به گزارش وبسایت اخبار جهان به نقل از خبرنگار مهر، فعال‌سازی مکانیسم ماشه، بار دیگر کانون توجهات را به سمت تحریم‌های شورای امنیت سوق داده است. در شرایطی که این سازوکار می‌تواند فشارهای اقتصادی و سیاسی قابل توجهی را بر ایران تحمیل کند، نقش‌آفرینی فعال دیپلماسی و همسویی کشورهای کلیدی عضو بریکس، قادر است از میزان اثرگذاری تحریم‌ها بکاهد و موانعی جدی در مسیر اجرای آن‌ها ایجاد نماید. در همین راستا، خبرنگار مهر با «سید رضا صدرالحسینی»، کارشناس مسائل سیاست خارجی، به گفتگو نشسته و ابعاد مختلف این موضوع، از جمله پیامدهای فعال شدن مکانیسم ماشه و ظرفیت‌های دیپلماسی در بهره‌گیری از توانمندی‌های کشورهای عضو بریکس را مورد بررسی قرار داده است.
صدرالحسینی در پاسخ به این پرسش که فعال شدن مکانیسم ماشه در عمل چه پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت و آیا این مسئله صرفاً ابزاری برای اعمال فشارهای سیاسی و اقتصادی است یا زمینه‌ساز تشدید تنش‌ها و حتی درگیری‌های نظامی خواهد بود، اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران همواره بر جدیت، حسن نیت و مسئولیت‌پذیری در مذاکرات و تلاش برای یافتن راه حل دیپلماتیک در خصوص موضوع هسته‌ای تأکید داشته است. این رویکرد در اظهارات ریاست جمهوری، سخنرانی وزیر امور خارجه در شورای امنیت، نامه‌های وزیر امور خارجه به دبیرکل و همتایان، بیانیه‌های وزارت امور خارجه و پیام‌های وزیر امور خارجه و سخنگوی این وزارتخانه به وضوح قابل مشاهده است.
وی افزود: طرف مقابل همواره تلاش کرده است با به راه انداختن یک بازی سرزنش، جمهوری اسلامی ایران را مقصر جلوه دهد، در حالی که عدم پایبندی طرف‌های غربی به تعهدات خود در برجام، عامل اصلی شکست این ابتکار چندجانبه‌گرایانه بوده است. با این وجود، ایران با تکیه بر تجربیات فراوان خود در خنثی‌سازی و دور زدن تحریم‌ها، راه‌های برون‌رفت از این وضعیت را نیز در اختیار دارد.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی با اشاره به فراز و نشیب‌های فراوان پیرامون احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه در چارچوب توافق هسته‌ای برجام، تصریح کرد: متأسفانه برخی کشورهای اروپایی به همراه ژاپن، برخلاف نظر بسیاری از تنظیم‌کنندگان توافق برجام که آن را امری غیرقابل اجرا یا فاقد مبنای حقوقی می‌دانستند، اعلام کردند که این مکانیسم علیه جمهوری اسلامی ایران اجرایی شده است. از این رو، ضروری است به طور دقیق بررسی شود که مکانیسم ماشه تاکنون چه اقداماتی را انجام داده و تلاش‌های مقامات مسئول در جمهوری اسلامی ایران برای توقف یا تداوم آن، از چه اهمیتی برخوردار است.
صدرالحسینی با تقدیر از ابتکارات و تدابیر هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با اقدام غیرقانونی سه کشور اروپایی و کاهش اثرات منفی آن در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی، خاطرنشان کرد: زیاده‌خواهی و بدعهدی مکرر طرف‌های اروپایی، که تحت هدایت مستقیم آمریکا صورت گرفت، مانع از تحقق نتایج مثبت این تلاش‌ها شد و در نهایت، اقدام ناموجه و غیرقانونی این سه کشور در تبعیت کامل از سیاست‌های آمریکا به مرحله اجرا درآمد.
وی در ادامه به ۶ قطعنامه مصوب شده علیه ایران قبل از سال ۲۰۱۵ اشاره کرد و گفت: توافق برجام این قطعنامه‌ها را متوقف کرد. محتوای این قطعنامه‌ها بیشتر بر موضوعات هسته‌ای و موشکی در ایران متمرکز است. متأسفانه، برخی از تحلیلگران که اغلب در خارج از کشور حضور دارند و مطالب آن‌ها به صورت ترجمه شده یا با تأثیرگذاری بر تحلیلگران داخلی منتشر می‌شود، این موضوع را به شدت بزرگنمایی کرده و آن را به عنوان مقدمه‌ای برای اقدام نظامی علیه ایران تفسیر می‌کنند.
