به گزارش اخبار جهان به نقل از عصر ایران، پایان جنگ سرد، نقطه پایانی بر بسیاری از پروژه‌های نظامی جاه‌طلبانه شوروی سابق گذاشت. اما هیچ‌کدام به اندازه اکرانوپلان کلاس لون، این کشتی پرنده عظیم‌الجثه و مرموز، توجه‌ها را به خود جلب نمی‌کند. این وسیله‌ی نقلیه‌ی غول‌پیکر که برای نابودی ناوهای هواپیمابر طراحی شده بود، تنها یک نمونه‌ی عملیاتی داشت و سرنوشت آن، داستانی جذاب از یک ایده انقلابی ناتمام را بازگو می‌کند. اکرانوپلان کلاس لون، با نام رسمی پروژه 903، نمونه‌ای منحصربه‌فرد از فناوری‌های نظامی شوروی در دوران جنگ سرد بود. این اکرانوپلان با بهره‌گیری از اصول آیرودینامیکی خاص، ترکیبی از ویژگی‌های یک کشتی و یک هواپیما را دارا بود و به عنوان تنها اکرانوپلانی که به طور عملیاتی مورد استفاده قرار گرفت، در تاریخ ثبت شده است.
تاریخچه‌ی این پروژه به دهه‌های قبل از فروپاشی شوروی بازمی‌گردد، دوره‌ای که رقابت تسلیحاتی میان بلوک شرق و غرب در اوج خود قرار داشت. در این فضای رقابتی، شوروی به دنبال توسعه‌ی سامانه‌های پیشرفته نظامی بود که بتواند برتری خود را در مقابل ناتو تضمین کند. اکرانوپلان کلاس لون، در همین راستا و با هدف مقابله با ناوهای هواپیمابر قدرتمند غرب، طراحی و ساخته شد. این ایده از قابلیت پرواز این وسیله بر روی بالشتک هوایی که در نزدیکی سطح آب ایجاد می‌شود، نشأت می‌گرفت، این امر سبب می‌شد که اکرانوپلان هم از ویژگی‌های یک کشتی و هم از ویژگی‌های یک هواپیما برخوردار باشد. اما چه چیزی این پروژه را از سایر پروژه‌های جاه‌طلبانه‌ی شوروی متمایز می‌کرد؟ ابعاد عظیم آن، سرعت بسیار بالا، و قابلیت حمل تسلیحات سنگین، همگی در کنار هم این وسیله را به یک تهدید جدی برای ناوگان‌های دریایی تبدیل می‌کردند.
تنها یک اکرانوپلان کلاس لون، با نام MD-160، به طور کامل ساخته شد و در سال 1987 وارد خدمت ناوگان دریایی شوروی در دریای خزر شد. این منطقه‌ی جغرافیایی، به دلیل موقعیت استراتژیک و دسترسی به آب‌های آزاد، به عنوان پایگاه عملیاتی MD-160 انتخاب شد. مدتی پس از آن، ساخت نمونه‌ی دوم با نام Spasatel آغاز شد؛ اما فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991، به این پروژه پایان داد و Spasatel هرگز به اتمام نرسید. این اتفاق، پایان تلخی برای ایده‌ای بود که توان بالقوه‌ای را برای تغییر معادلات قدرت دریایی جهان در خود داشت. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اختلافات سیاسی و اقتصادی گسترده ای که رخ داد، موارد بسیاری از برنامه‌های نظامی پیچیده و پر هزینه مانند این پروژه، لغو شدند و منابع مالی به سوی اولویت‌های دیگر سوق یافتند.
MD-160، پس از چند سال فعالیت عملیاتی در دریای خزر، در اواخر دهه‌ی 1990 از رده خارج شد. دلایل دقیق خارج شدن این اکرانوپلان از خدمت، به طور کامل علنی نشده است. اما می‌توان به عوامل مختلفی چون هزینه‌های بالای نگهداری و تعمیر، پیچیدگی‌های فنی و همچنین عدم وجود زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از چنین سامانه‌ی پیشرفتهای اشاره کرد. برخی منابع نیز به مشکلات مربوط به پایداری و کنترل در شرایط آب و هوایی خاص اشاره می‌کنند. سرنوشت MD-160 پس از کنار گذاشته شدن از خدمت، نیز به طور کامل مشخص نیست، اما مطمئناً می‌توان آن را به عنوان یک نشان از جوانب همزمان موفقیت و شکست در پژوهش‌های نظامی شوروی سابق به شمار آورد.
این اکرانوپلان تنها نمونه‌ی عملیاتی یک فناوری منحصر به فرد بود. اما این پروژه نشان داد که شوروی در زمینه‌های نوآورانه‌ای مانند این در دوران جنگ سرد پیشرو بود و از ظرفیت فناوری قابل‌توجهی برخوردار بوده است. امروزه، با توجه به پیشرفتهای فناوری، امکان بازنگری در طراحی و ساخت اکرانوپلان‌های پیشرفته‌تر وجود دارد، اما مسائلی مانند هزینه‌های سرسام‌آور و چالش‌های فنی همچنان موانعی برای این کار به شمار می‌رود. اخبار جهان در این زمینه به طور مداوم در حال رصد آخرین پیشرفت‌ها و تحلیل‌های کارشناسان بین‌المللی است و تلاش می‌کند تا به طور منظم اطلاعات مرتبط را در اختیار خوانندگان خود قرار دهد.
منبع: عصر ایران
