به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از زومیت، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که میکروبیوم بدن، یعنی مجموعه‌ای از باکتری‌ها و میکروب‌ها، بر کیفیت خواب تأثیرگذار است. افرادی که تنوع میکروبی بیشتری در روده یا دهان خود دارند، خواب عمیق‌تر و طولانی‌تری را تجربه می‌کنند. همچنین، بی‌خوابی مزمن با کاهش تنوع میکروبی، ضعف سیستم ایمنی و مشکلات متابولیکی مانند چاقی و دیابت در ارتباط است.
عواملی مانند تغییر در رژیم غذایی، جت‌لگ اجتماعی و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند تعادل میکروبیوم را مختل کرده و به اختلالات خواب منجر شوند. برخی از باکتری‌های مفید، مواد شیمیایی ضروری برای خواب مانند سروتونین و GABA تولید می‌کنند. دانشمندان امیدوارند در آینده بتوان از پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها برای درمان بی‌خوابی و آپنه خواب استفاده کرد.
جنیفر مارتین، استاد پزشکی دانشگاه کالیفرنیا و عضو هیئت‌مدیره آکادمی پزشکی خواب آمریکا، می‌گوید: «تا مدت‌ها تصور می‌شد که اختلالات خواب باعث برهم خوردن میکروبیوم بدن می‌شود، اما شواهد جدید نشان می‌دهد که این رابطه احتمالاً دوطرفه است.»
یک پژوهش جدید که در ماه مه ارائه شد، نشان داد نوجوانان و جوانانی که تنوع میکروبی بیشتری در دهان دارند، معمولاً خواب طولانی‌تری دارند. تحقیقات همچنین حاکی از آن است که افراد مبتلا به بی‌خوابی بالینی، در مقایسه با افرادی که خواب طبیعی دارند، تنوع باکتری‌های روده کمتری دارند. این وضعیت اغلب با ضعف سیستم ایمنی و مشکل در پردازش چربی و قند همراه است که خطر ابتلا به دیابت، چاقی و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
در مطالعه‌ای دیگر، ۴۰ داوطلب به مدت یک ماه از ردیاب خواب استفاده کردند و میکروبیوم روده آن‌ها بررسی شد. نتایج نشان داد که کیفیت پایین خواب با تنوع کمتر میکروب‌های روده مرتبط است. (بی‌خوابی بالینی به حالتی گفته می‌شود که فرد مدت طولانی نمی‌تواند به خوبی بخوابد و این مشکل به اندازه‌ای جدی است که توسط پزشک تشخیص داده می‌شود. این نوع بی‌خوابی می‌تواند روی عملکرد روزانه، تمرکز، خلق‌وخو و سلامت عمومی تأثیر بگذارد و معمولاً نیاز به درمان دارد.)
داده‌های شرکت فناوری سلامت بریتانیایی «زویی» نیز نشان می‌دهد افرادی که دچار جت‌لگ اجتماعی هستند، یعنی الگوی خوابشان در روزهای کاری و آخر هفته متفاوت است، میکروبیوم روده متفاوتی نسبت به افراد با الگوی خواب پایدار دارند.
به گفته کنت رایت، استاد فیزیولوژی در دانشگاه کلرادو بولدر، اختلال در ریتم شبانه‌روزی در افرادی که آخر هفته‌ها دیر می‌خوابند و دیر بیدار می‌شوند، کارگران شیفتی و کسانی که نزدیک به زمان خواب غذا می‌خورند، شایع است. این اختلال می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی و بیماری‌های متابولیک شود که احتمالاً با عدم تعادل میکروبیوم آن‌ها مرتبط است.
سارا بری، استاد علوم تغذیه در کالج کینگ لندن، توضیح می‌دهد که افراد کم‌خواب ممکن است رژیم غذایی سالمی نداشته باشند و این موضوع بر میکروبیوم آن‌ها تأثیر می‌گذارد. او اشاره می‌کند که افراد کم‌خواب به‌طور ناخودآگاه قند بیشتری مصرف می‌کنند، زیرا مغز برای دریافت انرژی فوری به سمت کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده تمایل پیدا می‌کند.
با این حال، تغییر رژیم غذایی تنها دلیل این تغییرات نیست. بری و همکارانش دریافتند که در روده افراد دچار جت‌لگ اجتماعی، ۹ گونه میکروبی بیشتر و ۸ گونه کمتر از افراد با خواب پایدار وجود دارد. اما تغییرات رژیم غذایی فقط می‌توانست تغییر در فراوانی چهار گونه از این میکروب‌ها را توضیح دهد.