صدرالحسینی تأکید کرد: هیچ‌یک از ۶ قطعنامه مصوب شورای امنیت سازمان ملل، بر اصل ۴۲ منشور سازمان ملل و فصل هفتم آن تأکید ندارند. تمامی مواردی که در طول یک دهه گذشته در دو حوزه هسته‌ای و موشکی متوقف شده بود، اکنون توسط تحریم‌های چندلایه که تعداد آن‌ها بیش از ۴ هزار و ۸۰۰ مورد است، اجرایی شده و ملت ایران با اتخاذ روش‌های مختلف، توانسته‌اند بخش عمده‌ای از این تحریم‌ها را خنثی یا دور بزنند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه مسئله ماشه بیش از آنکه به طور مستقیم بر اقتصاد روزمره مردم یا امنیت ملی ایران تأثیر داشته باشد، دارای کارکرد روانی و فشار بر افکار عمومی است، به تشریح چگونگی بهره‌برداری ایران از ظرفیت‌های کشورهای عضو بریکس برای کاهش اثرگذاری تحریم‌ها پرداخت و گفت: ظرفیت‌های ایجاد شده در طول یک دهه گذشته، به واسطه تلاش مقامات و دولت‌های مختلف، امروز جمهوری اسلامی ایران را از تنش‌های شدید اقتصادی که ممکن است بر اساس تحلیل غیرمنطقی و غیراصولی مکانیسم ماشه اعلام شود، مبرا کرده است. عضویت ایران در بریکس، که بخش عمده‌ای از تجارت جهانی و پوشش جمعیتی جهان را در اختیار دارد، یکی از این ظرفیت‌ها است.
وی افزود: بخشی از کشورهای عضو بریکس در تعاملات اقتصادی خود تلاش می‌کنند اهرم دلار را از معادلات خارج کرده و با استفاده از تهاتر کالا یا پول مورد قبول کشورهای عضو، تعاملات اقتصادی خود را تنظیم نمایند. جمهوری اسلامی ایران می‌تواند از این ظرفیت به نحو احسن بهره‌برداری کند.
صدرالحسینی با اشاره به اینکه بخش عمده‌ای از تجارت کنونی ایران با کشورهای عضو بریکس انجام می‌شود، تصریح کرد: چشم‌انداز افزایش این تعاملات اقتصادی، بانکی و بندری برای ایران بسیار روشن و وسیع است. فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند جمهوری اسلامی ایران را در استفاده از این ظرفیت‌ها تشویق نموده و شرایط جدید اقتصادی را برای بحث‌های گوناگون در بخش تولید، تجارت، فنی و مهندسی و تعاملات اقتصادی ایران فراهم کند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی با تأکید بر اینکه از دیدگاه ایران، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و محدودیت‌های مندرج در آن در خصوص برنامه هسته‌ای، در موعد مقرر (۲۶ مهر ۱۴۰۴) خاتمه یافته تلقی می‌شود، اظهار داشت: ما هیچ تعهدی برای اعضای سازمان ملل متحد در قبال مفاد و سازوکارهای قطعنامه‌های لغو شده قائل نیستیم و در این مسیر از همراهی شرکای نزدیک خود مانند روسیه، چین، کشورهای عضو بریکس و تعدادی از همسایگان خود نیز برخورداریم.
وی با بیان اینکه امروز اختلافات روسیه و چین با آمریکا و اروپا شکلی ماهوی به خود گرفته و طرفین در موضوعات مختلف با یکدیگر تقابل جدی دارند، گفت: ایران می‌تواند روی شراکت و همراهی پکن، مسکو و کشورهای دیگر در مقابله با تحریم‌های غرب حساب کند.
