به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از عصر ایران، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که اجتماعات میکروبی بدن، شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها، می‌توانند بر کیفیت خواب تأثیر بگذارند. ترکیب این اکوسیستم میکروبی در هر فرد می‌تواند به بهبود یا افت کیفیت و میزان خواب منجر شود.
دانشمندان در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه می‌توان از باکتری‌های موجود در روده و دهان به‌عنوان ابزاری زیستی برای بهبود کیفیت و الگوی خواب شبانه استفاده کرد.
تحقیقات نشان داده است افرادی که تنوع میکروبی بیشتری در روده یا دهان خود دارند، معمولاً خواب عمیق‌تر و طولانی‌تری را تجربه می‌کنند. بی‌خوابی مزمن با کاهش تنوع میکروبی، ضعف سیستم ایمنی و مشکلات متابولیکی مانند چاقی و دیابت در ارتباط است. تغییر در رژیم غذایی، اختلال در الگوی خواب (جت‌لگ اجتماعی) یا مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند تعادل میکروبیوم را برهم زده و باعث اختلال در خواب شود.
برخی از باکتری‌های مفید، مواد شیمیایی ضروری برای خواب مانند سروتونین و گابا (GABA) تولید می‌کنند. به همین دلیل، دانشمندان امیدوارند در آینده بتوان از پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها برای درمان بی‌خوابی و آپنه خواب استفاده کرد.
جنیفر مارتین، استاد پزشکی در دانشگاه کالیفرنیا و عضو هیئت‌مدیره آکادمی پزشکی خواب آمریکا، می‌گوید: «برای مدت طولانی تصور می‌شد که اختلالات خواب باعث برهم خوردن میکروبیوم بدن می‌شود، اما شواهد جدید نشان می‌دهد که این رابطه احتمالاً دوسویه است.»
در ماه مه، یک پژوهش جدید که در همایشی علمی ارائه شد، نشان داد نوجوانان و جوانانی که تنوع میکروبی بیشتری در دهان خود دارند، معمولاً از مدت‌زمان خواب طولانی‌تری برخوردارند.
مطالعات همچنین نشان داده‌اند که افراد مبتلا به بی‌خوابی بالینی، در مقایسه با افرادی که خواب طبیعی دارند، تنوع باکتری‌های روده‌شان کمتر است. این وضعیت با ضعف سیستم ایمنی و مشکلات در پردازش چربی‌ها و قندها همراه است که خطر ابتلا به دیابت، چاقی و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. در تحقیقی دیگر، ۴۰ داوطلب به مدت یک ماه از ردیاب خواب استفاده کردند و نتایج نشان داد که کیفیت پایین خواب با تنوع کمتر میکروب‌های روده مرتبط است.
علاوه‌بر این، داده‌های شرکت فناوری سلامت بریتانیایی زویی نشان می‌دهد افرادی که دچار جت‌لگ اجتماعی هستند (الگوی خوابشان در طول هفته کاری و آخر هفته متفاوت است)، میکروبیوم روده‌ای متفاوتی نسبت به افراد با الگوی خواب ثابت دارند.
کنت رایت، استاد فیزیولوژی در دانشگاه کلرادو بولدر، توضیح می‌دهد که اختلال در ریتم شبانه‌روزی در افرادی که آخر هفته‌ها دیر می‌خوابند، شاغلان در مشاغلی با ساعات کاری طولانی مانند نیروهای امدادی و پلیس، و کسانی که نزدیک به زمان خواب غذا می‌خورند، رخ می‌دهد. این اختلال می‌تواند باعث مشکلات گوارشی و بیماری‌های متابولیک شود و به نظر می‌رسد اختلال در میکروبیوم در این زمینه نقش دارد.
سارا بری، استاد علوم تغذیه در کالج کینگ لندن، معتقد است افرادی که خواب خوبی ندارند، ممکن است رژیم غذایی سالمی نداشته باشند که این موضوع بر میکروبیوم آن‌ها تأثیر می‌گذارد. او به پژوهش‌هایی اشاره می‌کند که نشان می‌دهد افراد کم‌خواب به‌طور ناخودآگاه قند بیشتری مصرف می‌کنند.
با این حال، تغییرات رژیم غذایی تمام ماجرا نیست. بری و همکارانش دریافتند که در روده افرادی که دچار جت‌لگ اجتماعی هستند، تغییراتی در گونه‌های میکروبی مشاهده می‌شود که تنها بخشی از آن با رژیم غذایی قابل توضیح است.