جیمی تارتار، استاد روان‌شناسی و علوم عصبی در دانشگاه نووا ساوت‌ایسترن فلوریدا، معتقد است که برخی میکروب‌ها مستقیماً بر خواب تأثیر می‌گذارند. او به گروه باکتریایی فیرمیکوت‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید که در آزمایش‌های او و همکارانش، ۱۵ گروه مختلف از این باکتری‌ها شناسایی شد که هرکدام به شکلی متفاوت با شاخص‌های خواب ارتباط داشتند. به گفته او، «به نظر می‌رسد برخی از این میکروب‌ها می‌توانند خواب را بهبود دهند و برخی دیگر آن را مختل کنند.»
شواهد دیگری از مطالعات «پیوند مدفوع» به دست آمده است. در یک مطالعه در سال ۲۰۲۴، موش‌هایی که میکروب‌های روده افراد مبتلا به جت‌لگ و بی‌خوابی را دریافت کردند، علائمی شبیه بی‌خوابی نشان دادند. در پژوهشی دیگر، انتقال میکروب‌ها از انسان‌های دچار جت‌لگ به موش‌ها، باعث افزایش وزن و اختلال در کنترل قند خون آن‌ها شد. همچنین، چندین مطالعه کوچک در چین نشان داده است که پیوند مدفوع به بهبود خواب بیماران مبتلا به بی‌خوابی مزمن کمک می‌کند، هرچند برای تأیید این نتایج و حذف اثر تلقین، به آزمایش‌های بالینی دقیق‌تری نیاز است.
عوامل دیگری نیز بر این رابطه تأثیر دارند. برای مثال، یک رژیم غذایی پرچرب و پرقند می‌تواند الگوهای امواج مغزی را در طول خواب عمیق تغییر دهد. همچنین، مصرف برخی آنتی‌بیوتیک‌ها با کاهش میزان خواب عمیق (بخش ضروری برای ترمیم بدن و تقویت حافظه) همراه بوده است.
تارتار توضیح می‌دهد که تغییر در میکروبیوم روده می‌تواند میزان تولید مواد شیمیایی مفید را تغییر دهد. برخی میکروب‌های روده انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند GABA و سروتونین تولید می‌کنند که بر مغز و خواب تأثیر می‌گذارند. کاهش این میکروب‌ها و افزایش میکروب‌هایی که مولکول‌های التهابی تولید می‌کنند، می‌تواند ریتم شبانه‌روزی مغز را مختل کند.
مارتین نیز معتقد است که این موضوع در مورد میکروبیوم دهان نیز صادق است. التهاب ناشی از رژیم غذایی نامناسب یا بهداشت ضعیف دهان می‌تواند خطر آپنه انسدادی خواب را افزایش دهد، زیرا باعث تنگی مسیرهای هوایی و اختلال در تنفس هنگام خواب می‌شود.
با توجه به این یافته‌ها، ممکن است پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفید) و پری‌بیوتیک‌ها (مواد تغذیه‌کننده باکتری‌های مفید) در درمان اختلالات خواب مؤثر باشند. در یک مطالعه، یک نوع پروبیوتیک خاص توانست کیفیت خواب دانشجویان پزشکی را در دوران پراسترس بهبود بخشد.
در پژوهش دیگری توسط شرکت زویی که هنوز در حال داوری است، به یک گروه از شرکت‌کنندگان ترکیبی از مواد غذایی پری‌بیوتیکی داده شد. نتایج اولیه نشان داد افرادی که این ترکیب را مصرف کردند، بهبود در کیفیت خواب خود را گزارش دادند، هرچند این ارزیابی بر اساس گفته‌های خودشان بوده و با ابزار علمی سنجیده نشده است.
با این حال، مارتین بر لزوم انجام آزمایش‌های بزرگ‌تر و دقیق‌تر برای مقایسه این روش‌ها با درمان‌های اثبات‌شده مانند درمان شناختی-رفتاری و داروها تأکید می‌کند. او معتقد است تا زمانی که اثربخشی این محصولات ثابت نشده، نباید جایگزین درمان‌های پزشکی مؤثر شوند.
او همچنین علاقه‌مند است که نقش پروبیوتیک‌ها در درمان موارد خفیف آپنه انسدادی خواب و کمک به بیمارانی که به درمان‌های فعلی بی‌خوابی پاسخ نمی‌دهند، بررسی شود. بسیاری از این بیماران تمایلی به مصرف داروهای خواب‌آور ندارند و این روش می‌تواند گزینه جدیدی برای آن‌ها باشد.
کنت رایت در پایان تأکید می‌کند که اختلال ریتم شبانه‌روزی در جامعه بسیار شایع است و افراد زیادی از جمله کارگران شیفتی یا مبتلایان به جت‌لگ با آن درگیر هستند. اگر علم بتواند تأثیر واقعی میکروب‌ها بر خواب را اثبات کند، پتانسیل زیادی برای کمک به این افراد وجود خواهد داشت.
منبع: زومیت
