در خیابان‌های پرهیاهو و آپارتمان‌های پرتراکم شهر، پدیده‌ای نوظهور در زندگی شهری در حال شکل‌گیری است. نسلی که در نبود همراهی انسانی، سگ‌ها و گربه‌ها را به همدمان روزمره‌شان بدل کرده‌اند. این ارتباط عمیق‌تر از یک انتخاب صرفا عاطفی است؛ زیرا هر قلاده، هر بسته غذای مخصوص و هر مراجعه به دامپزشک، یادآور واقعیت اقتصادی است که کمتر کسی از بیرون به آن توجه دارد. در دورانی که سفره بسیاری از خانواده‌ها کوچک‌تر می‌شود، بخشی از جامعه حاضر است هزینه‌هایی معادل اجاره خانه یا معاش یک خانواده چهار نفره را صرف آرامش و همراهی با حیوانات خانگی کند. این تضاد، تنهایی و مهرورزی را به زبانی جدید بیان می‌کند؛ زبانی که در آن، عشق به حیوانات با اسکناس‌های سنگین سنجیده می‌شود و حیوانات خانگی به نمادی از سبک زندگی و شکاف‌های طبقاتی تبدیل شده‌اند.
کاهش نرخ ازدواج، رواج سبک زندگی‌های تک‌نفره و حس تنهایی در شهرها، باعث شده تا بخش قابل توجهی از شهروندان ایرانی به نگهداری حیوانات خانگی، به‌ویژه سگ و گربه، روی بیاورند. اما پشت این انتخاب عاطفی و اجتماعی، واقعیتی اقتصادی نهفته است: هزینه‌های سرسام‌آور از خرید اولیه حیوان تا هزینه‌های تغذیه، بهداشت، درمان و لوازم جانبی. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هزینه نگهداری یک سگ یا گربه لوکس می‌تواند از چندین میلیون تا ده‌ها میلیون تومان در ماه متغیر باشد؛ رقمی که در برخی موارد با هزینه‌های زندگی یک خانواده چهار نفره برابری می‌کند.
موج تازه: حیوانات جایگزین هم‌خانه‌های انسانی
جامعه ایران در دهه اخیر شاهد تحولات چشمگیر جمعیتی و اجتماعی بوده است. آمارهای رسمی حاکی از کاهش قابل توجه ازدواج و افزایش جمعیت مجردها و سبک زندگی انفرادی است. در چنین شرایطی، سگ‌ها و گربه‌ها به هم‌خانه‌های جدید ایرانیان، به‌ویژه نسل جوان، تبدیل شده‌اند. بسیاری از جوانان، حیوانات خانگی را نه تنها برای رفع تنهایی، بلکه به عنوان بخشی از سبک زندگی مدرن شهری معرفی می‌کنند. به گفته جامعه‌شناسان، همان‌طور که در دهه هفتاد، خرید لوازم لوکس نمادی از «پرستیژ» بود، امروز داشتن سگ‌های خاص یا گربه‌های اصیل برای برخی طبقات اجتماعی به «سرمایه اجتماعی و فرهنگی» بدل شده است.
هزینه‌های گزاف سگ‌های لوکس
نگهداری یک سگ نژاددار یا لوکس، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، دیگر یک تفریح ساده نیست، بلکه بار مالی سنگینی را به دوش صاحب خود می‌گذارد. به عنوان مثال، هزینه خرید سگ‌های اصیل مانند «پودل» یا «شیتزو» از حدود ۳۰ میلیون تومان آغاز شده و در برخی موارد به صدها میلیون تومان می‌رسد. هزینه غذای خشک و مرطوب نیز بسته به نژاد و جثه حیوان، ماهانه بین ۱.۵ تا ۵ میلیون تومان متغیر است. همچنین، هزینه‌های لوازم جانبی مانند قلاده، باکس حمل، جای خواب و اسباب‌بازی، مجموعاً بین ۱ تا ۵ میلیون تومان است. هزینه‌های سالانه واکسیناسیون نیز بین ۱ تا ۲.۵ میلیون تومان تخمین زده می‌شود. هر بار مراجعه به دامپزشک ۲۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه دارد و در صورت بیماری جدی، جراحی‌ها می‌توانند تا ۳۰ میلیون تومان خرج به همراه داشته باشند. علاوه بر این‌ها، هزینه‌های خدمات آرایشی و بهداشتی ماهانه (از ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان) و مکمل‌های غذایی نیز باید در نظر گرفته شود.
