شکاف میان انتظارات نسل Z و ساختار سنتی اشتغال: چالش‌های فرا روی جوانان ایرانی
خبرگزاری اخبار جهان – گروه اقتصادی: نسل Z، که با نام “بومیان دیجیتال” نیز شناخته می‌شوند، بخش قابل توجهی از جمعیت فعال جهان و ایران را تشکیل می‌دهند. این نسل که در عصر انقلاب دیجیتال متولد شده و رشد کرده، با مهارت‌های فناورانه و جهان‌بینی متفاوتی نسبت به نسل‌های پیشین، وارد عرصه بازار کار شده است. با این حال، همانطور که در گزارشات خبرگزاری اخبار جهان نیز به کرات به آن پرداخته شده، ورود به بازار کار برای این نسل با موانع جدی و چالش‌های منحصر به فردی روبرو است که نیازمند توجه و راهکارهای اساسی است.
مشکلات و چالش‌های نسل Z در بازار کار:
عدم تطابق با ساختارهای سنتی: نسل Z به دنبال انعطاف‌پذیری شغلی، امکان دورکاری، استقلال در تصمیم‌گیری، و محیط کاری خلاقانه و پویا است. این در حالی است که بسیاری از ساختارهای اشتغال سنتی در ایران، همچنان بر پایه سلسله مراتب اداری، حضور فیزیکی تمام وقت، و رویکردهای سفت و سخت در ساعات کاری و وظایف استوار هستند. این ناهماهنگی، منجر به سرخوردگی و ناامیدی این نسل در مواجهه با فرصت‌های شغلی موجود می‌شود.
ناهمگونی نظام آموزشی و نیاز بازار کار: شکاف عمیقی میان آنچه در دانشگاه‌ها به نسل Z آموزش داده می‌شود و مهارت‌های مورد نیاز واقعی بازار کار وجود دارد. بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، علیرغم داشتن مدارک تحصیلی، فاقد مهارت‌های عملی و کاربردی لازم برای ورود به مشاغل تخصصی هستند. این موضوع، بحران اشتغال جوانان را تشدید کرده و فرصت‌های شغلی ایده‌آل را برای آن‌ها محدود می‌سازد.
بی‌ثباتی شغلی و ناامنی: بحران‌های اقتصادی، تحریم‌ها، و تأثیرات ناشی از همه‌گیری جهانی کووید-۱۹، منجر به افزایش بی‌ثباتی در بازار کار شده است. قراردادهای موقت، دستمزدهای پایین، و نبود امنیت شغلی، از جمله عواملی هستند که اعتماد نسل Z را به بازار کار سنتی کاهش داده و آن‌ها را به سمت مشاغل جایگزین یا مهاجرت سوق می‌دهد.
تأثیر فناوری و اتوماسیون: با پیشرفت سریع فناوری و ظهور هوش مصنوعی، بسیاری از مشاغل سنتی در معرض حذف یا اتوماسیون قرار گرفته‌اند. در حالی که این روند فرصت‌های جدیدی را ایجاد می‌کند، اما نیازمند مهارت‌های تخصصی و به‌روز است که نسل Z باید برای انطباق با آن‌ها تلاش کند.
راهکارها و پیشنهادات برای انطباق بازار کار با نسل Z:
کارشناسان و مسئولان حوزه اشتغال، بر لزوم بازنگری جدی در سیاست‌گذاری‌های اشتغال و تطبیق آن‌ها با نیازها و انتظارات نسل Z تأکید دارند. برخی از راهکارهای کلیدی عبارتند از:
توسعه مهارت‌آموزی دیجیتال و کارآفرینی: تمرکز بر برنامه‌های آموزشی که مهارت‌های دیجیتال، تفکر انتقادی، حل مسئله، و کارآفرینی را به نسل Z آموزش می‌دهند، امری حیاتی است. حمایت از استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوآورانه نیز می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و متناسب با رویکردهای این نسل کمک کند.
ایجاد انعطاف‌پذیری در محیط کار: پذیرش مدل‌های کاری منعطف، مانند دورکاری، ساعات کاری شناور، و پروژه‌های تیمی، می‌تواند جذابیت بازار کار را برای نسل Z افزایش دهد. این امر نه تنها به بهره‌وری بیشتر منجر می‌شود، بلکه نیازهای شخصی و حرفه‌ای این نسل را نیز برآورده می‌سازد.
ارتقاء ارتباط میان دانشگاه و صنعت: تقویت ارتباط میان مراکز آموزشی و بخش خصوصی، از طریق برگزاری کارگاه‌های مشترک، تعریف پروژه‌های عملیاتی، و فراهم کردن فرصت‌های کارآموزی، می‌تواند به کاهش شکاف مهارتی و آماده‌سازی بهتر فارغ‌التحصیلان برای ورود به بازار کار کمک کند.
بازنگری در قوانین کار: اصلاح قوانین کار برای ایجاد چارچوب‌های حمایتی و انعطاف‌پذیرتر، می‌تواند به جذب و حفظ نسل Z در بازار کار کمک نماید. این بازنگری باید با در نظر گرفتن تحولات جهانی در حوزه اشتغال و فناوری صورت پذیرد.
تأکید بر مشاغل خانگی و خوداشتغالی: همانطور که معاون اشتغال وزارت کار اشاره کرده است، نسل Z تمایل بیشتری به خوداشتغالی و مشاغل خانگی دارد. حمایت از این رویکردها و تسهیل فرآیندهای مربوط به آن‌ها، می‌تواند گام مهمی در جهت کاهش بیکاری و افزایش رضایت شغلی این نسل باشد.
آینده شغلی نسل Z و ضرورت تأمل:
مالک حسینی، معاون اشتغال وزارت کار، بر لزوم انطباق ارزش‌ها و محیط‌های کاری با تحولات نسلی تأکید کرده و تصور “کار نکردن نسل جدید” را نادرست می‌داند. وی معتقد است که مدل‌های کاری نسل Z، که بر انعطاف‌پذیری و ترجیح کار برای خود متمرکز است، نیازمند بازنگری در ساختارهای سنتی است. ورود هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین، همانطور که در تجربه تاکسی‌های اینترنتی مشاهده شد، می‌تواند ضمن از بین بردن برخی مشاغل سنتی، فرصت‌های شغلی جدیدی را ایجاد کند. خبرگزاری اخبار جهان معتقد است که با تأمل و تحلیل درست این تحولات، می‌توان آینده‌ای روشن و پر از فرصت برای اشتغال نسل Z در ایران ترسیم کرد.
در نهایت، نسل Z نه تنها نیروی کار آینده، بلکه بازیگران کلیدی اقتصاد دیجیتال امروز هستند. سیاست‌گذاران اقتصادی باید نیازها، انتظارات، و پتانسیل‌های این نسل را در اولویت قرار دهند تا از تعمیق بحران بیکاری و مهاجرت نخبگان جلوگیری کرده و از این نسل به عنوان موتور محرک نوآوری و پیشرفت اقتصادی بهره‌مند شوند.
