به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از فرارو، تعیین هویت دقیق حاکم ایران در دوره زندگی حضرت یوسف (ع) با چالش‌های تاریخی و مذهبی همراه است. منابع مذهبی بیشتر بر جنبه‌های اخلاقی تمرکز دارند تا گاه‌شماری دقیق. همچنین، مفهوم «ایران» به عنوان یک امپراتوری متمرکز آریایی، پس از دوران حیات حضرت یوسف شکل گرفته است.
دیدگاه مذهبی
بر اساس گاه‌شماری سنتی در برخی منابع اسلامی، وقایع زندگی حضرت یوسف بر مبنای «سال‌های پس از هبوط حضرت آدم» محاسبه می‌شود. طبق این دیدگاه، حضرت یوسف در سال ۳۵۵۶ پس از هبوط آدم متولد شد و در سال ۳۶۶۶ درگذشت. از آنجا که کوروش در سال ۳۶۶۸ به پادشاهی رسید، نتیجه‌گیری می‌شود که پادشاهان ماد در زمان حیات حضرت یوسف (ع) بر ایران حکومت می‌کردند، هرچند مشخص نیست کدام پادشاه ماد دقیقاً با ایشان هم‌دوره بوده است.
دیدگاه تاریخی و باستان‌شناسی
تحقیقات تاریخی و شواهد باستان‌شناسی، دیدگاه متفاوتی را ارائه می‌دهد که با گاه‌شماری سنتی در تضاد است. بر اساس اسنادی مانند پاپیروس‌ها و سنگ‌نبشته‌های مصری، زمان زندگی حضرت یوسف حدود ۱۷۰۰ تا ۱۶۰۰ پیش از میلاد تخمین زده می‌شود. این دوره با عصر دوم میانی مصر و حکومت هیکسوس‌ها مطابقت دارد.
در آن دوران، یعنی قرن ۱۷ و ۱۶ پیش از میلاد، سرزمینی که امروز ایران نامیده می‌شود، یکپارچگی سیاسی نداشت. تمدن اصلی حاکم بر جنوب غربی ایران (خوزستان و فارس امروزی)، عیلامی‌ها بودند که تحت سلسله سوکالماه (۱۹۰۰ تا ۱۵۰۰ پیش از میلاد) حکومت می‌کردند. از پادشاهان مهم این دوره می‌توان به کوتیر-ناهونته اول (حدود ۱۷۳۰ تا ۱۷۰۰ پیش از میلاد) و لیلا-ایر-تاش (حدود ۱۷۰۰ تا ۱۶۹۸ پیش از میلاد) اشاره کرد. تمدن‌های محلی دیگری مانند ماننایی‌ها در شمال غربی و کاسی‌ها در غرب نیز در آن زمان وجود داشتند.
مقایسه دو دیدگاه
تفاوت آشکاری میان دو دیدگاه سنتی و تاریخی وجود دارد. در دیدگاه سنتی، زمان حیات حضرت یوسف بین سال‌های ۳۵۵۶ تا ۳۶۶۶ پس از هبوط آدم بوده و حاکمان ایران پادشاهان ماد معرفی شده‌اند. اما بر اساس دیدگاه تاریخی، ایشان حدود ۱۷۰۰ تا ۱۶۰۰ پیش از میلاد می‌زیسته‌اند و در آن زمان، تمدن عیلامی بر بخش‌هایی از ایران حاکم بود.
ادعای همزمانی حضرت یوسف با مادها در دیدگاه سنتی، با شواهد باستان‌شناسی مغایرت دارد. مادها که از اقوام آریایی بودند، حدود هزار سال پس از دوره تخمینی زندگی حضرت یوسف وارد صحنه سیاسی ایران شدند. سلسله مادها از حدود سال ۶۷۸ پیش از میلاد آغاز شد، در حالی که حضرت یوسف حدود ۱۶۰۰ پیش از میلاد زندگی می‌کرد.
بر اساس شواهد تاریخی، ایران در زمان حضرت یوسف تحت سلطه یک امپراتوری متمرکز مانند هخامنشیان یا مادها نبود، بلکه تمدن‌های پیشاآریایی مانند عیلامی‌ها با پایتختی شهر شوش بر آن فرمانروایی می‌کردند. در آن دوره، هیچ پادشاه واحد و متمرکزی برای ایران شناسایی نشده است.
منبع: فرارو