جیمی تارتار، استاد روان‌شناسی و علوم عصبی در دانشگاه نووا ساوت‌ایسترن فلوریدا، معتقد است برخی میکروب‌ها نقش مستقیمی در خواب دارند. او به گروه باکتریایی «فیرمیکوت‌ها» اشاره می‌کند. در آزمایش‌های او بر روی ۴۰ مرد، ۱۵ گروه مختلف از این باکتری‌ها شناسایی شد که برخی از آن‌ها خواب را بهبود و برخی دیگر آن را مختل می‌کردند.
برخی پژوهشگران معتقدند مشکلات خواب ممکن است ناشی از عدم تعادل میکروبی در روده یا دهان باشد. این باکتری‌ها می‌توانند با تغییر ریتم‌های شبانه‌روزی و تأثیر بر الگوی غذایی، کیفیت خواب را تحت تأثیر قرار دهند.
شواهدی از مطالعات مرتبط با «پیوند مدفوع» این موضوع را تأیید می‌کند. در یک مطالعه در سال ۲۰۲۴، موش‌هایی که مدفوع انسان‌های مبتلا به بی‌خوابی را دریافت کردند، رفتارهایی شبیه بی‌خوابی نشان دادند. مطالعات کوچک بر روی انسان‌ها در چین نیز نشان داده است که این روش می‌تواند به بهبود خواب بیماران کمک کند، اما برای تأیید اثربخشی آن به آزمایش‌های بالینی دقیق‌تری نیاز است.
عوامل دیگری نیز بر این رابطه تأثیر دارند. برای مثال، رژیم غذایی پرچرب و پرقند می‌تواند الگوهای الکتریکی مغز را در طول خواب عمیق تغییر دهد. همچنین، مصرف برخی آنتی‌بیوتیک‌ها باعث کاهش خواب عمیق (خواب بدون حرکات سریع چشم) می‌شود که برای ترمیم بدن و تقویت حافظه ضروری است.
تارتار توضیح می‌دهد که تغییر در تعادل میکروبیوم روده می‌تواند میزان تولید مواد شیمیایی مفید مانند گابا، دوپامین و سروتونین را تغییر دهد. این مواد شیمیایی که در روده تولید می‌شوند، می‌توانند بر مغز و کیفیت خواب تأثیر بگذارند.
به گفته مارتین، این موضوع در مورد میکروبیوم دهان نیز صادق است. التهاب ناشی از رژیم غذایی نامناسب یا بهداشت ضعیف دهان می‌تواند خطر آپنه انسدادی خواب را افزایش دهد. او می‌گوید: «عدم تعادل میکروبیوم می‌تواند منجر به التهاب موضعی و سیستمیک شود که باعث تنگی مسیر هوایی و اختلال در خواب می‌گردد.»
با توجه به این یافته‌ها، ممکن است پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفید) یا پری‌بیوتیک‌ها (مواد مغذی برای باکتری‌های مفید) بتوانند در درمان برخی اختلالات خواب مؤثر باشند. مطالعه‌ای نشان داد که یک نوع پروبیوتیک خاص، خواب را در دانشجویان پزشکی تحت استرس بهبود بخشید.
شرکت زویی نیز در مطالعه‌ای شش‌هفته‌ای دریافت افرادی که ترکیبی از مواد غذایی پری‌بیوتیکی مصرف کردند، بهبود در کیفیت خواب خود را گزارش دادند. با این حال، مارتین بر نیاز به آزمایش‌های بزرگ‌تر و دقیق‌تر برای مقایسه این روش‌ها با درمان‌های اثبات‌شده مانند درمان شناختی-رفتاری و داروها تأکید دارد.
او علاقه‌مند است تا تأثیر پروبیوتیک‌ها بر درمان موارد خفیف آپنه انسدادی خواب و همچنین کمک به بیمارانی که به درمان‌های رایج بی‌خوابی پاسخ نمی‌دهند را بررسی کند.
اگر علم بتواند تأثیر واقعی میکروب‌های بدن بر کیفیت خواب را اثبات کند، می‌توان از این دانش برای کمک به افراد بسیاری که از بی‌خوابی، جت‌لگ یا اختلال خواب ناشی از کار شیفتی رنج می‌برند، استفاده کرد. رایت می‌گوید: «اختلال ریتم شبانه‌روزی در جامعه بسیار شایع است و افراد زیادی می‌توانند از این یافته‌ها بهره‌مند شوند.»
منبع: عصر ایران
