به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از فارس، تجربیات تلخ گذشته، مانند یک شکست یا مرگ یک عزیز که خود را در آن مقصر می‌دانیم، می‌توانند با ایجاد فشار ذهنی، زمینه را برای «نشخوار فکری» فراهم کنند. برای مثال، فردی که هنگام آشپزی با دیدن مرغ به یاد خاطره‌ای ناخوشایند از سوختن غذا در نوجوانی و خنده مادرش می‌افتد، ممکن است در افکار خود فرو رود و این فرآیند آغاز شود.
وقتی افکار به درگیری‌های مکرر تبدیل می‌شوند
نشخوار در معنای رایج، به فرآیندی در حیوانات گفته می‌شود که طی آن غذای جویده‌شده را از معده بازگردانده و دوباره می‌جوند. این عمل شباهت زیادی به مرور و تحلیل مداوم افکار و خاطرات تلخ در ذهن انسان دارد.
پناهیان، کارشناس این حوزه، تعریف دقیق‌تری ارائه می‌دهد: «نشخوار فکری یک تفکر اجباری و درگیری مکرر با افکار منفی است که در آن فقط مسائل ناخوشایند بررسی می‌شوند. این فرآیند شامل نگرانی درباره آینده، مرور گذشته، دلایل رویدادهای پیشین و تحلیل رفتار دیگران است.»
نشخوار فکری چه پیامدهایی دارد؟
این پدیده می‌تواند بر روابط و احساسات فردی تأثیر منفی بگذارد. برای نمونه، مردی که قصد دارد برای همسرش گل بخرد، با یادآوری خاطره‌ای تلخ از هدیه قبلی و واکنش همسرش، از این کار منصرف می‌شود. در آن لحظه، احساسات منفی جایگزین عشق شده و صدای سرزنش‌آمیز همسرش در ذهن او تکرار می‌شود.
پناهیان در مورد آثار مخرب نشخوار فکری توضیح می‌دهد: «نشخوار فکری یک چرخه بی‌پایان و اجباری است که به اضطراب، فرسودگی و سایر اختلالات روانی منجر می‌شود. این چرخه زمانی آغاز می‌گردد که رشد شناختی و هیجانی فرد به سطح مطلوبی رسیده باشد.»
آیا کودکان نیز دچار نشخوار فکری می‌شوند؟
یک کودک ورزشکار مانند ایلیا که در مسابقه تکواندو شکست خورده، ممکن است بارها آن روز را به یاد آورده و با گریه تمرینات خود را مختل کند. این رفتار، نمونه‌ای از نشخوار فکری در کودکان است که برخی والدین از آن بی‌اطلاع هستند.
پناهیان در این باره می‌گوید: «از کودکان زیر هفت سال انتظار نشخوار فکری نداریم، زیرا تفکر انتزاعی در آن‌ها رشد نکرده است. با این حال، آن‌ها ممکن است دچار نگرانی‌های مکرر، مانند ترس از تاریکی یا دوری مادر شوند. از حدود نه سالگی با رشد تفکر انتزاعی، علائم نشخوار فکری مانند فکر کردن مداوم به اشتباهات یا روابط، در کودکان مشاهده می‌شود. کودکانی که اضطراب بیشتری دارند، نشخوار فکری شدیدتری را نیز تجربه خواهند کرد.»
نتیجه نشخوار فکری چیست؟
مرور مداوم افکار و خاطرات تلخ، به سلامت روان آسیب می‌زند و مانع پیشرفت در زندگی می‌شود. این کار فرد را در چرخه‌ای از افکار منفی گرفتار می‌کند.
پناهیان با تأیید این موضوع می‌افزاید: «نشخوار فکری به معنای تمرکز بر مشکل است و تمرکز بر مشکل، مانع یافتن راه‌حل می‌شود. وقتی فرد روی ابعاد منفی زندگی تمرکز می‌کند، راه‌حل‌ها از دید او پنهان می‌مانند و احساس می‌کند در مشکلات گرفتار شده است. این وضعیت به خستگی، اضطراب و بدبینی منجر می‌شود و فرد برای جلوگیری از تجربیات تلخ جدید، از هرگونه تلاش و حرکتی خودداری می‌کند. این توقف در زندگی، تعریف دقیق نشخوار فکری است.»
چگونه با نشخوار فکری مقابله کنیم؟
برای مقابله با این چرخه فکری آسیب‌زا، راهکارهایی وجود دارد. پناهیان در این زمینه توضیح می‌دهد: «فرار کردن راه حل نیست. در قدم اول باید این افکار را شناسایی کرد. افکار خود را یادداشت کنید تا بفهمید چه هستند، چه زمانی و در چه موقعیت‌هایی، مانند خستگی یا تنهایی، به سراغتان می‌آیند. سپس فکر کنید که اگر این افکار وجود نداشتند، چه تغییراتی در زندگی و رفتارتان ایجاد می‌شد. این تغییرات را بنویسید و برای رسیدن به آن‌ها برنامه‌ریزی کنید.»
این روانشناس خانواده یک توصیه کلیدی دیگر را نیز مطرح می‌کند: «یکی از راه‌های موثر، توجه به زمان حال است. بر کاری که اکنون انجام می‌دهید، مکانی که در آن هستید و حسی که در بدن خود دارید تمرکز کنید. این کار به افزایش تمرکز بر زمان حال و کاهش قدرت نشخوار فکری کمک می‌کند.»
او در پایان می‌افزاید: «با خودتان مهربان باشید. در شفقت‌درمانی، نشخوار فکری نوعی ظلم به خود محسوب می‌شود. بنابراین، در طول روز با انجام فعالیت‌های مفید مانند ورزش، مطالعه و کارهای هدفمند، بیشتر مراقب خود باشید. این رفتارها لطف شما به خودتان است و به پیروزی بر نشخوار فکری کمک می‌کند.»
منبع: فارس