گربه‌ها؛ هزینه‌ای ۴ تا ۵ میلیون تومان در ماه
گربه‌ها شاید در نگاه اول کم‌خرج‌تر از سگ‌ها به نظر برسند، اما برای نژادهای اصیل مانند «اسکاتیش» یا «پرشین»، هزینه‌ها نیز قابل توجه است. هزینه اولیه خرید گربه می‌تواند از رایگان (در صورت سرپرستی) تا ۲۰ میلیون تومان متغیر باشد. به این مبلغ، بین ۵ تا ۶ میلیون تومان برای خرید لوازم اولیه مانند ظرف خاک، جای خواب، باکس حمل، اسکرچر و لوازم بهداشتی اضافه می‌شود. در مورد غذا نیز، بسته به برند، ماهانه بین ۱.۵ تا ۵ میلیون تومان برای غذای خشک و تشویقی نیاز است. هزینه‌های ماهانه نگهداری گربه‌ها، شامل غذا، خاک، لوازم بهداشتی و درمانی، به‌طور متوسط بین ۱.۵ تا ۴ میلیون تومان است. از سوی دیگر، هزینه‌های پزشکی شامل واکسیناسیون سالانه ۵۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون تومان، دارو و ویزیت‌های سالانه حدود ۱ تا ۳ میلیون تومان، و هزینه عقیم‌سازی بین ۱.۵ تا ۴ میلیون تومان است. برخی نژادها مانند «اسکاتیش» حتی ماهانه تا ۸ میلیون تومان هزینه نیاز دارند؛ رقمی که نزدیک به اجاره یک آپارتمان کوچک در تهران است.
هزینه حیوان‌دوستی برای صاحبانشان
سمانه.م، ۳۲ ساله، کارمند یک شرکت خصوصی در تهران، به اخبار جهان می‌گوید: «من دو سال است که یک گربه اسکاتیش دارم. در ابتدا فکر می‌کردم هزینه‌هایش زیاد نیست، اما اکنون ماهانه حداقل ۴ میلیون تومان فقط صرف غذا، خاک و واکسن‌هایش می‌کنم. تازه اگر بیمار شود یا نیاز به دارو داشته باشد، این مبلغ به راحتی دو برابر می‌شود. بارها به این فکر کرده‌ام که هزینه‌های او از هزینه‌های خودم بیشتر است، اما نمی‌توانم او را از خودم جدا کنم؛ او آرامش‌بخش زندگی من است و تنهایی‌ام را پر می‌کند.»
امیر کشاورز، ۳۸ ساله، مجرد و ساکن کرج، نیز می‌گوید: «من یک سگ نژاد پامرانین دارم. خریدش ۴۵ میلیون تومان شد. اکنون ماهانه ۵ میلیون تومان فقط صرف غذای مخصوص و مکمل‌هایش می‌کنم. تازه هزینه‌های آرایشگاه و واکسنش جداست. اما با وجود تمام این هزینه‌ها، او برای من مانند یک فرزند است و حس تنهایی‌ام را پر می‌کند.»
لوکس‌گرایی و صنعتی پرمنفعت
نگهداری حیوانات خانگی به یک صنعت چند صد میلیارد تومانی در کشور تبدیل شده است. از فروشگاه‌های زنجیره‌ای لوازم حیوانات گرفته تا کلینیک‌های دامپزشکی و آرایشگاه‌های تخصصی پت، همگی در این بازار سهم دارند. واردات غذا و داروهای حیوانات نیز به شدت به نوسانات ارزی وابسته است و هرگونه تغییر در نرخ ارز، مستقیماً بر قیمت‌ها تأثیر می‌گذارد. به گفته فعالان این حوزه، برخی صاحبان سگ و گربه حاضرند برای برندهای خارجی مانند «رویال کنین» یا «مونلو»، هزینه‌ای دو تا سه برابر مشابه ایرانی بپردازند، زیرا کیفیت پایین‌تر ممکن است منجر به بیماری حیوان و افزایش هزینه‌های درمانی شود.
چالش آپارتمان‌نشینی و همسایگی
نگهداری سگ‌ها و گربه‌ها در آپارتمان‌های کوچک شهری، چالش دیگری است که کمتر به آن پرداخته شده است. سر و صدای پارس شبانه، رفت‌وآمدهای مداوم به کوچه برای پیاده‌روی و حتی نگرانی همسایه‌ها از مسائل بهداشتی، گاه باعث تنش‌های جدی در ساختمان‌ها می‌شود. در بسیاری از مجتمع‌ها، مدیران مجبور شده‌اند قوانین مشخصی برای نگهداری حیوانات تصویب کنند. این موضوع خود نشان‌دهنده ارتباط میان «هزینه‌های اقتصادی» و «آرامش اجتماعی» است.
حیوانات خانگی، سرمایه عاطفی با بهای اقتصادی
اگرچه سگ و گربه امروز بیش از هر زمان دیگری در خانه‌های ایرانیان جا باز کرده‌اند و به بخشی از فرهنگ شهری تبدیل شده‌اند، اما هزینه‌های گزاف آن‌ها نشان می‌دهد که داشتن یک حیوان خانگی لوکس، انتخابی صرفاً احساسی نیست، بلکه تصمیمی اقتصادی است. به بیان دیگر، «محبت» به سگ یا گربه در ایران امروز، بهایی معادل اجاره یک خانه یا حتی هزینه ماهانه یک خانواده را دارد. در شرایطی که تورم و نوسانات ارزی، فشار مالی بر خانوارها را افزایش داده، نگهداری حیوانات خانگی بیش از پیش به نمادی از «شکاف طبقاتی» نیز تبدیل شده است؛ جایی که برخی برای حیواناتشان همچون فرزندان هزینه می‌کنند و برخی دیگر در طبقات پایین‌تر جامعه توان نگهداری حتی فرزندان خود را هم ندارند.