صدرالحسینی در پاسخ به این پرسش که با توجه به تحرکات اخیر روسیه در شورای امنیت و نامه‌نگاری‌های رسمی انجام شده، آیا این اقدامات واقعاً در حمایت از ایران صورت می‌گیرد یا بیشتر در راستای منافع کلان روسیه و اهرم‌سازی علیه غرب است، اظهار داشت: در علم روابط بین‌الملل و علم اقتصاد، مهم‌ترین مؤلفه تعاملات، «منافع ملی» کشورها محسوب می‌گردد. واقعیت امر این است که روسیه در طول بیش از یک دهه گذشته، همراهی قابل توجهی را در حوزه تأمین منافع ملی ایران، چه در برخورد با تروریسم داعش در سوریه و چه پس از آن برای تقویت اقتصاد دو کشور، انجام داده است.
وی افزود: در طول هفته‌های اخیر، چهره جدیدی از همراهی روسیه با اهداف کلان جمهوری اسلامی در حوزه منافع ملی مشاهده می‌گردد. آرای مخالف روسیه و چین به موضوع مکانیسم ماشه و نوشتن نامه مفصل حقوقی مبنی بر غیرقانونی بودن فعال شدن ماشه و صدور بیانیه رسمی در این خصوص، از جمله اقداماتی است که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد. قطب‌بندی‌های جدید در موضوع مکانیسم ماشه به صورت واضح‌تر در حوزه روابط بین‌الملل آشکار و خودنمایی می‌کند.
صدرالحسینی با تأکید بر اینکه سیالیت نظام بین‌الملل و حرکت قدرت از غرب به شرق در این ماجرا از شکل و حوزه نظری به شکل عملی درآمده است، تصریح کرد: این روند می‌تواند با همکاری کشورهای مستقل در شرق همچون ایران، روسیه، هند، چین و برخی کشورهای عضو بریکس تسریع شده و نمود دقیق‌تری را به جهانیان نشان دهد.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود اجرای تحریم‌ها بدون عبور از کمیته‌های تحریم ممکن نیست و روسیه و چین در این کمیته‌ها حضور پررنگی دارند، نقش روسیه و چین در کمیته‌های تحریم تا چه اندازه می‌تواند مانع بازگرداندن تحریم‌ها شود یا روند بازگشت را کندتر کند، اظهار داشت: مکانیسم اجرایی تحریم‌های ادعایی شورای امنیت منوط به پیگیری و اجرای آن‌ها در کمیته‌های تحریم است که اساساً مهم‌ترین نقش در به اجرا در آمدن تحریم‌ها را ایفا می‌کنند. از آنجا که روسیه و چین در این کمیته‌ها عضو بوده و نقش مؤثری ایفا می‌کنند، می‌توانند در این خصوص مانع جدی ایجاد نموده و این سازوکار را از اساس بی‌اثر نمایند.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به شرایط موجود، دیپلماسی ایران باید بر چه اولویت‌هایی متمرکز باشد تا ظرفیت‌های ساختاری سازمان ملل را به نفع خود تغییر دهد، گفت: با توجه به اتفاقاتی که در طول سال‌های اخیر رخ داده و عدم کارایی شورای امنیت سازمان ملل و استفاده مکرر کشورهای غربی از حق وتو در موارد غیرمنصفانه و غیرعادلانه، به نظر می‌رسد توافقات قابل توجهی میان کشورهای مستقل در شرق و غرب و آمریکای لاتین در خصوص تغییرات اساسی در چارچوب اداره جهان توسط سازمان ملل متحد به وجود آمده است.
صدرالحسینی با اشاره به مخالفت ۱۴۲ کشور در مجمع عمومی با یکجانبه‌گرایی آمریکا در حمایت از رژیم صهیونیستی در جنایات مستمر آن در فلسطین و غزه، تصریح کرد: موقعیت کنونی به وجود آمده در سازمان ملل، نزدیکی کشورهایی که به موضوع مهم استقلال و مخالفت با دخالت کشورهای بزرگ همچون آمریکا در مسائل داخلی و منطقه‌ای آن‌ها اهمیت می‌دهند را کاملاً آشکار کرده است. لذا از این موقعیت می‌توان در راستای تغییراتی که عمده کشورهای جهان برای اداره جهان توسط یک نهاد بین‌المللی به وجود آمده، استفاده کامل را برد.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در پایان با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران در طول حیات خود به اثبات رسانده است که با پشتوانه مردمی، همیشه با کمترین هزینه از همه ابزار قدرت سیاسی، دیپلماسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی خود برای عبور از چالش‌ها استفاده نموده است، خاطرنشان کرد: این مورد نیز از موارد قبلی مستثنی نخواهد بود.
منبع : مهر
