همگانی، ضرورتی برای امروز و فردا
ورزش همگانی نه‌تنها موجب ارتقاء سطح سلامت و کاهش هزینه‌های درمان می‌شود، بلکه پایه‌ای محکم برای توسعه ورزش قهرمانی نیز هست. با نگاهی به تجربیات موفق جهانی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی، می‌توان امیدوار بود که ورزش همگانی در ایران نیز جایگاه شایسته‌تری بیابد. تحقق این هدف نیازمند مشارکت همگانی، برنامه‌ریزی دقیق، فرهنگ‌سازی گسترده و حمایت واقعی از سوی نهادهای تصمیم‌ساز است.
